بزرگنمايي:

نسیم گیلان - ایسنا / در ماه‌های گذشته، بازار برنج کشور دستخوش نوسانات قیمتی شده است. افزایش بهای برنج، چه ایرانی و چه خارجی، نه‌تنها صدای مصرف‌کنندگان را درآورده، بلکه نگرانی‌هایی را درباره سیاست‌گذاری‌های کلان در حوزه واردات، تولید و توزیع این کالای اساسی به وجود آورده است.
بررسی‌ها نشان می‌دهد که بخش عمده‌ای از التهاب کنونی در بازار برنج، ناشی از سیاست‌گذاری‌های چندوجهی و بعضاً متناقض در حوزه واردات و تخصیص ارز بوده است. طی ماه‌های اخیر، ابهام در نرخ ارز و تأخیر در تخصیص منابع ارزی مواجه بوده‌اند. این عوامل نه‌تنها سرعت واردات را کاهش داده، بلکه هزینه تمام‌شده واردات را نیز به‌شدت افزایش داده است.
از سوی دیگر، در حالی واردات برنج برای چندین ماه ممنوع شد که برداشت داخلی برنج هنوز به مرحله اشباع نرسیده بود. این ممنوعیت که با هدف حمایت از کشاورزان داخلی اجرا شد، عملاً بازار را در وضعیت کمبود عرضه قرار داد. اما نکته قابل تأمل آنجاست که بنا بر اظهارات فعالان صنفی، بیشتر کشاورزان محصول خود را در فصل برداشت و با قیمت‌هایی پایین‌تر از نرخ فعلی فروخته‌اند و از جهش قیمت اخیر سودی نصیبشان نشده است.
بازار
در همین حال، عرضه قطره‌چکانی برخی شرکت‌ها در بازار خرده‌فروشی، باعث ایجاد «کمبود مصنوعی» شده و انتظارات تورمی را نیز تشدید کرده بود. به گفته سخنگوی اتحادیه بنکداران مواد غذایی، این شرکت‌ها از رانت ارزی و انحصار توزیع بهره می‌برند و با وجود دریافت ارز دولتی، برنج را با نرخ آزاد به بازار عرضه می‌کنند.
از دیگر دلایل مهم این افزایش قیمت، چندنرخی بودن ارز و عدم شفافیت در تصمیمات تجاری دولت عنوان شده است. به گفته برخی کارشناسان، تغییر نرخ ارز نیمایی به توافقی، بدون فراهم شدن زیرساخت‌های لازم، فضای مبهمی را در بازار ارز و واردات کالاهای اساسی ایجاد کرده است. در این وضعیت، واردکنندگان مجبور به تأمین ارز از بازار آزاد شدند، موضوعی که مستقیماً قیمت تمام‌شده را بالا برد و به گرانی دامن زد.
بنا به اعلام انجمن تولیدکنندگان و تأمین‌کنندگان برنج ایران، مسیح کشاورز دبیر انجمن تولیدکنندگان و تأمین‌کنندگان برنج ایران با ارسال نامه‌ای خطاب به معاون اول رئیس‌جمهور ضمن هشدار در خصوص توقف واردات برنج، خواستار تخصیص فوری ارز جهت پرداخت معوقات واردکنندگان برنج شد و تاکید کرد: باتوجه به محدودیت منابع ارزی کشور و عدم امکان پرداخت ارز ترجیحی برای واردات برنج، پس از پرداخت مطالبات معوق نوع ارز واردات برنج از ارز ترجیحی به ارز تالار مبادله تغییر کند.
وی در این نامه توضیح داده است که معطلی و تاخیر چند ماهه تخصیص ارز ترجیحی برای واردات برنج موجب افزایش هزینه‌ خرید اعتباری برنج شده است که در نهایت موجب شده قیمت تمام شده واردات برنج معادل بهای ارز با قیمت آزاد شود، چراکه هزینه‌های تاخیر را تجار باید متقبل شوند.
کشاورز در این نامه متذکر شده است به دلیل تاخیر طولانی پرداخت بهای برنج خریداری شده، دیگر واردات برنج به صورت خرید اعتباری ممکن نیست و در صورتیکه واردکنندگان نتوانند بدهی خود به صادرکنندگان برنج در کشورهای مبداء را پرداخت کنند، واردات برنج با مشکل روبرو خواهد شد.
لازم به توضیح است تخصیص ارز برنج از شهریور ماه سال گذشته متوقف شده و این در حالی است که برخی واردکنندگان بیشتر از یک سال ارز واردات برنج را دریافت نکرده‌اند.
گفتنی است، واردات اعتباری برنج با سرمایه تجار و از محل تسهیلات بانکی، ارز صرافی یا اعتبار نزد تاجر صادرکننده انجام می‌شود و هزینه خرید اعتباری و جریمه تاخیر پرداخت را واردکنندگان متحمل می‌شوند.
متن نامه مسیح کشاورز دبیر انجمن تولیدکنندگان و تأمین‌کنندگان برنج ایران خطاب به محمدرضا عارف معاون اول رئیس‌جمهور به شرح زیر است؛
احتراماً، مستحضرید برای مطالبات ارزی وارد کنندگان برنج هیچ گونه تخصیص ارز از شهریور ماه سال 1403 تا کنون انجام نشده و همچنین با توجه به این مهم که متأسفانه بعد از گذشت بیش از 40 روز از ارسال نظر دستگاه به بانک مرکزی هنوز تخصیص ارزی صورت نپذیرفته است و همچنین سقف خرید اعتباری واردکنندگان نزد فروشندگان خارجی به اتمام رسیده است، از این پس تحت هیچ شرایطی امکان واردات برنج به صورت فروش اعتباری توسط صادرکنندگان وجود نخواهد داشت.
لذا با توجه به این که هزینه‌های تأمین خرید اعتباری برنج در شرایط بسیار بد تخصیص ارز ترجیحی، قیمت تمام شده را نزدیک به قیمت برنج با ارز غیر ترجیحی کرده است و قطعاً با توجه به افزایش قیمت برنج ایرانی در آستانه فصل برداشت این نگرانی وجود دارد که شرایط موجود روند واردات را دچار مشکل و باعث برهم خوردن تنظیم بازار در پی خواهد داشت پیشنهاد می شود با عنایت به محدودیت منابع ارزی کشور، جهت تأمین نیاز کسری برنج از محل واردات و جلوگیری از برهم خوردن بازار، ابتدا مطالبات ارزی معوقه واردکنندگان را پرداخت و سپس بلافاصله نرخ ارز برنج را از ترجیحی تغییر دهند تا از تهدیدات عدم تأمین کسری برنج شش دهک اقشار آسیب پذیر جلوگیری شود.