نسیم گیلان - آستارا- گمرک آستارا به عنوان یکی از قدیمی ترین گمرکات کشور به دلیل نبودن زیرساخت‌ها و با توجه افزایش مبادلات بین ایران، اوراسیا و روسیه نیازمند تمهیداتی وِیژه برای تسهیل تردد کامیون‌ها است.

 شهرستان مرزی آستارا نقطه خروج از مرز ایران و ورود به کشور همسایه جمهوری آذربایجان و به عبارت بهتر محل اتصال قاره آسیا به قاره اروپا است. از آنجا که بیش از 80 درصد صادرات گیلان از مرزهای سه گانه این شهرستان مرزی انجام می‌شود نیازمند توسعه زیرساخت‌های گمرکی این شهرستان در محورهای دریایی و ریلی است. مهیا نبودن زیر ساخت‌ها در توسعه و پیشرفت گمرک آستارا بخصوص در بخش ریلی از مطالبات تجار و بازرگانان است.
همه ساله با شروع فصل صادرات و تقریباً دو ماه قبل از آغاز سال نو میلادی، اوج تردد بار از پایانه مرزی آستارا شروع و تا پایان اسفند ماه افزایش تردد کامیون‌ها در این مسیر، موجب افزایش تقاضا می‌شود که این روند باعث شده مشکلاتی هم برای صادرکنندگان و هم برای شهروندان به وجود بیاید.
صف طولانی تریلی‌ها که از پایانه بار آستارا تا درب تجاری گمرک وجود دارد باعث شده شهروندان آستارایی، صادرکنندگان و رانندگان تریلی‌ها از موضوع گلایه مند باشند و از مسئولان ذیربط بخواهند به این مسئله رسیدگی شود. براساس بررسی‌های انجام شده روزانه به طور میانگین 400 تا 450 دستگاه کامیون ترانزیتی از مرز زمینی آستارا عبور می‌کنند و پرسنل اداره کل گمرک آستارا به صورت شبانه روزی به ارائه خدمات می‌پردازند.
علی رغم پیگیری‌های صورت گرفته از سوی مسئولین در هفته های اخیر بازهم صف‌های طولانی کامیون‌های ترانزیتی را در مسیرهای منتهی به مرز شاهد هستیم و شهروندان و صادرکنندگان از مسئولین انتظار دارند به جای پاس کاری وظایف خود به یکدیگر مشکل را برطرف کنند. راه اندازی و احداث تیرپارک، احداث پل جدید مرزی، تسریع در محوطه سازی گمرک، مجهز شدن گمرک و پایانه به امکانات روز می‌تواند به برطرف کردن این مشکل کمک شایانی کند که در این خصوص مسئولان مربوطه همت کرده تا شاهد فروریختن دیوار صف‌های طولانی کامیون‌ها در شهر مرزی بندر آستارا باشیم.

دستور ویژه رئیس جمهور برای مشکل تردد کامیون‌ها در مرز آستارا
رئیس جمهور در جلسه چهارشنبه گذشته هیئت دولت با اشاره به لزوم تسهیل در انجام امور گمرکی و مبادلات مرزی از نهادهای مسئول از جمله دستگاه دیپلماسی کشور خواست در زمینه برطرف کردن مشکلات تردد کامیون‌ها از مرز آستارا اقدامات لازم را انجام دهند.
ضرورت مرمت و بهسازی پل مرزی قدیمی
پل مرزی مشترک و تاریخی ایران و جمهوری آذربایجان بر روی رودخانه آستاراچای که در دوران اتحاد جماهیر شوروی سابق ساخته شده است نیازمند مرمت و بهسازی کامل است. این پل که منشأ اتصال جمهوری اسلامی ایران و جمهوری آذربایجان است، 90 متر و بیست سانتی متر طول و 10 متر عرض دارد. این پل مرزی کم عرض دارای عرشه‌ای فلزی است و بارها بر اساس گزارش‌های فنی کارشناسان چه در دوران شوروی سابق و چه پس از استقلال کشور جمهوری آذربایجان و با همکاری جمهوری اسلامی ایران به دلیل پوسیدگی و نبود شرایط فنی مناسب مورد مرمت اساسی قرار گرفته است.
