نسیم گیلان - زومیت / مطالعه‌ی جدیدی نشان می‌دهد دونده‌های استقامتی ممکن است در معرض ضایعات پیش‌سرطانی روده باشند و علائم گوارشی آن‌ها نباید نادیده گرفته شود.
ورزش به‌عنوان یکی از ارکان اصلی سلامت شناخته می‌شود و شواهد علمی نشان می‌دهند که نه تنها در پیشگیری از بیماری‌ها مؤثر است، بلکه حتی می‌تواند خطر بازگشت سرطان پس از درمان را کاهش دهد. با‌این‌حال، یافته‌های جدید پرسشی غیرمنتظره را مطرح می‌کنند: آیا انجام تمرینات استقامتی با حجم بسیار بالا و مداوم ممکن است خطرات خاص و نادیده گرفته‌شده‌ای برای بدن و به طور خاص روده، ایجاد کند؟
بازار ![]()
در جلسه سال 2025 انجمن آمریکایی آنکولوژی بالینی، پژوهشگران مؤسسه سرطان اینووا شار گزارش دادند که تعداد قابل‌توجهی از دونده‌های اختصاصی ماراتن و اولتراماراتن دارای ضایعات پیش‌سرطانی در روده بزرگ خود بودند. این گزارش مطالعه‌ای کوچک محسوب می‌شود و هنوز مورد بازبینی همتا قرار نگرفته، اما نتایجش به اندازه‌ای قوی است که توجه جهانی را جلب کرده است.
یافته‌ها نشان می‌دهد در گروه خاصی با تمرینات بسیار شدید خطر تغییرات پیش‌سرطانی روده افزایش پیدا می‌کند.
در نگاه اول، این موضوع غیرمنتظره به‌نظر می‌رسد. دهه‌ها شواهد نشان داده‌اند که ورزش منظم خطر سرطان‌ها، ازجمله سرطان روده، را کاهش می‌دهد و نتایج بعد از تشخیص سرطان را بهبود می‌بخشد. مطالعه، شواهد مذکور را نقض نمی‌کند، بلکه نشان می‌دهد که در گروه خاصی از ورزشکاران جوان با حجم بسیار بالای تمرین استقامتی ممکن است روده تحت فشار زیادی قرار گیرد و این امر احتمال ایجاد تغییرات پیش‌سرطانی را افزایش دهد.
طبق گزارش منتشرشده در کانورسیشن، در مطالعه اینووا افرادی دچار بیماری‌های ژنتیکی یا مشکلات روده‌ای شناخته‌شده حذف شدند تا تمرکز روی دونده‌هایی باشد که به‌طور‌کلی در معرض خطر کمتری قرار دارند. با‌این‌حال، در غربالگری آن‌ها ضایعات پیشرفته بیشتری نسبت به حد انتظار برای این گروه سنی مشاهده شد.
اما چگونه ممکن است تمرینات استقامتی سنگین موجب تغییرات روده شود؟ یکی از نظریه‌های مطرح‌شده در‌این‌باره، بر کاهش موقت جریان خون به روده در طول ورزش شدید و طولانی تمرکز دارد. دونده‌های مسافت طولانی با کولیت دونده (گرفتگی و گاهی خونریزی بعد از دوهای طولانی) آشنا هستند. از دیدگاه تئوری، تکرار دوره‌های کمبود اکسیژن، التهاب و ترمیم بافت در روده ممکن است در افراد مستعد باعث رشد ضایعات پیش‌سرطانی شود.
تیم اینووا این مکانیزم را براساس مشاهدات و گزارش‌های دونده‌ها درباره علائم گوارشی مطرح کرد، اگرچه به‌طور مستقیم جریان خون، میزان اکسیژن یا نشانگرهای التهاب را اندازه‌گیری نکرد. همچنین عوامل سبک زندگی دیگری که ممکن است اهمیت داشته باشند، مانند روش‌های هیدراته ماندن، مصرف داروهای ضد التهاب، رژیم غذایی خاص یا درصد چربی بدن بسیار پایین، در نظر گرفته نشدند.
پولیپ‌ها را می‌توان در طول کولونوسکوپی برداشت.
