نسیم گیلان - زومیت / حتی مصرف مقادیر کم آسپارتام، شیرینکننده مصنوعی محبوب در نوشیدنیها و مواد غذایی، میتواند تاثیرات منفی جدی بر سلامت قلب و مغز داشته باشد.
آسپارتام، نوعی شیرینکننده مصنوعی است که در بسیاری از محصولات غذایی و نوشیدنیها از آدامسهای جویدنی گرفته تا نوشابههای گازدار و شیرینکنندههای خانگی یافت میشود. مطالعهای جدید روی موشها نشان داده است که حتی مصرف کم این ماده میتواند برای سلامت قلب و مغز در بلندمدت مشکلاتی ایجاد کند.
بازار ![]()
بهگزارش ساینس آلرت، گروهی از پژوهشگران اسپانیایی به مدت یک سال مقادیر کمی آسپارتام را به رژیم غذایی موشهای نر اضافه کردند. میزان این ماده، که هر دو هفته یکبار به مدت چند روز به موشها داده میشد، معادل حدود یکپنجم حد مجاز مصرف روزانهای است که سازمان جهانی بهداشت برای انسانها تعیین کرده است.
موشهای مصرفکنندهی آسپارتام نسبت به گروه کنترل که آسپارتام دریافت نکرده بودند، وزن بیشتری از دست دادند. این موشها در پایان مطالعه بهطور متوسط حدود ۱۰ تا ۲۰ درصد چربی بدن کمتری داشتند. اما این کاهش وزن با عواقب نگرانکنندهای همراه بود: موشها علائم نگرانکنندهای از کاهش عملکرد قلب و مغز نشان دادند. بااینحال، تحقیقات بیشتری لازم است تا مشخص شود آیا چنین تاثیری در انسانها نیز اتفاق میافتد یا خیر.
یکی از مشکلاتی که محققان در قلب موشها مشاهده کردند، کاهش کارایی پمپاژ خون بود. همچنین، تغییرات ساختاری و عملکردی در قلب موشها دیده شد که نشان میدهد قلب در حال تجربهی استرس بیشتری است. این وضعیت میتواند نشاندهندهی مشکلات قلبی در آینده باشد.
مصرف آسپارتام بر عملکرد مغز موشها نیز تاثیر داشت. یکی از تغییرات مهم در مغز، تغییرات در جذب گلوکز بود. گلوکز یکی از منابع اصلی انرژی برای مغز است و در موشهایی که آسپارتام مصرف کرده بودند، جذب این ماده در ابتدا افزایش پیدا کرد، اما در پایان مطالعه بهطور چشمگیری کاهش یافت. این موضوع میتواند باعث شود که مغز نتواند به درستی عمل کند و انرژی کافی برای انجام وظایف خود نداشته باشد.
این تاثیرات در عملکرد شناختی و یادگیری موشها هم مشهود بود. موشهایی که آسپارتام مصرف کرده بودند، در انجام وظایف حافظه و یادگیری عملکرد ضعیفتری داشتند. برای مثال، آنها کندتر از موشهای دیگر حرکت میکردند و زمان بیشتری برای یافتن راه خروج از هزارتوها صرف میکردند.
مصرف آسپارتام باعث کاهش کارایی پمپاژ قلب و تغییرات منفی در عملکرد مغز، از جمله مشکلات در جذب گلوکز و اختلالات شناختی میشود
پژوهشگران نوشتهاند: «بسیار نگرانکننده است که حتی رژیمی که بهطور قابل توجهی از حداکثر دوز مجاز برای انسانها کمتر است و تنها سه روز در هر دو هفته تجویز میشود، میتواند بر عملکرد قلب و مغز تاثیر بگذارد و تغییراتی در ساختار قلب ایجاد کند.»
بااینحال، محققان تأکید میکنند که تغییرات شناختی مشاهدهشده در مقایسه با مطالعات قبلی که در آنها موشها بهطور روزانه آسپارتام مصرف میکردند، نسبتاً ملایم بودهاند. آنها اشاره میکنند که ممکن است فواصل بدون مصرف آسپارتام در کاهش تغییرات رفتاری موثر بوده باشند، یا اینکه موشهای بالغ نسبت به موشهای جوانتر تحمل بیشتر دربرابر آسپارتام دارند. یکی دیگر از احتمالها این است که موشها به قرارگرفتن طولانیمدت در معرض آسپارتام سازگار شدهاند..
در نهایت، پژوهشگران هشدار میدهند که تا زمانی که اثرات عصبی آسپارتام بهطور کامل درک نشود، بهتر است کودکان و نوجوانان از مصرف این شیرینکننده تا حد امکان اجتناب کنند.
مطالعه همچنین نشان میدهد شیرینکنندههای مصنوعی لزوماً جایگزینهای سالمی برای شکر نیستند. آسپارتام و دیگر شیرینکنندهها میتوانند در کاهش خطر چاقی و دیابت نوع ۲ موثر باشند؛ زیرا کالری ندارند، اما هنوز مشخص نیست مصرف چه مقدار از این مواد برای سلامتی بیخطر است.
یافتههای تحقیق نشان میدهد حتی در دوزهای مجاز، آسپارتام میتواند عملکرد اندامهای اصلی بدن را مختل کند. بنابراین، بازنگری در محدودیتهای مصرف آسپارتام برای انسانها ضروری به نظر میرسد.
پژوهش در ژورنال Biomedicine & Pharmacotherapy منتشر شده است.