بزرگنمايي:
نسیم گیلان - ایرنا / سخنگوی وزارت خارجه با توجه به گزارش اخیر آژانس بین‌المللی انرژی اتمی درباره برنامه هسته‌ای ایران گفت: در حال حاضر، در این گزارش هیچ شبهه‌ای در مورد فعالیت‌های هسته‌ای ایران وارد نشده است، جز اینکه گفته شده ایران باید همکاری بیشتری می‌کرد. وی درباره فعال شدن اسنپ بک تاکید کرد: اگر «اسنپ‌بک» فعال شود احتمالا از NPT خارج می شویم.
«اسماعیل بقائی» سخنگوی وزارت خارجه شامگاه سه‌شنبه 20 خرداد با حضور در برنامه گفت‌وگوی ویژه خبری درباره وضعیت پرونده ایران در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و تهدید اروپا به صدور قطعنامه در نشست جاری شورای حکام با بیان اینکه موضوع هسته‌ای ایران از ابتدا، چه در زمان ورودش به شورای امنیت سازمان ملل و چه قبل از آن، که تلقی از آن به‌عنوان یک موضوع اشاعه‌ای مطرح شد، یک تصمیم کاملاً سیاسی بود، گفت: در این بیست و چند سال، تداوم این موضوع هم در دستور کار شورای حکام بوده و هم هر از چند گاهی با تهیه گزارش‌های مختلف یا صدور قطعنامه‌های شورای حکام ادامه پیدا کرده که انگیزه اصلی آنها نیز سیاسی بوده است. سیاسی به این معنا که حتی اگر همین گزارش اخیر را مدنظر قرار دهیم، هم مبنای گزارش و هم مأموریتی که بر اساس آن گزارش تهیه شده، سیاسی بوده است؛ چرا که سه کشور اروپایی و آمریکا، بانی قطعنامه‌ای بودند که در نوامبر 2024 در شورای حکام تصویب شد، بدون اینکه دلایل منطقی یا قانونی برای این موضوع اقامه کرده باشند.
برنامه هسته‌ای ایران هیچ‌گونه انحرافی از مسیر صلح‌آمیز نداشته است
وی گفت: بنابراین اصل موضوع غیرمنصفانه و ناموجه است، به این دلیل که برنامه هسته‌ای ایران طبق همان معیارهای خود آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، معاهده منع گسترش و موافقت‌نامه جامع پادمان، هیچ‌گونه انحرافی از مسیر صلح‌آمیز نداشته است. ایران هیچ‌گونه عدم پایبندی نداشته و به همین دلیل ما می‌گوییم این گزارش سیاسی است، زیرا در جهت اغراض سیاسی سه کشور اروپایی و آمریکا تنظیم شده؛ کشورهایی که خودشان نماینده منافع یک بازیگر نامشروع و شرور در منطقه هستند.
سخنگوی وزارت امور خارجه با اشاره به اینکه نحوه نگارش گزارش هم به‌گونه‌ای است که نه اعلام می‌کند وضعیت رضایت‌بخش است و نه به‌صراحت اعلام می‌کند که رضایت‌بخش نیست؛ توضیح داد: بلکه از واژه‌ای تحت عنوان «کمتر از رضایت‌بخش» استفاده می‌کند. این یعنی یک قضاوت غیرعینی و ذهنی در مورد برنامه هسته‌ای ما ارائه می‌دهد تا راه را باز بگذارد برای تداوم این بحران ساختگی.
همه آنچه در گزارش آژانس آمده در واقع نبش قبر گذشته است
سخنگوی وزارت خارجه ادامه داد: همه‌ی آنچه در این گزارش انجام شده، حدود 9 صفحه از 22 صفحه‌ی گزارش، در واقع نبش قبر گذشته است؛ یعنی احیای موضوعی که در سال 2015، بر اساس برجام، عمدتاً خاتمه یافته بود. صراحتاً و بر اساس قطعنامه‌ی شورای حکام و گزارش رسمی آژانس اعلام شده بود که این موضوعات حل‌وفصل شده‌اند. بگذریم از اینکه اصل موضوع هم از نظر ما کاملاً ساختگی و ناموجه بود، ولی حتی اگر فرض کنیم که موضوعاتی در گذشته وجود داشته، این موضوعات در سال 2015 خاتمه یافته‌اند.
بقائی خاطرنشان کرد: در حال حاضر، در این گزارش هیچ شبهه‌ای در مورد فعالیت‌های هسته‌ای ایران وارد نشده است، جز اینکه گفته شده ایران باید همکاری بیشتری می‌کرد. یعنی محور این گزارش این است که در گذشته، ذرات اورانیوم در چند نقطه پیدا شده و ایران نتوانسته توضیح کافی یا لازم بدهد که این ذرات از کجا آمده و به کجا رفته‌اند. نهایتاً، حتی اگر این ادعا درست باشد، مربوط به 20 تا 25 سال قبل است. هیچ مسئله‌ای از منظر اشاعه‌ی تسلیحات هسته‌ای ندارد و صرفاً بهانه‌ای فراهم کرده برای اینکه سه کشور اروپایی و آمریکا بتوانند بر اساس آن، پیش‌نویس قطعنامه‌ای را به شورای حکام ارائه دهند.
