نسیم گیلان - زومیت / پژوهشی تازه از ارتباط شگفت‌انگیز درختان و طلا پرده برداشته است؛ کشفی که می‌تواند به یافتن معادن پنهان در آینده کمک کند.
این ضرب‌المثل قدیمی را شاید شنیده باشید که پول از درختان نمی‌روید؛ به معنای اینکه پول یا ثروت به‌سادگی و بدون تلاش به دست نمی‌آید. اما پژوهش تازه‌ای نشان می‌دهد شاید لازم باشد در آن تجدیدنظر کنیم؛ زیرا به‌نظر می‌رسد در جنگل‌های برفی لاپلند، در دل شاخه‌های درختان کریسمس، واقعاً طلا رشد می‌کند.
بازار ![]()
پژوهشی تازه نشان داده است که میان باکتری‌های ساکن در برگ‌های سوزنی‌شکل درخت صنوبر نروژی و شکل‌گیری نانوذرات طلا، ارتباطی آشکار وجود دارد. اگر این دانش به‌درستی مورد استفاده قرار گیرد، می‌تواند به جویندگان طلا کمک کند تا ثروت‌های پنهان را شناسایی کنند.
فرایند «زیست‌کانی‌سازی» یا بیومینرالیزاسیون زمانی رخ می‌دهد که میکروب‌ها و واکنش‌های شیمیایی، یون‌های فلزی را از خاک به درون ساقه و سپس برگ یا سوزن گیاه منتقل می‌کنند. طلا نیز از این قاعده مستثنا نیست.
پیش‌تر پژوهش‌ها در استرالیا نشان داده بود برخی گونه‌های اکالیپتوس قادرند مقادیر بسیار اندکی از طلا را در برگ‌های خود انباشته کنند؛ زیرا ریشه‌های عمیق آن‌ها در خاک‌های غنی از طلا نفوذ می‌کند. بااینحال، سازوکار دقیق این پدیده و علت وقوع آن در بعضی گیاهان و نه در همه‌ی آن‌ها هنوز به‌طور کامل روشن نبود.
برای درک بهتر این معما، گروهی از دانشمندان دانشگاه اولو در فنلاند 138 نمونه از سوزن‌های 23 درخت صنوبر نروژی را در نزدیکی معدن طلای کیتیله (بزرگ‌ترین معدن طلای اروپا در منطقه‌ی لاپلند) جمع‌آوری کردند.
نتایج شگفت‌انگیز بود: در چهار درخت، نانوذرات طلا درون سوزن‌ها و در میان لایه‌هایی از زیست‌فیلم‌های باکتریایی یافت شد. بررسی توالی DNA این باکتری‌ها نشان داد که سوزن‌های حاوی طلا سرشار از گونه‌هایی مانند P3OB-42، کوتی‌باکتریوم و کورینه باکتریوم هستند. پژوهشگران گمان می‌کنند این میکروب‌ها نقش کلیدی در جذب و تبدیل طلا دارند.
دکتر کایسا لهوسما، نویسنده‌ی اصلی مقاله و پژوهشگر دانشگاه اولو، توضیح می‌دهد: «یافته‌های ما نشان می‌دهد باکتری‌ها و میکروارگانیسم‌های درون‌گیاهی می‌توانند بر تجمع طلا در درختان تأثیر بگذارند. نتایج اخیر ما نخستین شواهد از مسیر حرکت طلا به سمت شاخه‌ها و تشکیل نانوذرات طلا درون سوزن‌ها را ارائه می‌کند.» او می‌افزاید: «در خاک، طلا معمولاً به‌صورت محلول وجود دارد. این طلا همراه با آب به سوزن‌های صنوبر منتقل می‌شود و سپس میکروب‌های درون درخت آن را از حالت محلول به ذرات جامد در مقیاس نانو تبدیل می‌کنند.»
البته این ذرات بسیار کوچک‌اند (فقط چند نانومتر) و حتی اگر فراوان باشند، ارزش مالی چشمگیری ندارند. بااینحال، توانایی درختان در جذب و نشان‌دادن حضور طلا در خاک می‌تواند سرنخی ارزشمند برای یافتن معادن پنهان باشد.
در سال 2019، یک شرکت اکتشاف معدنی در استرالیا با بررسی برگ‌های درختان متوجه وجود طلا در زیر سطح زمین شد و در نهایت رگه‌ای زیرزمینی به ضخامت 6 متر و با غلظت 3٫4 گرم طلا در هر تُن سنگ کشف کرد.
درختان صنوبر مورد مطالعه در این پژوهش نیز در نزدیکی ذخایر شناخته‌شده‌ی طلا رشد می‌کنند. اما پژوهشگران معتقدند نتایجشان می‌تواند در آینده راهنمای اکتشاف در مناطق ناشناخته باشد. دکتر لهوسما می‌گوید: «به نظر می‌رسد باکتری‌های خاصی که در ارتباط با صنوبر زندگی می‌کنند، قادرند طلا را از حالت محلول به ذرات جامد درون سوزن‌ها تبدیل کنند. شناسایی این باکتری‌ها در برگ یا سوزن گیاهان می‌تواند به ابزاری مفید برای اکتشاف طلا بدل شود.»
پژوهش در مجله‌ی Environmental Microbiome منتشر شده است.