توجه به این نکته ضروری است که مطالعه توصیف‌شده ثابت نمی‌کند که ماراتن یا اولتراماراتن باعث سرطان روده می‌شوند. این مطالعه، همچنین نشان نمی‌دهد که بیشتر سرطان‌های روده در سنین پایین در دونده‌ها رخ می‌دهد. بیشتر بیماران جوان مبتلا به این سرطان‌ها ورزشکاران استقامتی نیستند. علاوه‌بر‌این، مطالعه بررسی نمی‌کند که آیا ورزش متوسط همان خطرات را دارد یا خیر.
کمبود اکسیژن، التهاب و ترمیم بافت در روده، اگر مکرر اتفاق بیفتد، ممکن است در افراد مستعد باعث رشد ضایعات پیش‌سرطانی شود.
نرخ آدنوم‌های پیشرفته که برای افراد حدود 40 ساله انتظار می‌رود، از مطالعات کلی جامعه به دست آمده و نه از گروهی که دقیقاً شبیه دونده‌ها باشد. بنابراین تفاوت دیده‌شده جالب است، اما قطعی نیست. درحالی‌که پژوهش از نظر بالینی معتبر است، اندازه و طراحی آن به گونه‌ای است که باید به عنوان نقطه شروع برای مطالعات بزرگ‌تر دیده شود، نه پایه‌ای برای تغییر راهنمایی‌های کلی ورزش.
نکته‌ای که مطالعه تازه به ورزشکاران استقامتی یادآوری می‌کند این است که چنان‌چه بعد از دویدن، خون در مدفوع، تغییر در عادات روده، درد شکم یا کم‌خونی داشته باشند، نباید فکر کنند این مسائل فقط ناشی از ورزش است و آن را نادیده بگیرند. این علائم می‌تواند نشانه مشکل جدی‌تری باشد و باید پیگیری شود.
در جامعه‌ای که مشکلات گوارشی رایج هستند و اغلب طبیعی فرض می‌شوند، تشخیص علائم هشداردهنده آسان نیست. کارشناسان بر این موضوع تاکید می‌کنند که باید به دونده‌های جوانی که بعد از دوهای طولانی دچار خونریزی می‌شوند، غربالگری ارائه شود، زیرا کولونوسکوپی می‌تواند ضایعات پیش‌سرطانی را حذف و از تبدیل آن‌ها به سرطان جلوگیری کند.
مطالعه نشان می‌دهد که ورزش معمولی و منظم با شدت متوسط تا زیاد برای سلامت و پیشگیری از سرطان مفید است و انجام مکرر ورزش‌های استقامتی شدید ضروری نیست.
به علائم خود توجه کنید، اما وحشت نکنید
دویدن طولانی مفید است، ولی باید به نشانه‌های بدن مثل خونریزی نیز توجه کنید.
در کنفرانس‌های اخیر داده‌هایی گزارش شده‌اند که نشان می‌دهند ورزش ساختاریافته پس از درمان سرطان روده، نتایج بلندمدت را بهبود می‌بخشد و تأکید می‌کند که فعالیت بدنی همچنان یکی از قدرتمندترین و کم‌هزینه‌ترین ابزارها در پیشگیری و مراقبت از سرطان است. مطالعه جدید روی دونده‌ها داستان کلی را زیر سوال نمی‌برد، بلکه فقط یک استثنای احتمالی در ورزش‌های شدید و طولانی را نشان می‌دهد که باید با دقت بررسی و نباید باعث نگرانی یا وحشت شود.
اگر تحقیقات بعدی ثابت کنند که ورزشکاران استقامتی که خیلی زیاد ورزش می‌کنند، خطر بالاتری برای ابتلا به بیماری خاصی (مثلاً سرطان روده) دارند، پزشکان ممکن است راهنمایی‌های پزشکی را تغییر دهند. مثلاً به این گروه از ورزشکاران پیشنهاد کنند که کولونوسکوپی را زودتر از سن 45 سال انجام دهند.
دویدن طولانی و استقامتی برای بسیاری از افراد خوب و مفید است و نباید فقط به‌دلیل نتیجه مطالعه‌ای کوچک، دویدن را کنار گذاشت، اما باید حواسمان به بدنمان هم باشد. اگر علائمی مثل خونریزی یا چیزهای غیرعادی دیدیم، نباید فکر کنیم فقط نتیجه تمرین است. این علائم ممکن است مشکل پزشکی باشد و باید جدی گرفته شود.