غرب طبق تجربه باید بداند که اعمال فشار بر ایران، پاسخگو نیست
وی با اشاره به اینکه احتمالاً این قطعنامه ظرف روزهای آینده، یعنی چهارشنبه یا پنج‌شنبه، در شورای حکام مورد بحث قرار خواهد گرفت، گفت: آنها مسیری را تکرار می‌کنند که از سال‌های 2006 تا 2014 نیز آن را طی کرده بودند. کم‌وبیش همان مسیر است. قطعاً ما، با توجه به تجاربی که داریم ــ-و آنها نیز واکنش‌های ما را دیده‌اند ــ اگر اندکی معقولانه رفتار کنند و نیم‌نگاهی به گذشته داشته باشند، متوجه خواهند شد که برنامه‌ی هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران از کجا به کجا رسیده است. تحت همین فشارها، تهدیدها و برخوردهای نادرست، باید به این نتیجه برسند که این شیوه واقعاً پاسخگو نیست.
بازار
بقائی ادامه داد: بنابراین، ما قبلاً هم این مسیر را طی کرده‌ایم و از این حیث چیز جدیدی برای ما نیست. ما این مسیر را قبلا رفته‌ایم. اگر قرار بود این روند تغییر خاصی در تصمیم‌های ما یا مسیری که ملت ایران برای پیشرفت در زمینه‌ی فناوری هسته‌ای انتخاب کرده ایجاد کند، همان زمان ــ که تقریباً در ابتدای مسیر بودیم، یعنی در سال‌های 2006 و 2007 ــ و با پنج یا شش قطعنامه‌ی فصل هفتمی مواجه بودیم، باید محقق می‌شد. قطعاً هیچ تأثیری در اراده‌ی ما برای ادامه مسیری که آن را بحق، و مبتنی بر منافع ملت ایران می‌دانیم، نخواهد داشت.
متأسفانه نقش مدیرکل سازنده نبوده است
بقائی درباره نقش مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی هم گفت: متأسفانه نقش مدیرکل، نقش سازنده‌ای نبوده است. او ممکن است توجیه کند که بر اساس مأموریت و اختیاری که از شورای حکام دریافت کرده، عمل می‌کند. وقتی می‌گوییم شورای حکام، در واقع منظورمان سه کشور اروپایی و آمریکاست، زیرا این کشورها به لحاظ ترکیب و آرا، در شورای حکام توانایی لازم برای تصویب قطعنامه‌ها را دارند. اما این توجیه منطقی نیست، چون نهایتاً نگارش گزارش بر عهده خود مدیرکل و کارشناسانش است. آنها با علم به صلح‌آمیز بودن برنامه هسته‌ای ایران، که حتی در چند مورد در خود گزارش نیز به‌صراحت بیان شده که هیچ موضوع اشاعه‌ای در رابطه با برنامه ایران مشاهده نشده، باز هم از گزاره‌هایی استفاده کرده‌اند که امکان سوءاستفاده را برای تدوین‌کنندگان قطعنامه فراهم می‌کند.
هرگونه تهدید علیه تأسیسات هسته‌ای یک کشور، تهدید علیه صلح و امنیت بین‌المللی تلقی می‌شود
وی گفت: این کار به آنها اجازه می‌دهد مدعی شوند که ایران همکاری لازم را نداشته و با استناد به برخی مفاد اساسنامه آژانس، ادعا کنند که شاید لازم باشد در آینده اقدامات دیگری، از جمله ارجاع موضوع به شورای امنیت، مورد توجه قرار گیرد. عرض کردم، این مسیر تکراری است. شخص مدیرکل در این رابطه مسئولیت دارد، به‌ویژه اینکه ایشان فراتر از مسئولیت‌های فنی‌اش، به‌عنوان بالاترین مقام یک نهاد نظارتی بر فعالیت‌های هسته‌ای کشورها، مصاحبه‌هایی انجام می‌دهد که عملاً در راستای اهداف سیاسی کشورهایی است که با ما مسیر تقابل را انتخاب کرده‌اند. یک نمونه را عرض می‌کنم: طبق حقوق بین‌الملل به‌طور عام، و به‌ویژه طبق قطعنامه 533 آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، هرگونه تهدید علیه تأسیسات هسته‌ای یک کشور، تهدید علیه صلح و امنیت بین‌المللی تلقی می‌شود.