عرض این پل متناسب با میزان ترانزیت عبوری از آن نیست؛ همین امر موجب شده کامیون‌ها در دو طرف مرز به نوبت حرکت کرده و زمان زیادی تلف شود. ضروری به نظر می‌رسد که هر چه زودتر مشکلات مسیر ترانزیتی ایران به روسیه از مرز زمینی آستارا حل شود. با توجه به اینکه ورود و خروج همزمان دو کامیون بر روی پل مرزی قدیمی آستارا به دلیل فرسوده بودن انجام نمی‌شود این موضوع یکی از مواردی است که مانع سرعت در ورود و خروج کامیون‌های ترانزیتی می‌شود لذا تعریض این پل قدیمی از اقدامات اولیه برای افزایش ظرفیت و سرعت ورود و خروج کامیون‌ها از مرز می‌باشد.
مدتی است ساخت پل مرزی اتومبیل روی جدید در مرز آغاز شده و در حال احداث است و مسئولان خبر از اتمام ساخت این پل در آینده‌ای نزدیک می‌دهند.احداث پل جدید اتومبیل رو در مرز ایران و جمهوری آذربایجان با توجه به ظرفیت صادرات و ترانزیت کالا در آستارا پس از بهره‌برداری می‌تواند رونق هر چه بیشتر اقتصادی را برای منطقه به دنبال داشته باشد.
فرماندار آستارا در این رابطه در گفتگو با خبرنگار مهر اظهار کرد: با توجه به اینکه وضعیت پل فلزی آستارا که قدمت 80 ساله دارد، زیاد مناسب نیست اعتبار اولیه برای نوسازی این پل فلزی تخصیص یافته و باید روند نوسازی، مستحکم سازی و تعریض این پل تسریع شود.
عنایت رضایی پوربا اشاره به گذشت یک سال از آغاز عملیات ساخت پل جدید اتومبیل رو در مرز آستارا، گفت: روند اجرایی کار در حال انجام است و به زودی به اتمام می رسد؛ همچنین لازم است که راه مواصلاتی این پل به جاده اصلی سریعاً زیرسازی و آماده انجام واردات و صادرات شود.
دیپلماسی فعال خارجی و ارتقای تعاملات گمرکی لازمه تسهیل در تردد مرزی
بخش دیگری از مشکل صف های طولانی کامیون‌های ترانزیتی در بندر آستارا مربوط به کشور جمهوری آذربایجان است که پذیرش کامیون‌ها در آن کم بوده و این نیازمند دیپلماسی فعال با کشور مقابل است.
مدیرکل گمرک آستارا در رابطه با این موضوع اظهار داشت: کشور آذربایجان در گذشته روزانه 400 کامیون پذیرش می‌کرد که اکنون حجم روزانه پذیرش را کاهش داده و روزانه حداکثر 250 کامیون را پذیرش می‌کند و تمامی این عوامل باعث شده تا مدت زمان در صف ماندن کامیون‌ها در این مرز بیشتر شده و برخی از کامیون‌ها نتوانند به موقع از مرز خارج شوند.
علی حسین ذوالقدری همچنین با اشاره به نشست‌های مشترک بین گمرکات جمهوری اسلامی ایران و آذربایجان از اعلام آمادگی مدیرکل گمرک آستارای جمهوری آذربایجان بر ضرورت تسهیل در تردد مرزی، ارتقای تعاملات گمرکی بین طرفین و بهبود وضعیت موجود خبر داد.
«جواد هدایتی» دبیرکل دفتر ترانزیت و حمل‌ونقل بین‌المللی نیز اظهار کرد: طی دو هفته گذشته اقدامات متنوعی در همکاری با دیگر نهادهای مستقر در مرز برای بهبود تعاملات داخلی و نیز رایزنی با مقامات استانی و تشکیل نشست مشترک با همتایان آذربایجانی صورت پذیرفته که مسبوق به مکاتبات متعدد از مجاری دیپلماتیک با طرف آذربایجانی است که مجدانه توسط سفارت جمهوری اسلامی ایران در باکو در حال پیگیری است.

