سردار جلالی: زیرساخت‌های موشکیِ زیرزمینی ما سالم هستند

نسیم گیلان - فارس / رئیس سازمان پدافند غیر عامل گفت:‌ تقریبا تمام زیرساخت‌های موشکیِ زیرزمینی و زیرکوهی ما سالم هستند و مشکل خاصی ندارند.
سردار غلامرضا جلالی رئیس سازمان پدافند غیر عامل امشب‌ (شنبه، هفدهم آبان) در برنامه ماجرای جنگ با اشاره به اقدامات این سازمان گفت: با توجه به پیش‌بینی‌های مستمر و اختصاص اولویت به بخش هوافضا و موشکی، طی 20 سال تدابیر عملیاتی برای حفاظت از شهرک‌های موشکی و مراکز نگهداری مهمات طراحی و اجرا شد.وی افزود: با توجه به قرارگیری زیرساخت‌ها در زیرزمین و زیرکوه، در جنگ 12 روزه، زیرساخت‌های موشکی و زاغه‌های آن همچنان سالم باقی ماندند. ممکن است تنها در برخی قسمت‌های ورودی یا خروجی آسیب‌های جزئی وارد شده باشد که قابل ترمیم هستند.سردار جلالی ادامه داد: شهید حاجی‌زاده، فرمانده‌ای منحصربه‌فرد، تا آخرین لحظات به پدافند غیرعامل توجه ویژه داشت. از آخرین اقدامات ایشان، شلیک همزمان پنج موشک از زیرزمین بود که نیازمند تخصص‌های فنی در زمینه‌های حرارت، انفجار و هدایت بود.وی گفت: امروز کشور در طراحی فضاهای امن زیرزمینی و پدافند غیرعامل مهندسی‌شده، در شمار کشورهای پیشرفته قرار دارد.
بازار
تقریباً تمام زیرساخت‌های موشکیِ زیرزمینی و زیرکوهی ما سالم هستند و مشکل خاصی ندارند
رئیس سازمان پدافند غیر عامل اظهار کرد: سایهٔ جنگ از آغاز فعالیت‌ها حضور داشت و بر اساس سناریوی تهدید، تصمیم گرفته شد مراکز حساس هسته‌ای در فضای امن و زیرِ کوه طراحی شوند.وی افزود: اصل پیشنهاد اولیه را من با دکتر لاریجانی مطرح و پس از ارزیابی تهدیدات مدرن، از جمله بمب سنگرشکن، ساخت فوردو و اصفهان در اولویت قرار گرفت.سردار جلالی گفت: در جریان جنگ دوازده‌روزه و حملهٔ آمریکا به تاسیسات هسته‌ای، برخی گزارش‌های خارجی مقابلهٔ «بمب سنگرشکن (Bunker buster )» با مهندسی بتن ایرانی را بازتاب دادند که تفسیر ساده‌انگارانه‌ای از طراحی‌های مبتنی بر مهندسی پدافند غیرعامل بود.وی ادامه داد: دربارهٔ ادعای آمریکا مبنی بر نابودی تاسیسات هسته‌ای باید گفت که جزئیات بیشتر همچنان طبقه‌بندی‌شده و سری است.
در حوزه سوخت، شبکه پمپ‌بنزین جزیره‌بندی و معماری متمرکز شد
سردار جلالی گفت: پدافند غیرعامل در حوزه سایبری نقش هماهنگ‌کننده، طراحی و نظارت دارد و مسئولیت اجرای عملیاتی با دستگاه‌های اجرایی است.وی افزود: در حملات سایبری به بانک‌ها، بانک سپه و پاسارگاد از یک نرم‌افزار جامع بانکداری استفاده می‌کردند که دارای اشکالات و ضعف‌هایی بود و در ارتقای آن کوتاهی شده بود.رئیس سازمان پدافند غیر عامل بیان کرد: در حوزه سوخت، شبکه پمپ‌بنزین جزیره‌بندی و معماری متمرکز شد تا در صورت حمله، اختلال محدود به یک نقطه باشد و مشکل سراسری ایجاد نشود.وی ادامه داد: برای امنیت بانکی، الگوی منطقه‌ای امن طراحی و منابع مالی تأمین شد، اما مسئولیت اجرایی با دستگاه‌های ذی‌ربط است.طبق گفته سردار جلالی، بر اساس ماده 576 قانون مجازات اسلامی، ترک فعل مسئولان در اجرای مصوبات پدافند غیرعامل جرم محسوب می‌شود و سازمان وظیفه پیگیری و اجرای این قانون را بر عهده دارد.