گروسی به جای منطق تراشی برای تهدیدهای رژیم صهیونیستی باید آن را محکوم کند
سخنگوی وزارت امور خارجه گفت: وقتی ما مکرراً با تهدیدهای رژیم صهیونیستی و آمریکا مواجه هستیم، مدیرکل حتماً باید ورود کرده و محکوم کند، نه اینکه تلاش کند منطقی برای این تهدیدها بتراشد. این رفتار کاملاً خلاف مسئولیت‌های مدیرکل است. ما همواره تأکید کرده‌ایم که اولاً مدیرکل باید طبق مسئولیت‌های فنی خود، بدون سوگیری و بدون جهت‌گیری به نفع یا ضرر هیچ طرف خاصی، عمل کند. اما متأسفانه تاکنون شاهد عملکرد بی‌طرفانه‌ای از سوی مدیرکل نبوده‌ایم.
درباره برخورداری از انرژی هسته ای مسئولانه عمل کردیم
بقائی درباره وجود دلیلی برای نگرانی اروپا برنامه هسته‌ای ایران گفت: مطلقاً نباید نگرانی وجود داشته باشد اگر به تاریخچه برنامه هسته‌ای ایران نگاه کنید، می‌بینید که این برنامه از دهه 1950 میلادی (1329 شمسی) آغاز شده است. شما کشوری به اندازه ایران پیدا نمی‌کنید که در رابطه با بهره‌مندی صلح‌آمیز از انرژی هسته‌ای، تا این حد مسئولانه عمل کرده باشد. چند تاریخ مهم را خدمتتان عرض می‌کنم: شروع برنامه هسته‌ای ایران را معمولاً از سال 1329 می‌دانند.
سازمان انرژی اتمی ایران در سال 1353 تأسیس شد. رآکتور تحقیقاتی تهران در سال 1346، با سوخت 90 درصد، توسط آمریکا ایجاد شد. نکته جالب اینکه از ابتدا، رآکتور تحقیقاتی تهران تحت نظر دانشگاه تهران فعالیت می‌کرد و بعد از تشکیل سازمان انرژی اتمی در سال 1353، به این سازمان منتقل شد. نکته دیگر اینکه ایران در سال 1347 (1968 میلادی) معاهده عدم اشاعه را امضا کرد و دو سال بعد، در سال 1350 (1970 میلادی) رسماً به عضویت آن درآمد؛ یعنی حتی قبل از آنکه رآکتور تحقیقاتی تهران عملیاتی شود، ایران عضو آژانس بین‌المللی انرژی اتمی شده بود.
وی گفت: مهم‌تر اینکه به نظر من، در سال 1974 میلادی، تقریباً همزمان با اوج‌گیری برنامه‌های هسته‌ای ایران، ما ابتکار «خاورمیانه عاری از تسلیحات کشتار جمعی» را مطرح کردیم.
نزدیک به 22 درصد از بازرسی‌های آژانس بین‌المللی انرژی اتمی مربوط به ایران است
بقائی ادامه داد: نزدیک به 22 درصد از بازرسی‌های آژانس بین‌المللی انرژی اتمی مربوط به ایران است. از مجموع 682 مورد بازرسی انجام‌شده (آمار مربوط به سال 2024)، در بین حدود 32 کشوری که پروتکل الحاقی را به‌صورت داوطلبانه اجرا می‌کنند، 493 مورد فقط در ایران انجام شده است. یعنی اگر نسبت بگیرید، از 682 بازرسی، 493 مورد به ایران اختصاص دارد. از 224 مورد راستی‌آزمایی مربوط به اطلاعات طراحی تأسیسات، 144 مورد منحصراً در ایران انجام شده است. از مجموع 1895 روز بازرسی که آژانس در این گروه کشورها انجام داده، 1260 روز فقط در ایران صرف شده است. هزینه‌هایی که آژانس در رابطه با بازرسی از ایران متحمل شده نیز قابل‌توجه است: از کل بودجه‌ی عادی آژانس که حدود 39 میلیون یورو است، 22 میلیون و 626 هزار یورو فقط برای برنامه‌ی هسته‌ای ایران هزینه شده است.
ایران هیچ‌گاه تهدید به خروج از مسیر صلح آمیز در حوزه هسته ای نکرد
سخنگوی وزارت خارجه افزود: این حجم گسترده‌ی بازرسی‌ها خود گویای همه چیز است. بنابراین، از هیچ نظر نمی‌توان ادعا کرد که برنامه هسته‌ای ایران مشکلی از حیث اشاعه ایجاد می‌کند. مطلقاً سیاست ما روشن بوده است. در نظر بگیرید که طی این 20 سال، ما در معرض انواع فشارها و تهدیدها قرار داشته‌ایم. دانشمندان هسته‌ای ما را ترور کردند، قطعنامه‌های شورای امنیت علیه ما صادر شد. کشوری با مسئولیت‌پذیری جمهوری اسلامی ایران را پیدا نخواهید کرد. علی‌رغم همه‌ی این فشارها، هرگز مقامات رسمی ما تهدید نکردند که از مسیر صلح‌آمیز خود عدول خواهند کرد.
