نسیم گیلان - اعتماد / عیسی کلانتری در پاسخ به این سوال که اگر قرار بود توصیه‌ای به آقای رییس‌جمهور داشته باشید، چه توصیه‌ای را مطرح می‌کردید؟ گفت: از آقای رییس‌جمهور می‌خواستم با مردم شفاف صحبت کنند. آقای رییس‌جمهور نباید ایزوله شوند و تنها از طریق برخی مسیرهای خاص به ایشان اطلاعات برسد. نباید آقای رییس‌جمهور قربانی مانع تراشی، تندروها و کاسبان تحریم شوند. آقای رییس‌جمهور باید به مردم بگویند، مردم در بخش‌هایی که من اختیار کافی داشتم این دستاوردها را خلق کرده‌ام اما در بخش‌هایی که اختیاری وجود نداشت و موانع بسیاری ایجاد شده بود، سرعت بهبود اوضاع کاهش یافته. نباید با مردم تعارف کرد. باید افراد و جریان‌هایی که طی یکسال قیمت‌ها را 3تا 4برابر کرده‌اند معرفی شوند. کسانی که ارز دولتی گرفته و محصولات خود را با ارز آزاد می‌فروشند باید معرفی شوند.
«گردنم را گروی وعده‌هایم قرار می‌دهم.» این عبارات یکی از مهم‌ترین و ماندگارترین بخش از وعده‌های رییس‌جمهور در ایام انتخابات ریاست‌جمهوری است. زمانی که خطاب به ملت ایران اعلام کرد، تعهد کاملی به وعده‌هایش دارد و تلاش می‌کند تا آنها را محقق کند. در شرایطی که دولت و رییس‌جمهور نهایت تلاش خود را برای رفع مشکلات کشور انجام می‌دهند، برخی افراد و جریانات در حالی که حدود 14ماه از عمل دولت گذشته، دولت را تحت فشار گذاشته‌اند که چرا وعده‌هایش را محقق نکرده است! به‌رغم فشارهای پیرامونی اما شخص رییس‌جمهور و کابینه با اعتماد به نفس تلاش می‌کنند معادلات اساسی کشور را یکی‌یکی در مسیر حل شدن قرار دهند. کافی است نگاهی به مهم‌ترین وعده‌های رییس‌جمهور انداخت تا مشخص شود دولت تا چه اندازه در مسیر حل معضلات قرار دارد و تا چه اندازه از آنها دور است. دولت اما برای حل این معادلاتی که طی دهه‌های مستمر ایجاد شده به اختیاراتی فراتر از حالت عادی نیاز دارد. «اعتماد» طی روزها و هفته‌های اخیر پرونده‌ای را در این زمینه باز کرده و با افراد و گروه‌های مختلف گفت‌وگو می‌کند تا تصویری از این ضرورت پیش روی مخاطبان باز شود. این‌بار عیسی کلانتری یکی از مردان سرد و گرم چشیده نظام اجرایی کشورمان مخاطب پرسش‌های «اعتماد» در این زمینه قرار گرفته است. کلانتری با اشاره به معادلات ریشه‌دار معتقد است که باید زمینه توفیق دولت را فراهم کرد، چراکه توفیق دولت توفیق کلیت ایران و نظام حکمرانی است. او با اشاره به اینکه دولت حتی برای انتخاب مدیرانش با مشکل استعلام‌ها و استصواب‌ها روبه‌رو است، ایده اختیارات بیشتر را باعث بالا رفتن احتمال موفقیت دولت می‌داند.
طی روزهای اخیر برخی تحلیلگران و کارشناسان درباره ضرورت اعطای اختیارات ویژه به دولت برای عبور از شرایط حساس فعلی سخن گفته‌اند. این دسته از کارشناسان معتقدند در شرایطی که اسراییل و امریکا ایران را تهدید نظامی می‌کنند، اروپا مکانیسم ماشه را فعال کرده و تندروهای داخلی هر روز جنجال و حاشیه تازه‌ای برای دولت می‌آفرینند، لازم است حداقل برای مدت زمان مشخصی اختیارات ویژه‌ای برای دولت قایل شد تا بتواند در بزنگاه‌ها تصمیمات عاجل و فوری اتخاذ کند. شما در این زمینه چگونه می‌اندیشید؟
بازار ![]()
موضوع اعطای اختیارات بیشتر برای دولت و رییس‌جمهور برای شرایط ویژه، بحث جدیدی نیست. از زمان دولت اصلاحات و سید محمد خاتمی، سپس دولت حسن روحانی و حتی روسای جمهور اصولگرایی مانند احمدی‌نژاد و مرحوم رییسی به این کاستی و نقص اشاره شده بود. وقتی همه روسای جمهور و دولت‌ها روی یک نقص انگشت می‌گذارند، حتما مشکلی وجود دارد و برای بهبود وضعیت کشور و پاسخگویی به مطالبات ملت لازم است این نقیصه برطرف شود. امروز هم دکتر پزشکیان وعده‌هایی به مردم داده و گردنش را برای تحقق آنها گرو نهاده است. اما برخی افراد و گروه‌های تندرو، موانعی را پیش روی دولت ایجاد می‌کنند که امکان تحقق وعده‌ها را دشوار می‌سازد. اخیرا آقای رییس‌جمهور اعلام کرده در مورد مسائل خارجی، بحث تحریم‌ها، مذاکره و توافق مشکلی نمی‌بیند و می‌تواند مشکلات را حل کند اما نسبت به برخی بداخلاقی‌ها، مانع‌تراشی‌ها و تخریب‌های داخلی نگرانند. این وضعیت مثل این است که ارتش یک کشور برای مقابله با دشمن بیرونی صف‌کشی کرده باشد اما برخی از پشت جبهه خودی را تضعیف کنند!