بدون بودجه فقط می‌توانیم گفتاردرمانی کنیم
سردار جلالی با بیان اینکه سازمان پدافند غیرعامل، بودجه‌ای برای پروژه‌های پدافندی ندارد؛ تصریح کرد: بودجه جاری فعلی این سازمان حدود 450 میلیارد تومان است که در مقایسه با نهادهایی همچون سازمان محیط زیست با بودجه 8000 میلیارد تومانی، بسیار ناچیز است.وی افزود: در دهه‌های پیش از دولت روحانی، با تخصیص ردیف اعتباری متمرکز، برنامه‌های اجرایی مؤثری پیاده‌سازی می‌شد. به عنوان نمونه، آمادگی استودیوی امن در صداوسیما که در روزهای جنگ نیز بدون قطعی برنامه‌ها کار کرد.رئیس سازمان پدافند غیر عامل بیان کرد: تلاش‌های زیادی برای تصویب قانون و تأمین اعتبار برای پروژه‌های پدافندی انجام شد، از جمله پیگیری‌های مستمر در مجلس و مکاتبات با مسئولان، اما با وجود این تلاش‌ها، در سال 1404 نیز اعتبار عملیاتی واقعی برای پروژه‌های پدافند غیرعامل تأمین نشد. وی ادامه داد: عدم تصویب اعتبار پدافند غیرعامل در مجلس، این سازمان را به «گفتاردرمانی» تقلیل داده است. کشوری که به‌طور دائمی با تهدیدات منطقه‌ای روبه‌رو است، نیازمند ساختار متمرکز، بودجه مناسب و نیروی اجرایی قوی در حوزه پدافند غیرعامل است. تجربه جنگ اخیر نشان می‌دهد که سرمایه‌گذاری در پایداری زیرساخت‌ها تأثیر مستقیم بر توان دفاعی کشور دارد.
هیچ‌یک از فرماندهان شهید ما از واتس‌اپ استفاده نمی‌کردند
رئیس سازمان پدافند غیر عامل بیان کرد: فرماندهان عزیز شهید و زنده ما، هیچ‌یک از واتس‌اپ استفاده نمی‌کردند، ما هم در آن مقطع گزینه‌ای برای فرماندهان خودمان نداشتیم اما درباره‌ی فرماندهان حماس گزارش‌های متعددی وجود داشت که از آن‌ها استفاده می‌شد.وی افزود: منظور من «فرماندهان حماس» بود؛ چون در آنجا موضوع تا حدی اثبات‌شده است. اما واقعیتی وجود دارد که باید به آن توجه کنیم. واقعیت این است که وقتی ما با رژیم صهیونیستی و آمریکا درگیر هستیم، باید بدانیم کل فناوری‌ها و تکنولوژی‌های پیشرفته‌ی جاسوسی، ردیابی، هوش مصنوعی، تحلیل داده، ماهواره و پهپاد در اختیار دشمن قرار دارد.سردار جلالی گفت: بنابراین، وقتی می‌خواهیم در برابر چنین تهدیدی بایستیم، باید همه‌ی امکانات ممکن را بررسی کنیم. به‌عنوان مثال، ماهواره‌هایی وجود دارند که دقت تصویربرداری آن‌ها به زیر یک متر می‌رسد؛ به‌طوری که بعضی می‌گویند حتی قادرند پلاک خودرو را تشخیص دهند یا حرکت آن را ردیابی کنند.وی ادامه داد: این یعنی می‌توانند خودروها را علامت‌گذاری کرده و مسیرشان را دنبال کنند؛ درست مانند قابلیت «فالو» در دوربین‌های هوشمند که می‌تواند سوژه را در تمام مسیر تعقیب کند.