نگرانی ادعایی کشورهای غربی بر پایه اطلاعات ساختگی رژیم صهیونیستی است
وی خاطر نشان کرد: ما همواره استناد کرده‌ایم به فتوای مقام معظم رهبری و تأکید کرده‌ایم که تسلیحات هسته‌ای هیچ جایگاهی در دکترین نظامی جمهوری اسلامی ایران ندارد. خودمان را به‌عنوان عضوی مقید و متعهد به معاهده‌ی NPT معرفی کرده‌ایم و در عمل نیز این را نشان داده‌ایم. این فقط بحث گفتار نبوده است. از سوی دیگر، می‌بینید که کشورهای اروپایی ــ به‌ویژه سه کشور اروپایی ــ متأسفانه تمام نگرانی‌شان بر مبنای یک نگرانی ساختگی و شرورانه‌ای است که تنها دارنده تسلیحات هسته‌ای در منطقه غرب آسیا (رژیم صهیونیستی) به دنیا القا می‌کند.
تهدیدسازی از برنامه هسته ای ایران، نقشه رژیم صهیونیستی برای در تنش نگاه داشتن منطقه است
بقائی افزود: اگر به تاریخ مراجعه کنید، از سال 1984 ــ یعنی 40 سال پیش ــ اولین زمزمه‌های مربوط به ادعای نظامی بودن برنامه‌ی هسته‌ای ایران، در رسانه‌های رژیم صهیونیستی مطرح شد. این یک مسئله‌ی کاملاً مستند است. از آن زمان تاکنون، به‌طور مداوم این ادعاها را تکرار کرده‌اند و متأسفانه به‌دلیل تکرار این دروغ، برخی نیز آن را باور کرده‌اند. البته من معتقدم کشورهای اروپایی و آمریکا کاملاً مطمئن هستند که برنامه‌ی هسته‌ای ایران صلح‌آمیز است. اما به دلایل سیاسی و برای تأمین مطامع رژیم صهیونیستی ــ که مایل است منطقه‌ی ما همواره در وضعیت تنش و تهدید باقی بماند ــ این موضوع را به‌طور هدفمند مطرح می‌کنند.
طبق ماده 4 ان‌پی‌تی، مجاز به انجام فعالیت‌های صلح‌آمیز هسته‌ای هستیم
سخنگوی وزارت خارجه با اشاره به اینکه هم گزارش‌های آژانس و هم ارزیابی‌های خود این کشورها نشان می‌دهد که برنامه‌ی هسته‌ای ایران شفاف است، گفت: مثلاً آقای گروسی اظهار کرده بود که تنها کشوری که در حال حاضر غنی‌سازی 60 درصدی انجام می‌دهد، ایران است، و این را نگران‌کننده توصیف کرده بود. اما آیا واقعاً هیچ کشوری در دنیا که بمب اتم نداشته باشد، غنی‌سازی 60 درصدی انجام نمی‌دهد؟ ما، به‌عنوان عضو معاهده‌ی عدم اشاعه (NPT)، طبق ماده‌ی 4 این معاهده، مجاز به انجام فعالیت‌های صلح‌آمیز هسته‌ای هستیم. در این معاهده هیچ اشاره‌ای به سقف یا سطح خاصی برای غنی‌سازی نشده است. تنها محدودیت برای کشورهای عضو این است که انحرافی به سمت مقاصد نظامی نداشته باشند. اینکه غنی‌سازی 5 درصد، 10 درصد یا 60 درصد باشد، بستگی به نیازهای هر کشور دارد. قطعاً نیازهای کشورها با هم متفاوت است.
استفاده از اورانیوم با درصدهای مختلف غنا کاملاً طبیعی و مشروع است
بقائی در ادامه سخنانش خاطرنشان کرد: اجازه بدهید به یک نکته تاریخی هم اشاره کنم: در مقطعی، راکتور تحقیقاتی تهران با سوخت 90 درصد کار می‌کرد. ما سوخت 20 درصد را با تلاش دانشمندان خود تولید کردیم، چون حاضر نشدند آن را به ما بدهند. تصورشان این بود که ایران دچار مشکل خواهد شد. در ابتدا واقعاً دچار مشکل شدیم و تعداد زیادی از بیماران سرطانی کشور به‌دلیل نبود رادیودارو با بحران روبرو شدند و حتی جان خود را از دست دادند. اما با همت دانشمندان ایرانی، توانستیم این نیاز را تأمین کنیم. بنابراین، استفاده از اورانیوم با درصدهای مختلف غنا برای کاربری‌های گوناگون علمی و پزشکی کاملاً طبیعی و مشروع است.