نیاز ضروری گمرک آستارا به دستگاه ایکس ری دوم
یقیناً فعالیت دستگاه ایکس ری کامیونی در تسهیل و تسریع رویه‌های گمرکی تاثیر زیادی دارد. یکی از دلایل معطلی کامیون‌ها در بندر آستارا کمبود دستگاه ایکس‌ری در گمرک آستارا است، به نحوی که تمام کامیون‌های ورودی و خروجی گمرک با یک دستگاه ایکس ری کنترل می‌شود که باعث تداخل و در هم تنیدگی شدید عبور و مرور کامیون‌ها شده است، از سوی دیگر تعداد باسکول هم در این پایانه کم است و جوابگوی این حجم از ترددها نیست.
«عنایت رضایی پور» فرماندار آستارا با بیان اینکه برای محوطه سازی گمرک آستارا اقدامات لازم باید انجام گیرد به خبرنگار مهر گفت: نصب و راه اندازی دستگاه ایکس ری یکی از ملزومات گمرکی است که به تسریع در روند خروج کامیون‌های ترانزیتی کمک می‌کند. با این حال نصب دستگاه ایکس ری در گمرک آستارا مدتی است آغاز شده و 75 درصد پیشرفت داشته است.
«علی حسین ذوالقدری» مدیرکل گمرک آستارا با بیان اینکه نصب دستگاه ایکس ری در لاین خروج محوطه گمرک آستارا 75 درصد پیشرفت فیزیکی داشته است نیز به خبرنگار مهر گفت: نصب این دستگاه قطعاً به روان سازی ترافیک در محوطه گمرک کمک می‌کند.
در این راستا مقرر شده است استانداری در خصوص تسریع در اتمام ایکس ری در حال احداث گمرک آستارا برای مسیر خروجی پیگیری لازم را به عمل آورد.
توسعه دیپلماسی اقتصادی نیازمند تدابیر لازم مسئولان
علاوه بر موارد فوق مشکلات دیگری همچون عدم وجود زیرساخت‌های لازم و عدم دسترسی به سامانه جامع گمرکی و اتوماسیون اداری، نبود تیر پارک که خود عاملی برای ترافیک کامیون‌های ترانزیتی در شهر آستارا است را می‌توان ذکر کرد که یقیناً با حل این معضلات بخش اعظمی از مشکل تردد کامیون‌ها در مرز آستارا در کمترین زمان ممکن به حداقل خواهد رسید.
بدون شک جایگاه آستارا به‌عنوان سومین مرز فعال تجاری کشور با تنوع فعالیت آن در رویه‌های مختلف مرزی از اهمیت بالایی برخوردار است و با توجه به اهمیت رشد ترانزیت برای کشور و لحاظ آن در دستورکار دولت سیزدهم از منظر اولویت توسعه مناسبات با همسایگان، تسهیل افزایش ترانزیت ناوگان ورودی از این مرز باید در دستورکار قرار بگیرد تا به‌ویژه با توجه به شرایط حال حاضر کشور روسیه و افزایش تجارت آن کشور با قلمروهای جنوبی، کمال بهره‌برداری صورت پذیرد.
معطلی کامیون‌های حمل کالاهای صادراتی در گمرک آستارا مشکلی است که قطعاً با همکاری نهادهای های مربوطه و نیز گفت‌وگو از مجراهای دیپلماتیک می‌تواند حل شود. یکی از اصلی‌ترین برنامه‌های دولت، توسعه دیپلماسی اقتصادی است و چنین اقداماتی که منجر به خراب شدن بار و محموله‌ها در ترانزیت‌های بین المللی می‌شود، زمینه ساز تخریب بازار تجار ایرانی در کشورهای همسایه خواهد شد بنابراین باید در این حوزه تدابیر لازم اندیشیده شود.