امروزه هوش مصنوعی قادر است صدا را تحلیل و تشخیص دهد؛ مثلاً بفهمد چه کسی پشت تلفن صحبت می‌کند. در حوزه‌های دیگر نیز آمریکایی‌ها تقریباً تمام زیرساخت‌های حکمرانی دیجیتال را در اختیار گرفته‌اند. حتی در اختلافاتشان با اروپایی‌ها، درباره‌ی شرکت‌هایی مانند آمازون یا گوگل (که سرورهای اصلی اینترنت را در اختیار دارند)، حاضر نشدند کوچک‌ترین مشارکتی به اروپایی‌ها بدهند. آن‌ها معتقدند اداره‌ی جهان از طریق فضای مجازی باید در انحصار آمریکا باقی بماند.وی افزود: بنابراین باید فرض را بر این بگذاریم که دشمن بر تمام اجزای این فضا مسلط است. این فقط یک فرضیه نیست، بلکه شواهد فنی زیادی نیز آن را تأیید می‌کند.سردار جلالی گفت: برای نمونه، بسیاری از شبکه‌های اجتماعی که استفاده می‌کنیم، سرورهایشان داخل کشور ما نیست؛ بنابراین همه‌ی داده‌های ما از کشور خارج می‌شود. در حوزه‌ی اطلاعاتی به این داده‌ها «داده‌ی خام» یا Raw Data گفته می‌شود. این داده‌ها در خارج از کشور پردازش شده و تبدیل به «داده‌ی پخته» یا اطلاعات تحلیلی (Intelligence Data) می‌شوند؛ یعنی از داده (Data) به اطلاعات (Intelligence) تبدیل می‌شوند و برای تحلیل دقیق مورد استفاده قرار می‌گیرند.وی ادامه داد: به همین دلیل، این فضا کاملاً قابل ردیابی است و از نظر امنیتی بسیار خطرناک به شمار می‌رود. واقعاً باید بدانیم که در چنین شرایطی، محافظت از داده‌ها و پاک‌سازی دقیق اطلاعات شخصی و سازمانی امری حیاتی است.
ماجرای کشف دوربین مداربسته که تصاویر را به خارج ارسال می‌کرد
رئیس سازمان پدافند غیر عامل گفت: ما یک فرضیه داشتیم درباره‌ی نحوه‌ی کنترل دوربین‌های مداربسته. دو دستگاه دوربین مداربسته را برای آزمایش به یک آزمایشگاه تخصصی سخت‌افزاری داخل کشور سپردیم. پس از دو–سه ماه کار روی Firmware و میان‌افزار (Middleware)، در میان‌افزار کدی یافتیم که در شرایط قطع اتصال به اینترنت، داده‌ای را به یک آدرس IP مشخص ارسال می‌کرد. آن آدرس IP متعلق به کشور سازنده‌ی دوربین بود.وی افزود: سپس آن IP را هک کردیم و به‌جای آن یک IP دیگر قرار دادیم؛ مثلاً IP مربوط به پلیس فتا. بعد دوربین را نصب کردیم و متصل کردیم — در نتیجه هر تصویری که دوربین می‌گرفت به آن مقصد جدید ارسال می‌شد. این نشان می‌دهد ابزارهای کنترل امنیتی، حتی دوربینی که برای تأمین امنیت تولید شده، می‌تواند به‌عنوان ابزار ضدامنیت مورد سوءاستفاده قرار گیرد. از نظر فنی و فناوری، این کاملاً امکان‌پذیر و مؤثر است.سردار جلالی بیان کرد: به‌طور کلی ما در وضعیت رصد دائمی هستیم. به نظر می‌رسد که در شرایط فعلی لازم است نظریه‌ی پایه‌ای امنیت ملی بازنگری شود. یکی از موضوعات اساسی این است که آیا شبکه‌های اجتماعی باید خارجی باشند یا داخلی؛ آیا دولت باید زیرساخت شبکه‌های اجتماعی را تولید و اداره کند یا باید بخش خصوصی این وظیفه را بر عهده گیرد؟ وی ادامه داد: پاسخ به این سوال بازتاب‌دهنده‌ی مبانی تفکر ماست: آیا تولید امنیت برای مردم وظیفه‌ی دولت است یا بخش خصوصی؟ طبیعتاً وقتی زندگی مردم به فضای هوشمند و گوشی‌های هوشمند گره خورده، نمی‌توان زندگی امروز و آینده را بدون این ابزارها تصور کرد.