برخی ادعاهای گروسی فاقد مبنای مستند و قابل اتکا است
وی با تاکید بر اینکه وظیفه آژانس، به‌عنوان یک نهاد فنی، این است که اطمینان حاصل کند مواد یا فعالیت‌های هسته‌ای به سمت مقاصد نظامی منحرف نمی‌شوند، گفت: آژانس در گزارش‌های خود هم به این موضوع اذعان کرده است. سایر اظهارنظرهایی که مطرح می‌شود، انحرافی است و هیچ مبنایی ندارد.
بقائی در ادامه گفت: در مورد اظهار نظر دوم آقای گروسی که در مصاحبه با یک رسانه‌ی رژیم صهیونیستی بیان کرده بود که مقامات ایرانی مستقیماً به او گفته‌اند اگر رژیم صهیونیستی حمله‌ای انجام دهد، ایران از NPT خارج خواهد شد و به سمت ساخت سلاح اتمی خواهد رفت، باید گفت: واقعاً نمی‌دانم این ادعا بر چه اساسی مطرح شده است. کل این مباحث به نظر من فاقد مبنای مستند و قابل اتکاست.
برخی از اقدام‌های گروسی، بازی در زمین طرف مقابل است
سخنگوی وزارت امور خارجه تصریح کرد: موضع ما در رابطه با بحث هسته‌ای و به‌ویژه تسلیحات هسته‌ای، کاملاً روشن و صریح بوده است. من گمان می‌کنم بسیاری از صحبت‌ها و مصاحبه‌ها ـکه اتفاقاً با رسانه‌های رژیم صهیونیستی انجام می‌شود فراتر از وظایف و مسئولیت‌های مدیرکل آژانس است و به‌نوعی می‌تواند بازی کردن در زمین طرف‌های مقابل تلقی شود. اینکه واکنش ما در قبال هرگونه ماجراجویی چه خواهد بود، کاملاً روشن است. جمهوری اسلامی ایران نشان داده که با تمام توان و به شیوه‌ای که حتماً برای آنها غیرقابل پیش‌بینی خواهد بود، واکنش نشان خواهد داد؛ در این تردیدی نیست. اما اینکه این بحث‌ها را متصل کنند به مأموریت آژانس یا " alt="نسیم گیلان" width="100%" />
اروپایی‌ها ماجرای اسنپ‌بک را به‌عنوان یک چماق حفظ کرده‌اند
بقائی درباره اینکه ایا اسنپ بک آخرین کارتی است که اروپایی‌ها با آن بازی می‌کنند یا آغاز ماجراست؟ گفت: کل ماجرای اسنپ‌بک را اروپایی‌ها به‌عنوان یک چماق، یک ابزار، از چند ماه قبل مطرح کرده‌اند. این هم یک اقدام است که به نظر من ناشی از استیصال است، هم غیرحرفه‌ای و هم نشان‌دهنده غیرقابل اعتماد بودن طرف‌های اروپایی است. باید گفت که شما که به‌عنوان طرف‌های برجام، خودتان متهم هستید به عدم ایفای تعهدات‌تان طی 10 سال گذشته، به‌ویژه پس از خروج یک‌جانبه آمریکا از برجام، چطور می‌توانید چنین ادعاهایی را مطرح کنید؟
وی تصریح کرد: موضوع مهمی که باید به آن توجه شود این است که طبق قطعنامه 2231، فقط در صورتی امکان فعالسازی مکانیزم بازگشت تحریم‌ها (اسنپ‌بک) وجود دارد که ایران از ایفای تعهداتش شانه خالی کند یا مرتکب نقض تعهد شود. این نکته بسیار مهم است.
سخنگوی وزارت امور خارجه با تاکید بر اینکه ایران مطلقاً مرتکب نقض تعهد نشده است، گفت: کاری که ایران انجام داده، «اقدامات ترمیمی» بوده در واکنش به نقض عهد از سوی آمریکا و طرف‌های اروپایی. این اقدامات طبق مواد 26 و 36 برجام کاملاً مجاز بوده است. شما نمی‌توانید یک‌طرفه کشوری را متعهد به انجام یک سری تکالیف کنید، در حالی‌که خودتان نه‌تنها تعهدات‌تان را اجرا نمی‌کنید، بلکه تحریم‌هایی هم اعمال می‌کنید. این همان اتفاقی است که در سال 2018 افتاد.
اروپا مستندانی برای فعالسازی اسنپ‌بک ندارد
سخنگوی وزارت امور خارجه بار دیگر اعلام کرد: اروپایی‌ها هیچ جایگاه قانونی و اخلاقی ندارد که ایران را به نقض متهم کنند. برنامه هسته‌ای صلح‌آمیز ایران، حتی طبق همین گزارشی که پر است از موارد انحرافی، باز هم نشان‌دهنده این است که هیچ انحرافی از مسیر صلح‌آمیز نداشته و هیچ عدم پایبندی وجود نداشته است. بنابراین هیچ دلیل مشروعی وجود ندارد که اگر قطعنامه‌ای در پی این گزارش تصویب شود، مستندی در دست باشد که بگوید ایران نقض عهد کرده است، و حالا اسنپ‌بک باید فعال شود.
