نسیم گیلان - زومیت / شرکتی بریتانیایی ویدئویی از آزمایش همجوشی هسته‌ای منتشر کرده که در آن پلاسما به دمایی فراتر از هسته خورشید رسیده و در میدان مغناطیسی حبس شده است.
دانشمندان هنوز به مرحله‌ای نرسیده‌اند که بتوانند از همجوشی هسته‌ای به‌عنوان منبعی پایدار و بی‌پایان برای تولید انرژی استفاده کنند، اما دانشمندان این حوزه هر روز ما را به درک تازه‌ای از قدرت و پیچیدگی این پدیده شگفت‌انگیز نزدیک‌تر می‌کنند. به‌تازگی پژوهشگران مؤسسه‌ای علمی در بریتانیا تصویری خارق‌العاده از آزمایش همجوشی منتشر کرده‌اند که تقریباً باورنکردنی به نظر می‌رسد.
بازار ![]()
ویدئو با استفاده از دوربینی رنگی و بسیار پرسرعت با توانایی ضبط 16هزار فریم بر ثانیه تهیه شده و توده‌ای از پلاسمای درحال چرخش به رنگ صورتی را درون محفظه‌ی دوناتی‌شکل توکامک نشان می‌دهد.
پلاسما در این آزمایش از اتم‌های هیدروژن تشکیل شده و دمای آن از دمای هسته خورشید نیز بالاتر می‌رود. این ماده‌ی فوق‌داغ درون میدان مغناطیسی بسیار نیرومندی محبوس است که مانع از تماس آن با دیواره‌های محفظه می‌شود، زیرا هیچ ماده‌ای در جهان توان تحمل چنین گرمایی را ندارد. نوری که در تصویر دیده می‌شود، تنها از لبه‌های پلاسما ساطع می‌گردد، چرا که مرکز آن چنان داغ است که دیگر نور مرئی تولید نمی‌کند.
در گوشه‌ای از تصویر، دانه‌های فلز لیتیم به درون محفظه تزریق می‌شوند. این ذرات در آغاز با رنگی سرخ و درخشان نمایان می‌شوند و با نفوذ بیشتر به درون پلاسما و یونیزه شدن، به هاله‌ای سبزرنگ و محو تبدیل می‌شوند. این تغییر رنگ، نشانه‌ی واکنش‌های شدید و پیچیده‌ای است که درون پلاسما رخ می‌دهد.
همجوشی هسته‌ای همان فرآیندی است که ستارگان، از جمله خورشید، میلیاردها سال از آن برای تولید انرژی بهره می‌برند. در درون ستاره، نیروی گرانش اتم‌های هیدروژن را به‌قدری به هم فشرده می‌کند که به اتم‌های سنگین‌تر تبدیل و در این فرایند، انرژی فراوانی آزاد می‌شوند. انسان برای بازآفرینی این پدیده روی زمین ناچار است از فناوری‌های پیشرفته‌ای استفاده کند، زیرا کره زمین نیروی گرانش لازم برای انجام طبیعی این واکنش‌ها را ندارد.
در دستگاه‌های مخصوص همجوشی، میدان مغناطیسی بسیار قوی به‌وسیله آهن‌رباهای ابررسانا ایجاد می‌شود تا پلاسما را درون خود نگاه دارد. سوخت مورد نیاز این واکنش، از ایزوتوپ‌های هیدروژن به‌دست می‌آید؛ از جمله دوتریوم که در آب دریا یافت می‌شود، و تریتیوم که کمیاب‌تر است و از تابش‌دادن فلز لیتیم به‌دست می‌آید. با وجود دشواری‌های تهیه‌ی این مواد، استفاده از آن‌ها در مقایسه با سوخت‌های شکافت هسته‌ای، ایمن‌تر و کم‌خطرتر است؛ زیرا مواد پرتوزای حاصل از همجوشی عمر کوتاهی دارند و زباله‌های بلندمدت تولید نمی‌کنند.
در حال حاضر، تلاش‌های بشر برای دستیابی به همجوشی پایدار هنوز به نقطه‌ای نرسیده است که انرژی تولیدشده از آن بیش از انرژی مصرفی باشد، اما همین آزمایش‌ها ارزش علمی فراوانی دارند. پژوهشگران می‌گویند فیلم‌برداری رنگی با وضوح بالا به آن‌ها کمک می‌کند تا به‌سرعت دریابند آیا مواد تزریق‌شده مانند گازها یا پودر لیتیم در ناحیه‌ی مورد نظر واکنش نشان می‌دهند یا خیر و تا چه اندازه به مرکز پلاسما نفوذ کرده‌اند.
هرچند راه رسیدن به استفاده‌ی عملی از همجوشی هسته‌ای هنوز طولانی است، چنین تصاویری نه‌تنها شگفتی علمی را به نمایش می‌گذارند، بلکه امید انسان به دستیابی به منبعی پاک، پایدار و تقریباً بی‌پایان از انرژی را زنده نگه می‌دارند.