رئیس سازمان پدافند غیر عامل بیان کرد:‌ تمام امور مردم حساب‌های بانکی، عکس‌ها، شماره‌ها و سایر داده‌ها اغلب در گوشی‌های هوشمند نگهداری می‌شود؛ بنابراین امنیت این داده‌ها نیازمند بازنگری است. ما باید مشخص کنیم دولت در کدام بخش باید سرمایه‌گذاری کند و چگونه امنیت تولید کند تا مردم با اطمینان از آن استفاده کنند. در کشور ما هنوز نظر واحدی در این باره وجود ندارد.وی افزود: عده‌ای اولویت را به زیرساخت می‌دهند و عده‌ای تولید محتوا را مهم‌تر می‌دانند. یادم هست یک معاون وزیر مقاله‌ای داشت که بر تولید محتوا تأکید می‌کرد. اما تجربه‌ها نشان داده‌اند که هر دو باید با هم کار کنند؛ چرا که مثال‌هایی وجود دارد که نشان می‌دهد کنترل زیرساخت می‌تواند به حذف یا دستکاری محتوا منجر شود.سردار جلالی ادامه داد: نمونه‌ها روشن‌اند: در موضوعاتی مانند حاج قاسم، یا در ماجرای تلگرام و طلگرام، با یک تصمیم یا یک «تیک» کل داده‌ها حذف شد؛ یعنی آن کسی که زیرساخت را در اختیار داشت، توانست داده‌ها را کنترل کند. در حال حاضر اگر در بخش‌های مختلف بخواهید محتوایی اضافه کنید و آن زیرساخت نپذیرد، محتوا حذف می‌شود مثل حذف عکس یا نام افراد در حوزه‌های مشخص.
وی گفت: این نشان می‌دهد که زیرساخت و محتوا باید هم‌راستا و هم‌زمان مدیریت شوند؛ کسی نمی‌تواند با استفاده از زیرساخت خارجی، تولید محتوا در داخل را به‌طور کامل کنترل کند مگر تا جایی که برایش ضرر نداشته باشد؛ اما هرگاه ضرری متوجهش شود، وارد عمل می‌شود و مدیریت و کنترل را اعمال می‌کند.رئیس سازمان پدافند غیر عامل تاکید کرد: دوربین‌های مداربسته از جمله دوربین‌های طرح ترافیک معمولاً بخشی از چهار لایه‌ی زیرساخت اینترنت محسوب می‌شوند و عموماً از نظر امنیتی ضعیف‌ترند، زیرا استفاده‌شان گسترده است. در حملات سایبری که رخ داده، اغلب نقطه‌ی ورود از طریق شبکه‌ی دوربین‌ها بوده است. برای مثال در حمله‌ای به یکی از واحدها، مهاجمان از طریق شبکه‌ی دوربین وارد شده، سپس به شبکه‌ی زیرساخت اصلی نفوذ کرده و حمله را ادامه داده‌اند.
نقش عامل انسانی در ترور فرماندهان
سردار جلالی عنوان کرد: پکیجی از اقدامات ردیابی وجود دارد که از انواع مختلف ارتباطات و منابع اطلاعاتی استفاده می‌کند: ارتباطات صوتی، ارتباطات موبایل، دوربین‌ها، ماهواره‌ها و هوش مصنوعی. این ابزارها و داده‌ها وقتی کنار هم قرار می‌گیرند، امکان رصد و شناسایی دقیق افراد و رفتارها را فراهم می‌کنند.وی افزود: مثال روشن این‌ است که اگر داده‌های ثبت‌احوال (شامل کد ملی و اطلاعات پایهٔ شهروندان) نشت کند، ثبت‌احوال به‌عنوان محور ارتباط بین حوزه‌های مختلف عمل می‌کند. وقتی کد ملی با داده‌های دیگر مثلاً اطلاعات خودرو (شماره پلاک)، ثبت شرکت‌ها، و سایر پایگاه‌های داده مرتبط شود، می‌توان یک زنجیرهٔ اطلاعاتی ایجاد کرد که از اطلاعات اولیه تا جزئیات کامل پیش می‌رود. بنابراین یافتن مکان منزل یک فرد یا دنبال کردن ترددها معمولاً زمان زیادی نمی‌برد، چون داده‌ها معمولاً در دسترس یا قابل اتصال هستند.رئیس سازمان پدافند غیر عامل تصریح کرد: ردیابی پیشرفته ترکیبی است از فناوری‌های نظارتی (گوشی‌ها، دوربین‌ها، نفوذ شبکه‌ای)، شبکه‌های انسانی و تحلیل‌های مبتنی بر هوش مصنوعی که همهٔ این‌ها را جمع‌بندی و تحلیل می‌کنند و به نتایج عملیاتی می‌رسانند.وی ادامه داد: در مقایسه با دهه‌های گذشته، نقش عامل انسانی کمتر شده و سهم تحلیل خودکار و سیستم‌های هوش مصنوعی بیشتر است؛ اگر بخواهیم درصدی تخمینی بدهیم، مشارکت عامل انسانی ممکن است در بهترین حالت حدود 20 الی 30 درصد باشد و مابقی بر عهدهٔ فناوری‌ها و تحلیل‌های خودکار است.سردار جلالی افزود: پاسخ‌های دقیق و مسئولیت‌پذیر در این حوزه معمولاً بر عهدهٔ نهادهای امنیتی مانند وزارت اطلاعات است؛ برداشت فوق صرفاً تبیین کلیِ سازوکارها است.