به‌هیچ‌عنوان قرار نیست تحت فشار یا تهدید اسنپ‌بک، امتیاز ناروایی به طرف‌های مقابل بدهیم
بقائی درباره تحولات پس از فعال شدن اسنپ‌بک گفت: آن ها برای امتیازگیری از ایران این مکانسیم را مورد توجه قرار می‌دهند، گفت: این اتفاق نخواهد افتاد، زیرا جمهوری اسلامی ایران به‌هیچ‌عنوان قرار نیست تحت فشار یا تهدید اسنپ‌بک، امتیاز ناروایی به طرف‌های مقابل بدهد. از سوی دیگر اروپایی‌ها باید اثبات کنند که مذاکره‌کنندگانی قابل اعتمادی هستند. هیچ اعتمادی به اروپایی‌ها به‌عنوان مذاکره‌کنندگان حرفه‌ای وجود ندارد. دلیل آن هم روشن است؛ بعد از خروج یک‌جانبه آمریکا از برجام، آنها نتوانستند وظایف خود را انجام دهند و با این استدلال که شرکت‌های بخش تجاری اروپا به اقتصاد آمریکا وابسته‌اند، گفتند اگر بخواهیم تعهدات خود در حوزه رفع تحریم‌ها را اجرا کنیم، شرکت‌هایمان در تعامل با آمریکا دچار مشکل خواهند شد.
وی افزود: در سال 2006 که موضوع ایران به شورای امنیت ارجاع داده شد، اصلاً نه اسنپ‌بکی وجود داشت و نه قطعنامه 2231 و فی‌البداهه این اقدام انجام شد. بنابراین، فارغ از وجود سازوکاری موسوم به اسنپ‌بک و برنامه 2231، اگر کشورهای اروپایی و آمریکا دنبال بهانه‌جویی باشند، که هستند؛ نیازی به این همه بازی‌هایی که شروع کرده‌اند ندارند چون بهانه‌جویی، اسمش مشخص و بهانه است.
سازوکار ماشه، شمشیر دولبه است
سخنگوی وزارت امور خارجه در تحلیل مراحل آتی تحولات هم گفت:گزارش آژانس به‌نوعی بهانه‌سازی کرده برای استناد آمریکا، و کاملاً هم هدفمند بوده است تا بتوانند با استناد به آن، قطعنامه صادر کنند. احتمال دارد در این مرحله یا مرحله بعدی، موضوع را مجدداً به شورای امنیت ارجاع دهند. این تکراری است از کاری که حدود 20 سال پیش انجام شد، و قطعاً دارای تبعات جدی خواهد بود. این‌گونه نیست که سازوکار ماشه، شمشیری باشد که اروپایی‌ها بتوانند یک‌جانبه علیه ایران استفاده کنند. این شمشیر دو لبه است و قطعاً تبعات جدی و آثار مهمی هم برای خودشان خواهد داشت، هم برای نظم جهانی مرتبط با معاهده عدم اشاعه. چون ما مشخص کرده‌ایم که در صورتی که چنین اتفاقی بیفتد، جمهوری اسلامی ایران چه گام‌هایی را ممکن است بردارد.
ما هیچ‌گاه مسیر تقابل را انتخاب نکردیم
سخنگوی وزارت امور خارجه درباره لغو گفت‌وگوی تلفنی وزرای امور خارجه ایران و کشور اروپایی هم توضیح داد: بله، این هم نشانه‌ای از مسئولیت‌پذیری جمهوری اسلامی ایران و رویکرد ما برای تفاهم و گفت‌وگوست. ما هیچ‌گاه مسیر تقابل را انتخاب نکردیم، علی‌رغم همه رفتارهای مخرب و غیرسازنده سه کشور اروپایی در دو سه ماه گذشته. ما همواره گفته‌ایم آماده گفت‌وگو هستیم، چون به هر حال آنها طرف‌های برجام محسوب می‌شوند و برجام هنوز زنده است. قرار بود گفت‌وگوهای تلفنی انجام شود، اما در آخرین لحظات، طرف فرانسوی گفت‌وگو را لغو کرد و دلیلی هم اعلام نکرد. این هم در راستای همان اقداماتی است که شروع کرده‌اند و جای تأسف دارد که دو کشور اروپایی دیگر هم حاضر شده‌اند از رویکردهای غیرسازنده فرانسه تبعیت کنند رویکردهایی که قبلاً هم در دوره مذاکرات برجام کم‌وبیش شاهد آن بودیم.
