بزرگنمايي:

نسیم گیلان - ایسنا / در دنیایی که فرمول‌ها خشک و بی‌روح به نظر می‌رسند، مریم میرزاخانی نشان داد که ریاضیات می‌تواند عرصه‌ای از خلاقیت، شهود و زیبایی باشد؛ او نخستین زن و نخستین ایرانی‌ای بود که بلندترین قله ریاضیات (مدال فیلدز) را فتح کرد و با ذهنی درخشان و نگاهی عمیق، معادلات پیچیده را به زبان ساده‌، ترجمه و نام خود را برای همیشه در تاریخ علم ثبت کرد. 
در میان چهره‌های علمی معاصر، نام «مریم میرزاخانی» همچون ستاره‌ای درخشان در آسمان دانش ریاضیات می‌درخشد؛ زنی که با ذهنی تیزبین، نگاهی ژرف و پشتکاری ستودنی، مرزهای دانش را درنوردید و جهانیان را به تحسین واداشت. او نه‌تنها نخستین زن، بلکه نخستین ایرانی‌ای بود که موفق به دریافت مدال فیلدز، بالاترین نشان افتخار در رشته ریاضی، شد.
میرزاخانی با پژوهش‌های عمیق خود در زمینه هندسه و دینامیک سطوح ریمانی و فضای تایش‌مولر، گره‌هایی از مسائل پیچیده و دیرپای ریاضی گشود و افق‌هایی نو برای محققان این حوزه ترسیم کرد. او با ترکیب بینش هندسی و قدرت تحلیل جبری نشان داد چگونه می‌توان در دنیای انتزاعی ریاضیات، ردپای زیبایی، ظرافت و خلاقیت را دنبال کرد.
زندگی پروفسور میرزاخانی
مریم میرزاخانی یکی از هفت زن تاثیرگذار جهان بود. وی فرزند سوم خانواده بود و دو برادر و یک خواهر داشت. او عاشق قصه و رمان بود و لذت‌بخش‌ترین کار برای او نوشتن داستان‌هایی بود که خودش قهرمان آنها را می‌ساخت.
مریم آرزو داشت نویسنده شود و تا سال آخر راهنمایی فکر دنبال کردن ریاضی نبود و بیشتر به دنبال نویسندگی و داستان‌نویسی بود، تا اینکه در آزمون مدارس سمپاد شرکت کرد و وارد مدرسه فرزانگان تهران شد. در این زمان با رؤیا بهشتی آشنا شد و این دوستی تا سال‌ها به درازا کشید.
مریم تا سال ششم عملکرد خوبی در درس ریاضیات نداشت، به گونه‌ای که در پایان یکی از دوره‌های تحصیلی در مدرسه در درس ریاضی نمره 16 از 20 گرفت و این موضوع او را ناامید کرد و برگه امتحانش را پاره کرد ... و به‌ گفته خودش: «نمی‌خواهم در درس ریاضیات بهتر شوم»، ولی او سختکوش‌تر از این حرف‌ها بود و ناامید نشد و بعد از تعطیلات با همراهی رؤیا دوستش، شروع خوبی در ریاضیات داشت. آنها با کمک هم کپی سؤالات المپیاد ریاضی را پیدا کردند و توانستند 3 سؤال از 6 سؤال را حل کنند.
مشوق اصلی مریم در ریاضیات برادرش و آغاز سرنوشت او در ریاضیات بود. در سال 73 و 74 در سال سوم و چهارم دبیرستان موفق به کسب مدال طلای المپیاد کشوری شد. در 17 سالگی به تیم المپیاد ریاضی ایران پیوست.
حضورش در دبیرستان فرزانگان تهران، زیر نظر سازمان ملی پرورش استعدادهای درخشان (سمپاد)، نقطه‌ آغاز شکوفایی استعدادش در ریاضیات بود.
مریم دو بار پیاپی در سال‌های 1373 و 1374 (1994 و 1995 میلادی) مدال طلای المپیاد جهانی ریاضی را به دست آورد و در دومین حضور خود نمره‌ کامل کسب کرد. این موفقیت‌ها باعث شد تا در سطح جهانی به عنوان یک استعداد درخشان شناخته شود.
او پس از قبولی در دانشگاه صنعتی شریف، دوره کارشناسی ریاضی را طی کرد و سپس برای ادامه تحصیل به آمریکا رفت. در سال 2004 مدرک دکترای خود را از دانشگاه هاروارد تحت راهنمایی استاد برجسته، کرتیس مک‌مولن (برنده مدال فیلدز)، دریافت کرد. پایان‌نامه‌ دکترای او یکی از پیچیده‌ترین موضوعات ریاضی در زمینه‌ هندسه و دینامیک سطوح را شامل می‌شد.