شما در زمان دولت اصلاحات و بعد هم دولت تدبیر و امید در کابینه حضور داشتید. ایده افزایش اختیارات از زمان خاتمی به چه شکل مطرح شد؟
من به‌طور کلی موافقم که در شرایط خاص مانند جنگ و تحریم و تهدیدات نظامی و... دولت نیاز به اختیارات ویژه دارد. خاطرم هست در زمان آقای خاتمی بحث افزایش اختیارات رییس‌جمهور در کابینه مطرح شد . این بررسی‌ها قبل از ارایه لوایح دوگانه به مجلس انجام شد. من به عنوان مخالف صحبت کردم و گفتم ابتدا دولت باید از اختیارات قانونی‌اش نهایت استفاده را ببرد و بعد درخواست اختیارات بیشتری کند! وقتی دولت برای انتخاب یک استاندار و مدیر و معاون و مدیرکل باید از چندین و چند دستگاه استعلام بگیرد و بعضا تا چند ماه معطل انتخاب نیروی انسانی و مدیریتی مورد نظرش باشد، فکر می‌کنید می‌تواند کارهایش را مطابق برنامه پیش ببرد؟ وقتی مدیران مورد نظر دولت برای تصدی پست وزارت و استانداری و مدیرکل و... به بهانه‌های عجیب یکی یکی رد صلاحیت می‌شوند و دولت ناچار به انتخاب افراد غیر کارآمد به جای آنها می‌شود، طبیعی است که نمی‌توان بر اساس حداکثر توان، کشور را اداره کرد. من قبول دارم که در شرایط حساس فعلی که امریکا و اسراییل چنگ و دندان نشان می‌دهند، کشور تازه جنگ 12 روزه را پشت سر گذاشته و اروپا مکانیسم ماشه را فعال کرده، دولت نیازمند اختیارات ویژه و تمرکز در تصمیم‌گیری است تا به سرعت بتواند برنامه‌هایش را اجرایی کند. ملت همه مشکلات را از چشم دولت می‌بینند، نهادی که مردم از او پاسخگویی را طلب می‌کنند باید اختیاراتی متناسب با مطالبات مردم داشته باشد.
به نظر شما در کدام بخش‌ها این کمبود اختیارات دولت بیشتر به چشم می‌آید؟
بحث من جناحی و سیاسی نیست و برای توسعه کشور این صحبت‌ها را مطرح می‌کنم. درست است آقای پزشکیان اصلاح‌طلب است اما بیش از 60درصد ساختار اجرایی اصولگرا هستند. بسیاری از زیرمجموعه‌های دولت شامل مدیران و معاونان و... از طیف اصولگرا هستند. رییس‌جمهور با ایده وفاق تلاش کرده تا همه طیف‌ها و گروه‌ها را به کار بگیرد اما پاسخ این گروه‌ها به این رویکرد دولت مانع تراشی در مسیر فعالیت‌های دولت، استیضاح و احضار وزرا و حاشیه‌سازی برای دولت بوده است. کسی که پاسخگوی نان و معاش مردم است باید اختیارات ویژه‌ای برای تصمیم‌گیری در شرایط دشوار داشته باشد. رییس‌جمهور ممکن است بخواهد پلتفرم‌های اصلی را که در بهبود شاخص‌های اقتصادی و معیشتی و ایجاد رضایتمندی مردم تاثیردارد را رفع فیلتر کند، باید این اختیار را داشته باشد که طی حکمی به سرعت این اقدام را صورت دهد. اما بوروکراسی پیچیده کشور باعث شده این روند با کندی بسیاری مواجه باشد. این کندی به خصوص در زمان تحریم و جنگ و تهدید به حمله نظامی تبعات مخرب بسیاری دارد.
