نسیم گیلان - زومیت / پژوهشی گسترده نشان می‌دهد که تفاوت شیوع افسردگی میان زنان و مردان ریشه‌هایی عمیق‌تر از عوامل اجتماعی دارد و ممکن است در ژن‌های ما پنهان باشد.
بزرگترین مطالعه‌ی ژنتیکی که تا‌به‌امروز درباره‌ی تفاوت‌های جنسیتی در افسردگی عمده انجام شده، نشان داده است که زنان ریسک ژنتیکی بالاتری برای ابتلا به این بیماری دارند. این پژوهش گسترده 16 واریانت ژنتیکی مرتبط با افسردگی را در زنان شناسایی کرد، در حالی که این تعداد در مردان تنها 8 مورد بود.
بازار ![]()
به‌گزارش گاردین، مطالعه که توسط مؤسسه‌ی تحقیقات پزشکی کیوآی‌ام‌آر برگهوفر در استرالیا انجام شده، تصویری دقیق‌تر از نقش ژنتیک در اختلال پیچیده‌ی افسردگی ارائه می‌دهد. بر اساس یافته‌ها، بخش چشمگیری از واریانت‌های ژنتیکی مرتبط با افسردگی در هر دو جنسیت مشترک است، اما در زنان «بار ژنتیکی بیشتری» دیده می‌شود که احتمالاً به‌دلیل وجود واریانت‌های ژنتیکی خاص زنان است.
دکتر بریتنی میچل، پژوهشگر ارشد آزمایشگاه همه‌گیرشناسی ژنتیکی کیوآی‌ام‌آر برگهوفر، می‌گوید: «می‌دانیم که احتمال ابتلای زنان به افسردگی در طول عمرشان دو برابر مردان است، اما هنوز نمی‌دانیم دقیقاً چه عواملی باعث می‌شود افسردگی در دو جنسیت به شکل متفاوتی بروز کند یا ژنتیک چه نقشی در آن دارد.»
افزون‌بر یافته‌های ژنتیکی، پژوهشگران به عوامل رفتاری، محیطی و زیستی نیز اشاره کردند که می‌توانند در بروز تفاوت‌ها نقش داشته باشند. برای مثال، مردان معمولاً کمتر به دنبال درمان می‌روند و در نتیجه افسردگی در آن‌ها کمتر تشخیص داده می‌شود، در حالی که زنان بیشتر در معرض خشونت جنسی یا آسیب‌های روانی ناشی از روابط میان‌فردی قرار دارند.
مناطق بیشتری از ژنوم در زنان با خطر افسردگی مرتبط است.
در بخش جمع‌بندی پژوهش آمده است که مجموع عوامل نشان‌دهنده‌ی ضرورت رویکردی چندبعدی برای درک افسردگی است، با‌این‌حال، تفاوت‌های ژنتیکی می‌توانند یکی از مؤلفه‌های بنیادین در شکل‌گیری این اختلاف باشند.
پژوهشگران برای انجام تحلیل، داده‌های ژنتیکی پنج گروه بین‌المللی از استرالیا، هلند، ایالات متحده و دو گروه از بریتانیا را بررسی کردند. داده‌ها شامل بیش از 130 هزار زن و 64 هزار مرد مبتلا به افسردگی اساسی و نیز 159 هزار زن و 132 هزار مرد بدون افسردگی بود؛ حجمی از داده که دقت و اعتبار نتایج را پشتیبانی می‌کند.
تحلیل‌ها نشان داد که میان زنان، ارتباط ژنتیکی قوی‌تری بین افسردگی و ویژگی‌های متابولیکی مانند شاخص توده بدنی (BMI) و سندرم متابولیک وجود دارد. به گفته‌ی دکتر جودی توماس، سرپرست پژوهش، تفاوت‌های ژنتیکی می‌تواند توضیح دهد چرا زنان مبتلا به افسردگی بیشتر دچار تغییرات وزن یا نوسانات سطح انرژی می‌شوند.
پژوهشگران برای اطمینان از صحت نتایج، تحلیل‌های آماری تکمیلی نیز انجام دادند تا مشخص شود یافته‌ها ناشی از تفاوت تعداد شرکت‌کنندگان زن و مرد نبوده است. با‌این‌حال، نویسندگان یادآور شدند که تمامی شرکت‌کنندگان از تبار اروپایی بودند و این موضوع ممکن است تعمیم نتایج را به سایر جمعیت‌ها محدود کند.
به گفته‌ی پروفسور فیلیپ میچل از دانشگاه نیو‌ساوت‌ولز، سال‌هاست که مطالعات نشان داده‌اند افسردگی در زنان دو تا سه برابر شایع‌تر از مردان است، اما درباره‌ی علت این اختلاف نظرهای زیادی وجود دارد. تاکنون بیشتر نظریه‌ها بر عوامل اجتماعی و روان‌شناختی تمرکز داشته‌اند، مانند نقش زنان در مراقبت از خانواده در مقابل نقش اقتصادی مردان یا تفاوت‌های شخصیتی میان دو جنسیت.
میچل افزود: «مطالعه‌ی ژنتیکی گسترده شواهد محکمی ارائه می‌دهد که بخشی از تفاوت‌ها ممکن است منشأ ژنتیکی داشته باشد. یافته‌ها نشان می‌دهد مناطق بیشتری از ژنوم در زنان با خطر افسردگی مرتبط است و این مناطق در دو جنسیت همپوشانی کمی دارند.»
به گفته‌ی میچل، نتایج نه‌تنها بر درک ما از تفاوت‌های زیستی میان زنان و مردان می‌افزاید، بلکه می‌تواند مسیر درمان‌های هدفمند را در آینده تغییر دهد. او در پایان افزود: «اگر سیستم‌های زیستی رمزگذاری‌شده در این نواحی ژنتیکی بهتر شناخته شوند، ممکن است درمان‌های دارویی متفاوتی برای زنان و مردان طراحی شود تا با ویژگی‌های زیستی هر جنسیت سازگارتر باشند.»
مطالعه در مجله Nature Communications منتشر شده است.