نسیم گیلان - زومیت / اهرام مصر چگونه ساخته شدند؟ این پرسش قدیمی به نظریه‌هایی عجیب، از فرازمینی‌ها تا تمدن‌های گمشده، دامن زده است.
هزاران سال است که اهرام ثلاثه جیزه در مصر، چون نگهبانان خاموش تاریخ، در دل صحرا ایستاده و به آسمان خیره شده‌اند. این سازه‌های عظیم و بی‌نقص نه فقط آرامگاه فراعنه، بلکه تجسم یک پرسش بزرگ و بی‌پاسخ هستند: چگونه تمدنی باستانی توانست میلیون‌ها قطعه سنگ غول‌پیکر را با دقتی مهندسی که امروز هم شگفت‌انگیز است، روی هم بچیند؟
بازار ![]()
برخی نظریه‌ها می‌گویند اهرام توسط موجودات فرازمینی ساخته شده‌اند، اما منتقدان معتقدند هرم شکلی بنیادی است و انسان‌ها می‌توانستند آن را بسازند.
برخی مفسران مذهبی باور دارند نوح پیامبر مسئول ساخت اهرام بوده و داستان کشتی او استعاره‌ای برای این سازه‌هاست، هرچند این ایده توسط تاریخ‌نگاران پذیرفته نشده است.
باورمندان به آتلانتیس می‌گویند بازماندگان این جزیره گمشده، دانش و فناوری خود را به مصر آوردند و اهرام نتیجه مهارت آن‌هاست.
پژوهش‌های مدرن احتمال استفاده از فناوری آب و شناوری صوتی را بررسی کرده‌اند که امکان جابه‌جایی بلوک‌های عظیم سنگی را فراهم می‌ساخت، هرچند این نظریه‌ها هنوز تأیید قطعی نشده‌اند.
مصر کشوری سرشار از آثار باستانی شگفت‌انگیز است که سالانه میلیون‌ها گردشگر از سراسر جهان را جذب می‌کند و بینشی بی‌نظیر از مهارت و نبوغ مردمان باستانی این سرزمین ارائه می‌دهد. از جمله این جاذبه‌ها می‌توان به ابوالهول اسرارآمیز، شیری با صورت یک زن و ارتفاع 20 متر که بیش از 4500 سال پس از ساخت همچنان پابرجاست و دره پادشاهان، محل آرامش بیش از 60 فرمانروا از سه هزار سال پیش، اشاره کرد.
با‌این‌حال، بدون شک جواهر تاج آثار تاریخی مصر، اهرام جیزه هستند که در جنوب‌غربی قاهره واقع شده و سالانه میلیون‌ها بازدیدکننده را جذب می‌کنند. این بناهای عظیم که در اقلیم بیابانی سر به فلک کشیده‌اند، امروز نیز همان تأثیر شگفت‌انگیزی را دارند که برای مصریان باستان داشته‌اند.
ساختار اجتماعی مصر باستان به‌شدت سلسله‌مراتبی بود و تاریخ‌نگاران معتقدند شمار زیادی از بردگان در ساخت اهرام و دیگر بناهای باستانی اطراف مورد بهره‌کشی قرار گرفته‌اند. اما همه با این دیدگاه موافق نیستند. براساس چند تئوری عجیب یا همان نظریه‌های حاشیه‌ای، ممکن است داستانی فراتر از برده‌داری در پس ساخت این شگفتی جهان باستان نهفته باشد.
یکی از مشهورترین نظریه‌های حاشیه‌ای درباره‌ی ساخت اهرام بزرگ جیزه، این است که بناها کار موجودات فرازمینی بوده‌اند. این فرضیه به‌ویژه در اینترنت بسیار زیاد دیده می‌شود و موضوع بحث‌های بی‌شمار در انجمن‌ها و ویدئوهای یوتیوب است.