صدور قطعنامه با واکنش مقتضی ایران روبه رو خواهدشد
بقائی درباره واکنش ایران به تصویب قطعنامه احتمالی هم گفت: ما مجموعه‌ای از توانمندی‌ها و ظرفیت‌ها در حوزه انرژی هسته‌ای داریم که بر اساس نیازهای خود تنظیم و زمان‌بندی شده‌اند. گزینه‌های مختلف طراحی شده‌اند با همکاری سازمان انرژی اتمی به‌عنوان نهاد تخصصی مربوطه. و به نظر من، در صورتی که چنین قطعنامه‌ای صادر شود حتماً واکنش‌های مقتضی اتخاذ خواهد شد اما در مورد جزئیات آن، من توصیه می‌کنم بعد از انجام اقدامات اطلاع‌رسانی شود.
ایران در در ماهیت صلح‌آمیز برنامه هسته‌ای خود تغییری ایجاد نخواهد کرد
سخنگوی وزارت امور خارجه ادامه داد: زمانی که آمریکا در دولت دوازدهم از برجام خارج شد، ما رسماً اعلام کردیم که یکی از گزینه‌های ایران، تجدیدنظر در عضویت در معاهده عدم اشاعه خواهد بود. این البته به معنای آن نخواهد بود که ما در ماهیت صلح‌آمیز برنامه هسته‌ای خودمان تغییری ایجاد خواهیم کرد. اما واقعاً یک سؤال جدی مطرح خواهد شد با این مضمون که با وجود اینکه ایران از سال 1970 تا امروز، عضو مؤثر، فعال و مسئول در معاهده عدم اشاعه بوده و همه تعهدات خود را انجام داده، چرا باید به‌صورت غیرمنصفانه با آن رفتار شود؟ چه دلیلی وجود دارد که ما خود را همچنان متعهد به انجام تکالیف مندرج در این معاهده بدانیم؟
صدور قطعنامه در شورای حکام، بی تاثیر بر مذاکرات نخواهدبود
بقائی درباره تاثیر قطعنامه و تهدید به استفاده از مکانیسم ماشه، بر مذاکرات ایران و آمریکا هم گفت: همه این‌ها قطعاتی از یک پازل هستند؛ پازلی که ادراک ما را شکل می‌دهد. این عوامل قطعاً در شکل‌دهی به مواضع تعیین مطالبات و نوع نگاه‌ما به مذاکره مؤثر خواهند بود و این‌طور نیست که این اتفاقات رخ بدهد و ما بدون توجه به آنها، مسیر و گام‌های مذاکراتی خود را تعیین کنیم و حتماً تأثیرگذار خواهد بود و اگر مذاکرات به نتیجه مثبت هم برسد تاثیرگذار خواهد بود و تأثیر و تأثر آنها متقابل است.
فعلا دور ششم مذاکرات برای روز یکشنبه 25 خرداد برنامه ریزی شده است
وی درباره دور بعدی مذاکرات ایران و آمریکا و اظهارات رئیس جمهور آمریکا در این زمینه هم توضیح داد: برای پاسخ باید از «فعلاً» استفاده کنیم به این خاطر که ما با طرفی مواجه هستیم که تغییرات زیادی در مواضع و گفتارهایش دارد اما آنچه در حال حاضر مشخص شده این است که برای یکشنبه آینده برنامه‌ریزی کرده‌ایم.
جزئیات سفر وزیر خارجه به نروژ
سخنگوی وزارت امور خارجه درباره سفر وزیر امور خارجه به نروژ و ارتباط آن با مذاکرات هم گفت: اساساً مقصد نروژ صرفاً برای شرکت در یک نشست است؛ یعنی این سفر با هدف حضور وزیر محترم در مجمع اسلو انجام می‌شود. مجمع اسلو یکی از گردهمایی‌های مهمی است که سالانه برگزار می‌شود و این بیست و دومین نشست آن است. در این نشست، موضوعات مربوط به منطقه غرب آسیا، تحولات منطقه‌ای و بین‌المللی مورد بحث قرار می‌گیرد. بنابراین این سفر فرصتی خواهد بود که آقای وزیر، مواضع و دیدگاه‌های جمهوری اسلامی ایران را درباره طیفی از مسائل بین‌المللی و منطقه‌ای مطرح کنند. همزمان، به‌دلیل حضور تعداد زیادی از کشورها در سطوح بالا و همچنین صاحب‌نظران بین‌المللی، احتمالاً دیدارهای دوجانبه زیادی نیز انجام خواهد شد. بنابراین این سفر، در چارچوب شرکت در مجمع اسلو برنامه‌ریزی و تنظیم شده است.
ایده‌ها و چارچوب‌های مورد نظر ایران از طرق مختلف به طرف مقابل منتقل شده‌اند
بقائی ادامه داد: تا این لحظه، متأسفانه هیچ چارچوبی که بتوان گفت بازتاب‌دهنده‌ی خواسته‌ها و ملاحظات طرفین باشد، شکل نگرفته است. ما از ابتدا مواضع شفافی داشتیم و بر ثبات و انسجام در رویکرد خود پایبند بودیم. خوشبختانه در طول سال‌ها، کشور ما از انسجام ملی در حوزه‌ی هسته‌ای برخوردار بوده است و ایده‌ها و چارچوب‌های مورد نظر جمهوری اسلامی ایران نیز از طرق مختلف به طرف مقابل منتقل شده‌اند. این مسیر در دور بعدی مذاکرات هم ادامه خواهد یافت و پیش از آغاز گفتگوها، مواضع ما از طریق واسطه‌هایی چون وزیر خارجه عمان، به‌روشنی به طرف مقابل منتقل خواهد شد.
