بزرگنمايي:
نسیم گیلان - زومیت / کشف زمین بازی 400 ساله با ابعاد استاندارد و شواهد تاریخی در اسکاتلند، روایت سنتی از زادگاه فوتبال را زیر سؤال برده و لندن را از تخت پایین کشیده است.
اسکاتلند، شاید زادگاه واقعی فوتبال مدرن باشد. همه چیز با نامه‌ای شروع شد که یک کشیش قرن هفدهمی، در کمال نگرانی نوشت. او در نامه‌اش از جوانانی گفت که عصر یکشنبه‌ها، در مزرعه‌ای در اسکاتلند، فوتبال بازی می‌کردند. نه دعوایی در کار بود، نه آشوبی شبیه بازی‌های قرون وسطایی بریتانیا؛ فقط مردم روستا با توپی در میان، زمینی پهن در اختیار داشتند که حالا باستان‌شناسان آن را به‌عنوان نخستین زمین سازمان‌یافته‌ی فوتبال در جهان می‌شناسند. این کشف شگفت‌انگیز شاید تاریخ محبوب‌ترین ورزش دنیا را از نو بنویسد.
از نیمه‌های قرن نوزدهم، روایت غالب در تاریخ فوتبال این بوده که انگلستان، زادگاه محبوب‌ترین ورزش دنیاست. اغلب، سرنخ پیدایش فوتبال به بازی خشنی در قرون وسطی به نام «فوتبال گروهی قرون وسطایی» نسبت داده می‌شود که در سراسر بریتانیا رایج بود. در این بازی پرهیاهو، صدها نفر از روستاهای اطراف به دو گروه تقسیم می‌شدند و با مشت و لگد، برای تصاحب چیزی شبیه توپ (مثلاً مثانه‌ی بادشده‌ی خوک) با یکدیگر درگیر می‌شدند. زمان مشخصی برای پایان مسابقه وجود نداشت و گاهی بازی تا ساعت‌ها و یا حتی روزها ادامه پیدا می‌کرد. تنها قانون بازی، خودداری از حمل سلاح بود.
در سال 1583، فیلیپ استابز، نویسنده‌ای پروتستان، در رساله‌ای با عنوان «کالبدشناسی فسادها»، فوتبال را ورزشی «خونین و قاتلانه» توصیف کرد. او از منظر مذهبی به این پدیده حمله برده و نارضایتی خود را بی‌پرده ابراز کرد. چند قرن بعد، در سال 1863، وکیلی جوان در انگلستان، نخستین قوانین مدون فوتبال را تدوین کرد. قوانین توسط انجمن تازه‌تأسیس فوتبال لندن، عمدتاً با حضور فارغ‌التحصیلان مدارس معتبری مانند ایتن و هارو، به تصویب رسید. این لحظه، به نقطه‌ی عطفی برای تثبیت ادعای انگلیسی‌ها درباره اختراع فوتبال مدرن تبدیل شد.
انگلستان از قرن نوزدهم به‌عنوان زادگاه محبوب‌ترین ورزش دنیا شناخته می‌شود
به‌گزارش نیویورک‌تایمز، جد اوبراین، آموزگار بازنشسته و هم‌بنیان‌گذار موزه‌ی فوتبال اسکاتلند، چشم‌اندازی کاملاً متفاوت از زادگاه فوتبال مدرن ارائه می‌دهد. او می‌گوید: «برخلاف آن‌چه همیشه شنیده‌اید، هیچ سند معتبری برای ادعاهای بریتانیایی‌ها وجود ندارد. قرن‌هاست که مردم در جای‌جای اسکاتلند فوتبال بازی می‌کنند؛ نه به شکل آشوب‌زده‌ی فوتبال گروهی قرون وسطایی بریتانیا، بلکه مشابه فوتبال اصیل امروزی.»
در تازه‌ترین پژوهش، اوبراین به همراه گروهی از باستان‌شناسان در مزرعه‌ای متعلق به قرن هفدهم در شهر انوُث، واقع در کرکادبرایتشر در اسکاتلند، اثری یافته‌اند که احتمال می‌رود قدیمی‌ترین زمین فوتبال سازمان‌یافته‌ی جهان باشد. در دوره‌ای که اطلاعات اندکی از زندگی و تفریح طبقات پایین جامعه در دسترس است، این زمین، سندی زنده و نادر تلقی می‌شود. اوبراین معتقد است: «این کشف می‌تواند روایت تاریخ فوتبال را از پایه دگرگون کند. زمان آن رسیده که تاریخ‌نگاران ورزشی، دیدگاه خود را نسبت به منشأ این بازی بازنویسی کنند.»
سنگ‌های حدوداً 400 ساله که به‌صورت سست، روی لایه‌ای قدیمی‌تر از سطح زمین قرار گرفته‌اند.
کلیسای قدیمی انوث در اسکاتلند، ساخته‌شده در سال 1627.