طرفداران این نظریه معتقدند که مصریان باستان به تنهایی فناوری لازم برای ساخت چنین سازه‌های چشمگیری را نداشته‌اند. آن‌ها اشاره می‌کنند که اهرام در نقاط مختلف جهان یافت می‌شوند، به‌ویژه در مکزیک و پرو. از نظر آن‌ها، این نشانه‌ای است که تکنولوژی مشابه توسط بیگانگان به تمدن‌های مختلف منتقل شده است. برخی حتی معتقدند که نقاشی‌های مصریان باستان نشان‌دهنده‌ی ورود سفینه‌های بیگانه است و مصریان باستان این وقایع تاریخی را به‌صورت نقاشی برای نسل‌های بعدی ثبت کرده‌اند.
در مقابل، منتقدان این نظریه می‌گویند که هرم یک شکل ساختاری بنیادی است. اگر یک کودک بخواهد شن را روی هم بریزد، چیزی شبیه هرم می‌سازد و برای چیدن سنگ‌ها در اهرام، با وجود اتاق‌ها، دانش مهندسی پیچیده‌ای لازم نیست. به همین دلیل، احتمال دارد تمدن‌های مختلف که سبک اهرام آن‌ها با هم متفاوت است، به‌طور مستقل به این شکل رسیده باشند.
همچنین، تعداد کمی از مصرشناسان معتبر، چیزی شبیه سفینه فضایی در هنر آن دوره مشاهده کرده‌اند؛ توضیح ساده‌تر این است که گاهی لایه‌های هیروگلیف که بر اثر کنده‌شدن گچ شکل‌های ناخواسته‌ای می‌سازند، اشتباه گرفته شده و به‌عنوان اشیای پرنده ناشناس تفسیر می‌شوند.
برخی مفسران مذهبی بر این باورند که نوح پیامبر، مسئول ساخت اهرام بوده است. براساس کتاب پیدایش، نوح و خانواده‌ی پارسا و صالحش توسط خداوند برای نجات از سیلی عظیم انتخاب شدند.
اما داستان کشتی نوح چه ارتباطی با اهرام جیزه دارد؟ برخی نظریه‌پردازان، از جمله متیو سیبسون، یوتیوبر، معتقدند اهرام ممکن است توسط نوح ساخته شده باشند و در واقع همان کشتی نوح باشند، یا اینکه داستان کشتی استعاره‌ای برای همین سازه‌هاست که برای بقا در برابر سیل ساخته شده‌اند. البته این ایده‌ها توسط تاریخ‌نگاران پذیرفته نشده‌اند.
اسطوره‌ی آتلانتیس، جزیره‌ای مرموز که هزاران سال پیش در اعماق اقیانوس ناپدید شد، سال‌هاست تخیل اندیشمندان و علاقه‌مندان به اسرار باستان را به خود مشغول کرده است. افلاطون در دیالوگ‌های خود توصیف می‌کند که این ملت، روزگاری جزیره‌ای ثروتمند و موفق بود، اما با سقوط اخلاق مردم، جزیره در پی زلزله‌ای که ممکن است مجازات الهی بوده باشد، غرق شد.
از آن زمان، آتلانتیس بارها در طول تاریخ یادآوری شده و حتی در باورهای خرافی سازمان شبه‌نظامی نازی نیز نقش داشته است؛ هرچند جستجوی بقایای این شهر هرگز نتیجه‌ای نداشت. از نظر آلمان‌های نازی، یافتن بقایای این شهر می‌توانست نظریه‌ی برتری نژاد آریایی را توجیه کند.
باورمندان به آتلانتیس تصور می‌کنند که بسیاری از بازماندگان این جزیره موفق شده‌اند از آنجا فرار کنند و در سراسر جهان پراکنده شوند، بنابراین فرهنگ و فناوری را نیز با خود برده‌اند. برخی معتقدند این امر می‌تواند توضیح دهد که چرا اهرام در دو سوی اقیانوس اطلس ساخته شده‌اند و نشان می‌دهد اهرام بزرگ جیزه، محصول دانش و مهارت اهالی آتلانتیس بوده که در مصر باستان ظهور کرده است. حتی برخی بر این باورند که مصریان خود نوادگان اهالی آتلانتیس بوده‌اند.
