بزرگنمايي:
نسیم گیلان - گجت نیوز / آیا بدن انسان در فضا منفجر یا منجمد می‌شود؟ حقیقت علمی بسیار هولناک‌تر از آن چیزی است که در فیلم‌ها دیده‌اید. با خطرات واقعی خلاء آشنا شوید.
فیلم‌های علمی-تخیلی اغلب تصویری دراماتیک و اغراق‌آمیز از مواجهه با خلاء فضا ارائه می‌دهند؛ بدن‌هایی که منفجر می‌شوند، چشم‌هایی که از حدقه بیرون می‌زنند و یخ‌زدگی در یک آن. اما در واقعیت آنچه بر سر بدن انسان در فضا می‌آید هرچند به همان اندازه کشنده، اما بسیار متفاوت و شاید حتی هولناک‌تر است. بیایید تصورات هالیوودی را کنار بگذاریم و به علم فیزیولوژی در شرایط مرگبار فضا بپردازیم.
چه اتفاقی برای بدن انسان در فضا می‌افتد؟
بازار
برخلاف تصور رایج، انسان در خلاء منفجر نمی‌شود. پوست و بافت‌های ما به اندازه کافی محکم هستند تا در برابر افت ناگهانی فشار از اتمسفر زمین به صفر مقاومت و از هم گسیختگی آنی جلوگیری کنند.
خطر اصلی پدیده‌ای به نام ابولیسم (Ebullism) است. در غیاب فشار خارجی، نقطه جوش مایعات به شدت کاهش می‌یابد. در نتیجه آب موجود در بافت‌های نرم بدن از جمله خون در دمای طبیعی شروع به جوشیدن کرده و به بخار تبدیل می‌شوند. این فرآیند باعث تورم سریع، شدید و دردناک بدن تا دو برابر اندازه عادی می‌شود، اما به انفجار نمی‌انجامد.
مرگ واقعی در فضا چگونه است؟
مرگ‌آورترین جنبه خلاء، نبود اکسیژن است. با قرار گرفتن در این شرایط، هوای موجود در ریه‌ها فورا به بیرون کشیده می‌شود و هرگونه تلاش برای حبس نفس، تنها به پارگی ریه‌ها منجر خواهد شد.
اکسیژن محلول در خون نیز به سرعت مصرف می‌شود و بیهوشی در کمتر از 15 ثانیه رخ می‌دهد. در این فرصت کوتاه فرد تنها ممکن است فرصت یک واکنش غریزی وحشت‌زده را داشته باشد.
پس از بیهوشی گردش خون برای مدتی کوتاه ادامه می‌یابد؛ اما ابولیسم این سیستم را نیز فلج می‌کند. حباب‌های بخار تشکیل‌شده در رگ‌ها، مانند یک قفل بخار عمل کرده و جلوی جریان خون به مغز و سایر اندام‌های حیاتی را می‌گیرند.
در عرض 30 ثانیه بدن به شدت متورم شده و کنترل سیستم‌های بدن از دست می‌رود. اگر فرد طی 90 ثانیه تا دو دقیقه نجات پیدا نکند و فشار به حالت عادی برنگردد، مرگ حتمی است.
حتی در صورت نجات آسیب‌های ناشی از کمبود اکسیژن (هیپوکسی) و تورم بافتی می‌تواند دائمی و جبران‌ناپذیر باشد. این یک مرگ آرام، درونی و بی صداست نه یک صحنه پر سر و صدای سینمایی.
یخ‌زدگی بدن انسان در فضا
یخ‌زدگی آنی یکی دیگر از کلیشه‌های نادرست است. فضا ذاتا «سرد» نیست؛ بلکه یک خلاء است که رسانایی گرمایی ندارد. بدن انسان در فضا گرما را تنها از طریق تابش از دست می‌دهد که فرآیندی نسبتا کند است.
تبخیر سریع مایعات از سطح دهان و بینی می‌تواند باعث ایجاد سرمای موضعی شود، اما قبل از آنکه بدن به طور کامل یخ بزند، فرد به دلیل خفگی و ابولیسم جان خود را از دست داده است.
واقعیتی هولناک‌تر از تخیل
بدون محافظت جو و میدان مغناطیسی زمین بدن در معرض دوزهای بالایی از تشعشعات مضر خورشیدی و کیهانی قرار می‌گیرد. این تشعشعات در کوتاه‌مدت کشنده نیستند؛ اما در بلندمدت باعث آسیب به DNA انسان و افزایش ریسک سرطان می‌شوند. بنابراین خطر اصلی در مواجهه کوتاه با خلاء تشعشع نیست.
اگرچه بدن انسان در فضا منفجر یا منجمد نمی‌شود، اما حقیقت بسیار ترسناک‌تر است. مرگ در خلاء نتیجه ترکیبی از خفگی سریع، جوش آمدن مایعات درونی بدن، تورم شدید و از کار افتادن سیستم گردش خون است.
این پایانی خاموش و درونی است که در کمتر از دو دقیقه رخ می‌دهد. دفعه بعد که در فیلمی شاهد پرت شدن شخصی به فضا بودید، به یاد داشته باشید که گرچه واقعیت آنقدر دراماتیک نیست؛ اما به مراتب وحشتناک‌تر از هرآنچه هالیوود به تصویر می‌کشد است.