نسیم گیلان - زومیت / پشه‌ها امسال سرانجام به ایسلند رسیدند، اما پژوهشگران کنجکاوند بدانند آیا این تازه‌واردان می‌توانند از زمستان سرد و سخت جزیره جان سالم به در ببرند.
جزیره‌ی شمالی و سرد ایسلند که پیش از این یکی از معدود نقاط بدون پشه روی زمین بود، امسال میزبان چند پشه‌ی گونه‌ی کولیستا انیولاتا بوده است.
بازار ![]()
در گذشته، زمستان‌های سخت ایسلند احتمالاً تاکنون این جزیره را از وجود پشه‌ها دور نگه داشته بودند. اکنون نخستین پشه‌های ایسلند آماده‌اند تا با آزمونی سرد روبه‌رو شوند. زمستان در راه است و هنوز معلوم نیست آیا این تازه‌واردان می‌توانند تا بهار زنده بمانند یا نه.
مطابق گزارش منتشرشده در ساینس‌نیوز، در اواسط اکتبر، یکی از ساکنان محلی به نام بیورن هیالتاسون توانست دو پشه‌ی ماده و یک نر را با روبانی آغشته به شراب قرمز در مزرعه‌ای در شمال پایتخت، ریکیاویک، شکار کند. این روبان معمولاً برای جذب شب‌پره‌ها استفاده می‌شود، اما این بار پشه‌ها را نیز جذب کرد و حضور پشه‌ها برای نخستین بار به‌طور رسمی در ایسلند تأیید شد.
اکنون فقط جنوبگان بدون پشه باقی مانده است. با این حال، نکته‌ی امیدوارکننده این است که گونه‌ی کولیستا انیولاتا بیشتر آزاردهنده است تا خطرناک، زیرا ناقل هیچ بیماری انسانی شناخته‌شده‌ای نیست.
تعداد پشه‌های کولیستا انیولاتا در ایسلند یا نحوه‌ی ورودشان به کشور هنوز مشخص نیست، اما به گفته‌ی انستیتوی علوم طبیعی ایسلند، حمل‌ونقل انسانی محتمل‌ترین مسیر بوده است. پیش‌تر نیز پشه‌ها با هواپیما وارد ایسلند شده بودند، اما هیچ‌گاه جمعیتی پایدار تشکیل ندادند. اینکه هیالتاسون توانسته هم پشه‌ی نر و هم ماده بیابد، نشان می‌دهد احتمالاً توانایی تولیدمثل در این حشرات وجود دارد.
جسیکا وِر، حشره‌شناس موزه‌ی تاریخ طبیعی آمریکا در نیویورک، می‌گوید: «هزاران سال است که مردم به ایسلند سفر می‌کنند بدون اینکه گزارشی از وجود پشه‌ها ثبت شده باشد. حضور حال حاضر پشه‌ها به‌نظر می‌رسد نشانه‌ای از تأثیر تغییرات اقلیمی باشد.»
هنوز مشخص نیست که آیا پشه‌ها می‌توانند در زمستان ایسلند زنده بمانند، هرچند گونه گزارش‌شده با سرما سازگاری دارد
در سراسر جهان، محدوده‌ی پراکنش پشه‌ها در حال گسترش است، هرچند میزان ارتباط این پدیده با تغییرات اقلیمی هنوز روشن نیست. منطقه‌ی قطبی حدود چهار برابر سریع‌تر از میانگین جهانی در حال گرم شدن است و امسال ایسلند گرمای بی‌سابقه‌ای را تجربه کرده است. با این حال، اینکه این مهاجمان کوچک بتوانند از زمستان ایسلندی جان سالم به در برند یا نه، هنوز پرسشی بی‌پاسخ است.
زمستان‌های ایسلند می‌توانند شرایطی سخت و چالش‌برانگیز ایجاد کنند؛ هرچند نسبت به موقعیت جغرافیایی شمالی جزیره، هوای آن نسبتاً ملایم به‌شمار می‌رود، اما دما اغلب نزدیک به نقطه‌ی انجماد باقی می‌ماند و بادهای سرد و برف‌های سنگین، شرایط زندگی را دشوار می‌سازند. اما طبق گفته‌ی انستیتو، پشه‌های بالغ کولیستا انیولاتا با سرما بیگانه نیستند و احتمالاً می‌توانند در شرایط ایسلند زنده بمانند. این گونه در سراسر اروپا، از جمله سوئد و فنلاند، گسترده است و زمستان را به‌صورت بالغ در مکان‌های پناهگاهی مانند غارها، زیرزمین‌ها، انبارها و طویله‌ها سپری می‌کند.
کِلسی لایبرگر، بوم‌شناس دانشگاه ایالتی آریزونا، می‌گوید تغییر در محدوده‌ی زیستی گونه‌ها تا حدی می‌تواند ناشی از شانس باشد: «اگر همین سه پشه زنده نمانند، یا تعداد اندکی که به آنجا رسیده‌اند نتوانند زنده بمانند یا تولیدمثل کنند، جمعیت از بین می‌رود.»
یکی از موانع احتمالی در برابر گسترش پشه‌ها در ایسلند، چرخه‌های مکرر یخ‌زدن و ذوب‌شدن در طول سال است. این نوسانات ممکن است برای پشه‌های بالغی که از پناهگاه زمستانی بیرون می‌آیند خطرناک باشد یا تخم‌ها و لاروهای گونه‌هایی را که زمستان را در آن مرحله می‌گذرانند، نابود کند. همان طور که لایبرگر می‌گوید: «برخی گونه‌های پشه به این نوسانات دمایی حساس‌اند.» با‌این‌حال، اگر پشه‌ها بتوانند از زمستان جان سالم به در برند و منبع غذایی در دسترسشان باشد، ممکن است در محیط باقی بمانند.
و شاید گونه‌های دیگر نیز به دنبال آن‌ها بیایند. ور می‌گوید بسیاری از این حشرات به عنوان شاخص یا هشداردهنده‌ای برای تغییرات محیطی و اقلیمی عمل می‌کنند. برای نمونه، سنجاقک‌ها که شکارچی پشه‌ها هستند، در واکنش به تغییرات اقلیمی به‌سرعت زیستگاه خود را تغییر می‌دهند. او می‌افزاید: «اگر کولیستا انیولاتا در ایسلند ساکن شود، عجیب نخواهد بود اگر به‌زودی شاهد حضور شاه‌سنجاقک آبی (Anax imperator) و سایر سنجاقک‌هایی باشید که در بخش‌های دیگر شمال اروپا نیز محدوده‌ی زندگی خود را به‌طرز چشمگیری گسترش داده‌اند.»