این بوروکراسی پیچیده و فسادآفرین از کجا در ساختار اجرایی و مدیریتی و تصمیم‌سازی کشورمان وارد شده است؟
اساسا بخش اعظم مشکلات امروز ایران به ماجرای تسخیر سفارت امریکا در ایران باز می‌گردد. این اقدام باعث شد ایران در حوزه سیاست خارجی با مشکلات عدیده‌ای مواجه شود. امروز سرمایه‌گذاری مناسبی در کشور صورت نمی‌گیرد. بدون سرمایه، کار مولد در اقتصاد شکل نمی‌گیرد و دلال‌ها سکان اقتصاد را به دست می‌گیرند. کالایی که با 3دست چرخیدن باید به دست مردم برسد با 7دست چرخیدن به دست مردم می‌رسد و هر دلالی سود خود را روی کالا اضافه می‌کند. از سوی دیگر به دلیل تحریم، تکنولوژی و فناوی وارد کشور نمی‌شود. بدون فناوری، خودروها به روز تولید نمی‌شوند و پالایشگاه‌ها، نیروگاه‌ها و...بر اساس آخرین متدهای جهانی، کار نمی‌کنند. این روند باعث افزایش آلودگی هوا و کاهش عمر مفید شهروندان می‌شود. در جایی که متوسط تولید ناخالص سرانه داخلی در جهان 14هزار دلار است و در ایران 4500دلار است، طبیعی است که میزان رضایتمندی مردم کاهش می‌یابد. مردم از طریق شبکه‌های اجتماعی، نحوه زندگی در سایر کشورها را می‌بینند و وضعیت معیشتی خود را هم می‌بینند. به دلیل تحریم‌ها، مفاسد و تصمیمات غلط گذشته، از 10دهک ایران، 6دهک، فقیرند. حالا رییس‌جمهور می‌خواهد این عقب ماندگی‌های قبلی را جبران کند، طبیعی است برای جبران این شرایط ویژه به اختیارات ویژه هم نیاز دارد. شخص آقای رییس‌جمهور هم خوب است ایده وفاق که 14ماه از آن می‌گذرد را بازنگری کند، اگر دید برخی افراد و گروه‌ها با دولت همراهی داشته‌اند، از آنها استفاده کند، اما وقتی مشخص شد، فلان طیف نه تنها کمکی به دولت نکرده بلکه مانع تراشی کرده‌اند، آنها را از چرخه کابینه خارج کند.
اگر قرار بود توصیه‌ای به آقای رییس‌جمهور داشته باشید، چه توصیه‌ای را مطرح می‌کردید؟
از آقای رییس‌جمهور می‌خواستم با مردم شفاف صحبت کنند. آقای رییس‌جمهور نباید ایزوله شوند و تنها از طریق برخی مسیرهای خاص به ایشان اطلاعات برسد. نباید آقای رییس‌جمهور قربانی مانع تراشی، تندروها و کاسبان تحریم شوند. آقای رییس‌جمهور باید به مردم بگویند، مردم در بخش‌هایی که من اختیار کافی داشتم این دستاوردها را خلق کرده‌ام اما در بخش‌هایی که اختیاری وجود نداشت و موانع بسیاری ایجاد شده بود، سرعت بهبود اوضاع کاهش یافته. نباید با مردم تعارف کرد. باید افراد و جریان‌هایی که طی یکسال قیمت‌ها را 3تا 4برابر کرده‌اند معرفی شوند. کسانی که ارز دولتی گرفته و محصولات خود را با ارز آزاد می‌فروشند باید معرفی شوند. امروز مردم ایران برنج را 3برابر قیمت جهانی، مرغ را 2برابر قیمت جهانی و گوشت را تا 3برابر قیمت جهانی می‌خرند. یعنی ایرانیان به ریال حقوق می‌گیرند و باید به دلار خرید کنند! در نمونه دیگر، یک شرکت ایرانی که دانش‌بنیان است و از دهه 70 و زمان مرحوم هاشمی نهال خرما و گردو در کشور تولید می‌کند به دلیل برخی مانع تراشی‌های قبلی در حال تعطیلی است. دلال‌ها پیش روی فعالیت این کشور مانع تراشی می‌کنند بعد نهال خرما و گردو را با ارز ترجیحی وارد کشور می‌کنند. باید جلوی مانع تراشی‌ها گرفته شود. این شرکت در حال تعطیلی و مهاجرت به سایر کشورهاست.
فکر می‌کنید با اختیارات بیشتر، وعده‌های دولت محقق می‌شود؟
در کنار بحث اختیارات، رییس‌جمهور نباید با هیچ کس تعارف داشته باشد. مگر در فرانسه، طی چند ماه، 3بار نخست‌وزیر تغییر نکرد، چه ایرادی دارد که یک ارزیابی از عملکرد کابینه صورت گیرد و افرادی که قادر به اجرای وعده‌ها نیستند، تغییر کنند. شک نکنید اگر دولت خود راسا دست به اصلاح کابینه بزند فرصت را از تندروها برای استیضاح‌های جناحی و سیاسی می‌گیرد. از سوی دیگر این مطالبه که دولت به اختیارات بیشتر برای عبور از شرایط حساس فعلی نیاز دارد باید در محافل کارشناسی و عمومی مطرح شود و کارشناسان درباره آن نظر دهند. حداقل می‌توان برای 6ماه تا 1سال به رییس‌جمهور و دولت اختیارات ویژه‌ای داد تا سرعت تصمیم‌گیری‌ها افزایش پیدا کند تا از بحران فعلی عبور کنیم.