نسیم گیلان - زومیت / آتشفشانی در اتیوپی که بیش از 12 هزار سال خاموش بود، با فورانی غول‌آسا ستونی از خاکستر را تا 14 کیلومتر به آسمان فرستاد و دانشمندان را شگفت‌زده کرد.
یک آتشفشان خاموش در اتیوپی که گمان می‌رفت بیش از 12 هزار سال در سکوت فرو رفته، یکشنبه 23 نوامبر با فورانی قدرتمند بیدار شد و ستون عظیمی از خاکستر را تا ارتفاع خیره‌کننده‌ی 14 کیلومتر به آسمان پرتاب کرد. این رویداد که از آتشفشان کمتر مطالعه‌شده‌ی هایلی گوبی در شمال‌شرق اتیوپی سرچشمه گرفته، دانشمندان را در بهت فرو برده است، زیرا ماهیت این فوران با آنچه از این نوع آتشفشان انتظار می‌رود، کاملاً متفاوت است.
بازار ![]()
هایلی گوبی آتشفشانی سپری است که معمولاً با جریان‌های آرام و روان گدازه شناخته می‌شود، نه با انفجارهای خاکستری مهیب. جولیت بگز، زمین‌شناس دانشگاه بریستول، این فوران را رویدادی «واقعاً کم‌سابقه» توصیف می‌کند و می‌گوید مشاهده‌ی چنین ابر قارچ‌مانند و بزرگی از خاکستر در این منطقه بسیار غیرعادی است.
هرچند فوران یکشنبه نخستین فوران بزرگ ثبت‌شده از آتشفشان هایلی گوبی در 12هزار سال اخیر است، بگز می‌گوید تصاویر ماهواره‌ای نشانه‌هایی از جریان‌های کوچک گدازه در گذشته‌های نزدیک‌تر را نشان می‌دهند.
آتشفشان هایلی گوبی در منطقه‌ی بسیار فعال «شکاف شرق آفریقا» قرار دارد؛ جایی که پوسته‌ی زمین به دلیل دورشدن صفحه‌های تکتونیکی آفریقا و عربستان از یکدیگر، در حال کشیده‌شدن و نازک‌شدن است. آریانا سولداتی، آتشفشان‌شناس در دانشگاه ایالتی کارولینای شمالی، توضیح می‌دهد که این فرآیند باعث بالا آمدن سنگ‌های داغ از گوشته و تبدیل آن‌ها به ماگما می‌شود. او می‌افزاید:
البته بیداری ناگهانی هایلی گوبی کاملاً هم غیرمنتظره نبود. پژوهشگران در ماه ژوئیه، فوران آتشفشان فعال دیگری به نام اِرتا اَلِه را در همان نزدیکی ثبت کرده بودند. داده‌های ماهواره‌ای هم‌زمان نشان دادند که توده‌ای عظیم از ماگما از زیر ارتا اله به حرکت درآمده و مسیری بیش از 30 کیلومتر را در عمق پوسته طی کرده تا به زیر هایلی گوبی و حتی فراتر از آن برسد. مشاهده‌ی ابرهای سفید پف‌دار برفراز دهانه و بالاآمدن چند سانتی‌متری سطح زمین، آخرین سرنخ‌ها برای دانشمندان بود.
فوران اخیر به دلیل موقعیت دورافتاده‌اش خطر چندانی برای ساکنان محلی ندارد. بااین‌حال براساس گزارش رویترز، تصاویر ماهواره‌ای نشان دادند که ابر خاکستر ناشی از فوران از فراز دریای عرب به سمت شرق و شبه‌قاره هند درحال حرکت است. همین اتفاق موجب شد که ایر ایندیا، یکی از بزرگ‌ترین ایرلاین‌های هند، نزدیک به 12 پرواز خود را در روزهای دوشنبه و سه‌شنبه لغو کند.
بیدارشدن هایلی گوبی موجی از هیجان و فعالیت علمی را نیز به راه انداخته است. درک کی‌یِر، زمین‌شناس دانشگاه ساوت‌همپتون که در زمان فوران در اتیوپی حضور داشت، به‌سرعت نمونه‌هایی از خاکستر تازه را جمع‌آوری کرد. این نمونه‌ها کلید کشف ترکیب ماگمایی هستند که انفجار شگفت‌انگیز را رقم زده و شاید نشان دهند که آیا هایلی گوبی واقعاً برای 12 هزار سال در خواب عمیق بوده است یا خیر. این رویداد بار دیگر ثابت کرد که منطقه‌ی فعال زمین‌شناسی در اتیوپی، تا چه اندازه نیازمند پژوهش و توجه بیشتر است.