پس از آن، در دانشگاه‌های معتبر از جمله پرینستون و استنفورد به تدریس و پژوهش پرداخت. او در نهایت به‌عنوان استاد تمام دانشگاه استنفورد منصوب شد.
فعالیت‌های علمی و پژوهشی
مریم میرزاخانی در حوزه‌هایی همچون هندسه دیفرانسیل، هندسه هذلولوی، دینامیک، نظریه سطوح ریمانی و فضای تایش‌مولر فعالیت می‌کرد. از مهم‌ترین دستاوردهای علمی او می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
* حل مسائل پیچیده در فضای تایش‌مولر و تحلیل دینامیک‌های روی سطوح، با ترکیب بینش‌های مختلف از ریاضیات محض.
* ارائه روشی جدید برای محاسبه حجم‌های فضایی در هندسه هذلولوی.
* پژوهش‌هایی که به درک بهتر از ساختارهای ریاضی مرتبط با سطح‌های ریمانی منجر شد که کاربردهایی در فیزیک نظری به‌ویژه نظریه ریسمان دارد.
در سال 2014، مریم میرزاخانی به عنوان اولین زن در تاریخ، موفق به دریافت مدال فیلدز که معتبرترین جایزه ریاضی در جهان محسوب می‌شود، شد. این مدال معادل نوبل در رشته ریاضی است و به ریاضی‌دانانی زیر 40 سال اعطا می‌شود که دستاوردهایی برجسته در این علم داشته‌اند.
مریم میرزاخانی در سال 2013 به سرطان پستان مبتلا شد و پس از چند سال مبارزه با این بیماری، در 23 تیر 1396 (14 ژوئیه 2017) درگذشت. مرگ او ضایعه‌ای بزرگ برای جامعه علمی جهان بود. وی در آخرین پست خود در فیسبوک نوشته بود: «هرچه بیشتر برای ریاضیات وقت گذاشتم، بیشتر هیجان‌زده شدم.»
به پاس تلاش‌ها و تأثیر عمیق علمی مریم میرزاخانی، روز تولد او، 12 مه (22 اردیبهشت)، از سوی جامعه جهانی ریاضی به‌عنوان «روز جهانی زن در ریاضیات» نام‌گذاری شده است. این روز، نه‌تنها بزرگداشت میراث فکری و الهام‌بخش اوست، بلکه فرصتی است برای تجلیل از حضور و نقش زنان در دنیای علم و به‌ویژه ریاضیات؛ علمی که مریم آن را با رؤیاهایش پیوند زد و ثابت کرد که ذهن‌های درخشان، محدود به هیچ جنسیتی نیستند.
بانوی ایرانی‌ که الهام‌بخش دختران و زنان در فتح قله‌های علمی شد
نام مریم میرزاخانی امروز الهام‌بخش دختران و زنان علاقه‌مند به علوم است. سازمان‌ها، مدارس و جوایز متعددی پس از درگذشت او به نامش نام‌گذاری شده‌اند تا میراث علمی و فرهنگی‌اش زنده بماند.
زندگی مریم میرزاخانی، فراتر از دستاوردهای درخشان علمی‌اش، داستانی است از جسارت در اندیشیدن، پشتکار در مسیر علم و شکستن مرزهای تبعیض و محدودیت. او ثابت کرد که با عشق به یادگیری، اعتماد به نفس و پیگیری رؤیاها می‌توان به قله‌های بلند علم دست یافت، حتی اگر مسیر پرچالش باشد و از جامعه‌ای برخاسته باشی که شرایط همیشه هموار نیست.
میرزاخانی برای جوانان، به‌ویژه دختران علاقه‌مند به ریاضیات و علوم، نمادی زنده از این حقیقت است که علم، جنسیت نمی‌شناسد و اندیشه‌های بزرگ می‌توانند از هر نقطه‌ای از جهان شکوفا شوند. نگاه دقیق، صبر در حل مسائل پیچیده و شوق به کشف ناشناخته‌ها، از او دانشمندی ساخت که راه را برای بسیاری هموار کرد.
اکنون، نام او نه‌تنها در کتاب‌های علمی بلکه در قلب نسلی از جوانان زنده است؛ نسلی که با دیدن مسیر زندگی او، امید می‌گیرد، رؤیا می‌سازد و جرات می‌کند در دنیای دانش، ردپای خود را به‌جا بگذارد.