دو مولفه اساسی ایران برای توافق نهایی
ما همواره تأکید کرده‌ایم که هر طرحی که دارای این دو مؤلفه اساسی باشد، می‌تواند مبنای گفتگو قرار گیرد : تضمین حفظ ساختارها، زیرساخت‌ها و کلیت برنامه‌ی هسته‌ای صلح‌آمیز جمهوری اسلامی ایران، شامل غنی‌سازی. چرا که اگر غنی‌سازی را از یک برنامه هسته‌ای منفک کنیم، آن برنامه عملاً ناقص و ناکارآمد خواهد شد. دوم، پایان مؤثر تحریم‌های ظالمانه‌ای که طی دهه‌های گذشته بر ایران تحمیل شده‌اند. این تحریم‌ها مستقیماً رفاه و معیشت مردم ایران را هدف قرار داده‌اند. اگر این دو مؤلفه در هر پیشنهادی لحاظ شده باشد، می‌تواند مبنای معقولی برای گفتگو درباره جزئیات باشد.
غنی‌سازی صفر برای ایران مطلقاً قابل پذیرش نیست
بقائی در پاسخ به پرسشی درباره ایده تشکیل کنسرسیومی منطقه‌ای در خارج از خاک ایران برای تأمین سوخت گفت: ما صراحتاً اعلام کرده‌ایم: غنی‌سازی صفر برای جمهوری اسلامی ایران مطلقاً قابل پذیرش نیست. مذاکره‌کنندگان ما اساساً مجاز به مذاکره درباره طرحی که فاقد عنصر غنی‌سازی باشد، نیستند. این موضوع نه صرفاً یک بحث حیثیتی یا پرستیژی، بلکه یک موضوع عمیقاً علمی، فناورانه و ملی است. غنی‌سازی مبتنی بر نیازهای واقعی صنعتی، دارویی و تحقیقاتی مردم ایران است. این توانمندی با زحمت و تلاش گسترده و درون‌زای دانشمندان ایرانی، بدون اتکا به خارج، و حتی در شرایط تحریم شدید به‌دست آمده است. در حقیقت، این صنعت بومی، حاصل سال‌ها تلاش و ایثار از جمله فداکاری بزرگ‌ترین نخبگان کشور است و قابل واگذاری یا مصالحه نیست.
وی ادامه داد: در مورد پیشنهاد کنسرسیوم هم می‌گوییم اگر طرحی در منطقه برای شراکت در تأمین سوخت هسته‌ای وجود داشته باشد، ایران می‌تواند از آن حمایت کند و حتی مشارکت هم داشته باشد. اما این به معنای کنار گذاشتن غنی‌سازی در داخل کشور نیست. غنی‌سازی داخلی، یک اصل خدشه‌ناپذیر برای ایران باقی خواهد ماند.
رفع تحریم‌ها برای ما یک اصل بنیادین است
سخنگوی وزارت خارجه در پاسخ به این پرسش که آیا طرف مقابل درباره رفع تحریم هم صحبتی کرده است، گفت: بارها مطرح شده که آیا تیم مذاکره‌کننده ایران به همان اندازه که بر حفظ زیرساخت‌های هسته‌ای تأکید دارد، درباره تحریم‌ها نیز چانه‌زنی کرده است؟ پاسخ ما روشن است: بله. رفع تحریم‌ها برای ما یک اصل بنیادین است. همان‌طور که درباره‌ی غنی‌سازی به‌صورت جدی مذاکره می‌کنیم، درباره‌ی رفع تحریم‌ها نیز دقیق و جدی وارد گفتگو شده‌ایم. متأسفانه طرف مقابل در این حوزه، در بسیاری از موارد شفاف عمل نکرده و ما این موضوع را در تمامی مراحل و دورهای مذاکرات، دنبال خواهیم کرد. هدف ما اطمینان از خاتمه مؤثر تحریم‌ها، عادی‌سازی روابط اقتصادی و بانکی کشور و رفع فشار از زندگی مردم ایران است.
بقائی در پایان گفت: در نهایت، پاسخ تفصیلی جمهوری اسلامی ایران که در دست تهیه است، حتماً شامل ایده‌ها و ابتکارهایی منطقی، معقول و متوازن خواهد بود. اگر طرف مقابل نیز اراده‌ی جدی برای حل‌وفصل مسئله داشته باشد، این طرح می‌تواند پایه‌ای مناسب برای ادامه‌ی مذاکرات باشد.
در حال تکمیل