خطی از سنگ‌ها که در قرن هفدهم، در زمین فوتبال کلیسای انوث چیده شدند.
ماجرای کشف زمین فوتبال از نامه‌ای آغاز شد که کشیش ساموئل رادرفورد در قرن هفدهم نوشته بود. رادرفورد، در فاصله‌ی سال‌های 1627 تا 1638، کشیش کلیسای انوث بود و بعدها، به مقام استادی الهیات در دانشگاه سنت اندروز رسید. او با لحنی نگران در نامه‌ای به فوتبال‌بازی مردم محلی در عصرهای یکشنبه در مزرعه‌ی ماس‌رابین اعتراض کرده بود. اکنون، این زمین به کلید بازنویسی تاریخ فوتبال تبدیل شده است.
از نگاه اوبراین، رادرفورد نه با خود بازی، بلکه با تأثیر آن بر معنویت جامعه مخالف بود. او برای جلوگیری از توهین به مقدسات، خواستار مداخله شد و جماعت کلیسا را ترغیب کرد تا با چیدن ردیفی از تخته‌سنگ‌ها در زمین، بازی را مختل کنند. این حرکت کشیش را می‌توان ابتدایی‌ترین شکل تابلوی «ورزش ممنوع» در تاریخ فوتبال دانست.
تیم باستان‌شناسان در بررسی‌های میدانی زمین‌های کشاورزی در دامنه‌ی تپه‌ای که زمانی شامل ماس‌رابین می‌شد، توانستند ردیفی از 14 سنگ بزرگ را در عرض زمینی به طول 85 متر و عرض 44 متر شناسایی کنند. این ابعاد، تنها اندکی از زمین فوتبال مدرن کوچک‌تر است. کایران منچیپ، باستان‌شناس در مؤسسه‌ی تحقیقات اسکاتلند، تأکید می‌کند که شکل و نحوه‌ی قرارگیری این سنگ‌ها هیچ سنخیتی با سازه‌های کشاورزی قرون وسطایی یا دوره‌های پس از قرون وسطی ندارد و در هیچ نقشه‌ی قدیمی نیز ثبت نشده است.
شواهد تاریخی و فیزیکی در زمین ماس‌رابین به‌طور چشمگیری با هم تطابق دارند
تیم باستان‌شناسان با ایجاد دو گودال آزمایشی، دریافتند که سنگ‌ها بدون ساختار مهندسی، روی لایه‌ای قدیمی از خاک قرار گرفته‌اند. بر اساس مشاهدات، تیم نتیجه گرفتند که سنگ‌ها برای مشخص‌کردن مرز زمین‌های کشاورزی، یا برای آغل دام‌ها، در نظر گرفته نشده بودند. تحلیل‌های مربوط به رسوبات نیز این چیدمان را به حدود 400 سال پیش، یعنی دوران اعتراض کشیش رادرفورد، نسبت می‌دهد.
منچیپ می‌گوید: «شواهد تاریخی و فیزیکی در این مورد به‌طرز چشمگیری با هم تطابق دارند. هیچ دلیلی وجود ندارد که اعتبار روایت را زیر سؤال ببریم.»
جد اوبراین، تاریخ‌نگار فوتبال.
سنگ‌های «فوتبال منوع» در زمین فوتبال ماس‌رابین.
بازار
در سوی دیگر ماجرا، برخی پژوهشگران فوتبال در انگلستان نسبت به یافته‌ها تردید دارند. استیو وود، از اعضای مؤسسه‌ی خیریه‌ی «باشگاه فوتبال شفیلد»، بر این باور است که هنوز نوع دقیق بازی و مسابقه‌ای که در زمین ماس‌رابین انجام می‌شد، مشخص نیست.
باشگاه شفیلد که در سال 1857 تأسیس شد، توسط فیفا به‌عنوان قدیمی‌ترین باشگاه فوتبال جهان شناخته می‌شود. استیو وود می‌گوید: «اگر اوبراین بتواند ثابت کند که این بازی واقعاً پیش‌درآمدی بر فوتبال مدرن بوده و نه چیزی متفاوت، آنگاه اهمیت کشف دوچندان می‌شود.»
در پاسخ، اوبراین بر بافت اجتماعی بازی تأکید دارد. به گفته‌ی او، «وقتی بازی‌ها هر هفته برگزار می‌شدند، به‌احتمال زیاد خشن و بی‌قانون نبودند. بازیکنان باید صبح دوشنبه به سر کار برمی‌گشتند، وگرنه شکم آن‌ها گرسنه می‌ماند.»
در نهایت، اوبراین این‌گونه نتیجه‌گیری می‌کند: «اگر بخواهی ملتی را از افتخارات گذشته‌اش بی‌بهره بگذاری، کافی است تاریخ واقعی‌اش را از مردم پنهان کنی. بازی ماس‌رابین شاید همان پدربزرگ فوتبال مدرن باشد و بله، این بازی اسکاتلندی بود.»