نسیم گیلان - همشهری آنلاین /یوتا، سازه‌ای شگفت‌انگیز در جنوب شرقی ایالت یوتا که از سال‌ها پیش دانشمندان را سردرگم کرده، یکی از اسرار طبیعت است. اما سوال اصلی این است که این سازه چگونه و چرا به شکل فعلی خود درآمده است؟
یکتا فراهانی: از زمانی که فضانوردان ایستگاه فضایی بین‌المللی عکس‌هایی از این سازه شگفت‌انگیز گرفته‌اند، بحث‌های زیادی درباره منشاء آن به وجود آمده است. آیا این سازه به دلیل برخورد یک شهاب‌سنگ با زمین شکل‌گرفته است یا این پدیده ناشی از حرکات نمک در لایه‌های سنگی است؟
مرموزترین سازه‌ طبیعی
بازار

" alt="نسیم گیلان" width="100%" />

تاریخچه‌ای از دومِ آشوب
دومِ آشوب یکی از شگفت‌انگیزترین پدیده‌های زمین‌شناسی در ایالت یوتاست که دانشمندان هنوز به طور قطعی نتوانسته‌اند منشاء آن را تعیین کنند. این سازه به‌صورت یک دایره توخالی با لبه‌های تیز در مرکز خود، از نظر ظاهری شباهت زیادی به دکمه شکم انسان دارد و همین موضوع باعث جذابیت و توجه به آن شده است.

تئوری برخورد شهاب‌سنگ
طبق تحقیقات اخیر، یکی از تئوری‌های اصلی برای شکل‌گیری دومِ آشوب، برخورد یک شهاب‌سنگ عظیم به زمین حدود 60 میلیون سال پیش است. در این تئوری، ابتدا یک گودال عمیق در زمین به وجود آمده که با برخورد شهاب‌سنگ، لبه‌های آن ناپایدار شده و در نهایت به داخل فرورفته‌اند. در نتیجه، لایه‌های سنگی زیرین به داخل این گودال حرکت کرده و ساختار عجیب‌وغریب فعلی را به وجود آورده‌اند.
تئوری حباب نمک
اما بعضی دیگر از دانشمندان معتقدند این پدیده نه به دلیل برخورد شهاب‌سنگ، بلکه ناشی از حرکات نمک در لایه‌های سنگی است. نمک در زیر لایه‌های سنگی منطقه حرکت کرده و باعث ایجاد یک "حباب نمک" عظیم شده که باعث جابه‌جایی سنگ‌ها و ایجاد ساختار دومی آشوب شده است. این تئوری اشاره به این دارد که نمک می‌تواند؛ مانند یخ در زیر یخچال‌ها حرکت کند و لایه‌های سنگی را کنار بزند.

شواهد و کشمکش‌ها میان دو تئوری
وجود کریستال‌های شیشه‌ای آسیب‌دیده در منطقه دومِ آشوب که معمولاً به اثرات برخورد شهاب‌سنگ‌ها مرتبط هستند، شواهدی است که از تئوری برخورد شهاب‌سنگ حمایت می‌کند. بااین‌حال، بعضی محققان همچنان به تئوری حباب نمک پایبند هستند و معتقدند که این شواهد به‌اندازه کافی قوی نیستند که به طور قطعی یک تئوری را تایید کنند.
یک راز بزرگ زمین‌شناسی
اگرچه تحقیقات زیادی در مورد دومِ آشوب انجام شده است، هنوز هیچ نتیجه قطعی در مورد منشاء آن وجود ندارد. این سازه‌ طبیعی همچنان یکی از رازهای بزرگ زمین‌شناسی باقی‌مانده است که دانشمندان را به چالش می‌کشد. آیا این پدیده ناشی از برخورد یک شهاب‌سنگ بوده یا تنها نتیجه حرکات زیرسطحی نمک است؟ شاید در آینده‌ای نزدیک، با کشفیات جدید، سرنخ‌های بیشتری به دست آید تا این معما به طور قطعی حل شود.