تهران پناهگاه دارد اما اطلاع‌رسانی نکرده‌ایم
رئیس سازمان پدافند غیر عامل بیان کرد: مسئولیت اعلام هشدار در برابر تهدیدات دشمن بر عهده پدافند هوایی ارتش است. در حملات اسرائیل به سیستم پدافند هوایی ما، برخی رادارها آسیب دیدند که به دشمن امکان می‌داد پایدارتر عمل کند.وی افزود: در تهران، مکان‌های امن موجود مانند متروها، پارکینگ‌های طبقاتی و زیرزمین‌ها برای پناهگیری قابل استفاده هستند.سردار جلالی تاکید کرد: سال گذشته دستورالعملی برای آماده‌سازی پناهگاه‌ها در نظر گرفته شد، اما به دلیل نگرانی از ایجاد استرس عمومی، اعلام این موضوع متوقف شد. تصمیم بر این شد که تنها مسئولین از آمادگی‌ها آگاه شوند. برای این منظور، جلسات آموزشی با استانداران، فرمانداران و سایر مسئولین برگزار شد تا آنها بتوانند در مواقع ضروری، افراد را به مکان‌های امن هدایت کنند.وی ادامه داد: مترو از نظر فضایی، آمادگی تبدیل به پناهگاه را دارد، اما مشکلاتی در زمینه خدماتی مانند سرویس‌های بهداشتی وجود دارد. طرح‌هایی برای بهبود این خدمات در دستور کار قرار دارد.رئیس سازمان پدافند غیر عامل بیان کرد: شهرداری تهران در حال تلاش برای تبدیل برخی فضاهای موجود به پناهگاه‌های عمومی است، اما با مشکلاتی مانند سیستم هشدار، تأمین امنیت پناهگاه‌ها و فراهم کردن خدمات مواجه است.
صد درصد احتمال حمله به مراکز هسته‌ای را می‌دادیم
سردار جلالی با بیان اینکه صد درصد احتمال حمله به مراکز هسته‌ای را می‌دادیم و به همین دلیل طرح «شهید فخری‌زاده» برای مواجهه با احتمال حمله به مراکز هسته‌ای پس از عملیات وعده صادق 2 تدوین شد، خاطرنشان کرد: تمرکز این طرح بر آموزش هدفمند مردم و تعیین تکالیف مسئولان بود. مسئولان از رسانه‌ای شدن این طرح به‌دلیل نگرانی از ایجاد ترس در مردم جلوگیری کردند و تنها یک مانور محدود در کاشان برگزار شد.وی افزود: همچنین، مانورهای میدانی در سایت‌های هسته‌ای فوردو، نطنز و اصفهان و در شهرهای قم، اصفهان و کاشان برگزار شد تا آمادگی عملیاتی و هماهنگی بین دستگاه‌های مختلف ارتقا یابد.رئیس سازمان پدافند غیر عامل ادامه داد: این مانورها مؤثر بودند؛ چرا که قبل از حمله، مخازن آمونیاک و کلر تخلیه شدند، فعالیت‌ها از پیش کاهش یافته بود و ابزارها جابه‌جا گردیدند.وی گفت: پس از حمله آمریکا به تأسیسات هسته‌ای، با انجام اندازه‌گیری‌های رادیواکتیو و بررسی‌های میدانی، مشخص شد که آلودگی هسته‌ای وجود نداشته و وضعیت به‌طور کامل تحت کنترل بوده است.