ساخت اهرام جیزه، کاری بسیار عظیم و شگرف بود. هرم بزرگ جیزه که بزرگترین هرم از میان سه هرم است، پس از تکمیل به ارتفاع 147 متر رسید و با 2٫3 میلیون بلوک سنگی عظیم ساخته شد؛ بیشتر این بلوک‌ها وزنی بین 2٫5 تا 15 تن داشتند و وزن برخی دیگر، مانند بلوک‌های گرانیتی اتاق شاه، تا 80 تن نیز می‌رسید. تصور عظمت این سازه باعث شده است که بسیاری معتقد باشند نیرویی فراتر از توان انسانی در کار بوده است.
به‌جز ویدئوها و بلاگ‌هایی که می‌گویند اهرام با کمک بیگانگان یا مردم آتلانتیس ساخته شده‌اند، برخی دیگر نظریه‌ای جسورانه‌تر مطرح کرده‌اند: استفاده از فناوری تعلیق یا شناوری صوتی. براساس این ایده، مصریان باستان ممکن است از امواج صوتی برای جابه‌جایی بلوک‌های سنگی استفاده کرده باشند؛ فناوری‌ای که امروزه دانشمندان هنوز در مراحل اولیه‌ی آزمایش آن هستند و تنها می‌توانند اجسام سبک، مانند توپ‌های پلی‌استایرن را حرکت دهند.
نظریه‌ها می‌گویند شاید حتی جابه‌جایی سنگ‌های عظیم هرم نیز از طریق فناوری تعلیق صوتی امکان‌پذیر باشد. برای برخی علاقه‌مندان به اسرار باستان که نمی‌توانند باور کنند انسان‌ها چنین کاری را با نیروی خود انجام داده‌اند، شناوری صوتی همان کلید رمزآلود ساخت اهرام است. اما مصریان باستان چگونه چنین فناوری خارق‌العاده‌ای را کشف کرده‌اند، هنوز پرسشی بی‌پاسخ و پر از رمزوراز باقی مانده است.
برخی نظریه‌های شگفت‌آور و باورناپذیر درباره‌ی ساخت اهرام جیزه ممکن است تا ابد در حاشیه باقی بمانند، اما در سال‌های اخیر ایده‌هایی به میدان آمده‌اند که توجه واقعی جامعه‌ی علمی را به خود جلب کرده و درک ما از دستاوردهای مهندسی مصریان باستان را گسترش داده‌اند. یکی از این پژوهش‌های شگفت‌انگیز، نظریه‌ای است که نشان می‌دهد مصریان ممکن است از فناوری پیشرفته آب برای جابه‌جایی بلوک‌های عظیم سنگی اهرام بهره برده باشند.
در سال 2024، یک تیم پژوهشی فرانسوی یافته‌های خود را که با تمرکز بر هرم پلکانی جوزر به‌دست آمده بود، منتشر کردند. هرم جوزر با بیش از 4500 سال قدمت، قدیمی‌ترین هرم مصر محسوب می‌شود. بر اساس یافته‌های تیم، احتمال دارد این سازه با سیستمی ساخته شده باشد که آب نیل را به کار گرفته تا سنگ‌ها را شناور ساخته و به محل ساخت هرم منتقل کند.
همچنین، تیم پیشنهاد کرده‌اند که ممکن است سیستمی برای بالابردن سنگ‌ها به ارتفاعات بالاتر هرم نیز وجود داشته باشد. با‌این‌حال، برخی پژوهشگران هنوز درباره‌ی کافی بودن شواهد برای تأیید این نظریه مردد هستند و سؤال‌های بسیاری همچنان بی‌پاسخ باقی مانده است.
از فرازمینی‌ها و تمدن‌های گمشده گرفته تا فناوری‌های صوتی و آبی، هر نظریه‌ای به‌شکلی تلاش می‌کند پرده از رازی بردارد که قرن‌هاست در سکوت صحرا پنهان مانده است. شاید راز هرگز به‌طور کامل فاش نشود، اما خود این پرسش‌ها و تلاش برای یافتن پاسخ، بزرگترین گواه بر عظمت و شگفتی اهرام مصر است؛ بناهایی که نه تنها سنگ و تاریخ، بلکه تخیل و کنجکاوی بی‌پایان بشر را در خود جای داده‌اند.