نسیم گیلان - نمناک / اوقات فراغت نوجوانان یکی از مهم ترین مسائلی است که گذراندن صحیح آن در آینده نوجوانان تاثیر گذار است، به همین دلیل نقش والدین در اوقات فراغت نوجوان بسیار حائز اهمیت می باشد.
اهمیت اوقات فراغت نوجوانان و تاثیر والدین در این زمان
اوقات فراغت یکی از بخشهای مهم در زندگی انسان ها است. نداشتن برنامه مناسب برای گذراندن اوقات فراغت، سایر جنبه های زندگی را تحت تاثیر قرار داده و گاه موجب فساد می شود. توجه به اوقات فراغت نوجوانان و جوانان برای شناخت نیازها و رفع آنها، همچنین برنامه ریزی درست برای گذراندن اوقات فراغت آنها موجب بروز خلاقیت، نوآوری توام با تفکر سیال در فرزندان می شود.

اوقات فراغت برای نوجوانان از اهمیت بیشتری برخوردار است، زیرا ساعت فراغت آنها فرصتی برای کشف محیط پیرامون و پیدا کردن هویت منحصر به فرد خود می باشد. نوجوانان در ساعات آزاد خود بیشتر به ایجاد روابط دوستانه می پردازند و خود را درگیر فعالیت هایی می کنند که به کمک آن بتوانند به تعریف بهتری از خود دست یابند و خود را در جامعه و خانواده نشان دهند.
تحقیقات زیاد درباره نحوه سپری کردن اوقات فراغت نشان می دهد اگر برای تفریحات سالم نوجوانان و جوانان، امکانات مناسب وجود داشته باشد آنها گرایشی به سمت تفریحات ناسالم نخواهند داشت، زیرا همه افراد از آسیب هایی که ممکن است از راه اوقات فراغت بی برنامه بر جامعه وارد شود اطلاع کافی دارند.
ورود و برنامه ریزی مسئولان فرهنگی کشور در برنامه های فراغت و شکل دادن به نحوه گذراندن اوقات فراغت نوجوانان و جوانان اهمیت بسیاری دارد چرا که اغلب مردم، برای سپری کردن اوقات فراغت خود، برنامه مفیدی ندارند این امر می تواند به دلیل نداشتن تخصص، عدم دسترسی به امکانات، داشتن اهداف مشخص و صحیح، نداشتن سواد لازم و... باشد، بنابراین مسئولان موظفند برای گذراندن اوقات فراغت نوجونان و جوانان به طور صحیح، امکانات و وسائل لازم را فراهم نمایند.
اوقات فراغت یعنی چه؟
اوقات فراغت شامل فعالیت هایی می شود که فرد با خواسته و انگیزه درونی خود، برای سلامتی و تفریح، گسترش اعتقادات، دانش و ذوق با مشارکت آزاد اجتماعی یا بروز خلاقیت و توانایی در زمانی فارغ از تعهدات و الزامات شغلی، خانوادگی، اجتماعی، انجام می دهد.
از زمانهای قدیم تا کنون، اوقات فراغت مورد توجه جوامع بشری بوده است و انسانها با مدل های مختلف و کارهای گوناگون آن را سپری می کنند. برخی از اوقات فراغت فواید عقلانی، انسانی، مادی و معنوی برای افراد دارند و برخی دیگر براساس کارهای ناشایستی و ناروایی که انجام می شود برای انسان جز ضرر و زیانهای روحی و جسمی چیز دیگری ندارد. اوقات فراغت اگر در مسیر درست و اصولی خود قرار بگیرد باعث نشاط و افزایش نیرو برای سایر فعالیت ها می شود، اما اگر برای کارهای نادرست سپری شود خطرات و آسیب های غیرقابل جبرانی را در پی خواهد داشت. به نظر جامعه شناسان بسیاری از جرم و جنایت ها توسط افراد سالم در اوقات فراغت به وقوع پیوسته است. حضرت محمد (ص) نیز در این رابطه برای آگاه کردن اصحاب خود این تذکر مهم را فرموده اند که در ساعات فراغت راه انحرافی در پیش نگیرند و خود را مرتکب فتنه و بلا نکنند.

نقش والدین در اوقات فراغت نوجوانان
والدین باید نظارت دقیق و حساب شده ای بر روی اوقات فراغت نوجوانان خود حتی بیش از آنچه که در دوران مدرسه به تحصیل آنها اهمیت می دادند، توجه کنند، آنها باید برای اوقات فراغت فرزندان خود برنامه ریزی مناسبی انجام دهند . متاسفانه برخی از پدر و مادرها با اتمام دوران مدرسه، کاری به فرزندان خود ندارند و آنها را به نوعی رها می کنند یا اینکه برای فرزندانشان بدون مشورت با آنها برنامه های دلخواه خود را تعیین می کنند. این کار علاوه بر صرف هزینه های بسیار هیچ اقدامی جهت استعدادیابی و بروز خلاقیت های نوجوانان صورت نمی گیرد، همچنین موجب خستگی و کسالت نوجوانان می شوند. نوجوانانی که ساعات بیکاری و فراغت خود را در تعطیلات بدون برنامه و هدف در خارج از منزل به بطالت می گذرانند، از بدآموزی های اجتماع در امان نبوده و به تنبلی و وقت کشی نیز عادت خواهند کرد. والدین باید برای پر کردن ایام فراغت نوجوانان، مقدمات لازم را چیده و نسبت به زمان بیکاری نوجوانان بی توجه نباشند. آنها باید کاملا حساب شده و هوشمندانه، اوقات فراغت فرزندان را پر نمایند.
روش های والدین هوشیار در برنامه ریزی برای سپری شدن اوقات فراغت
ویژگی هر فرد منحصر به فرد است بنابراین فرد با روشهای خاص خود می تواند اوقات فراغت را سپری کند. با این وجود خصوصیاتی مانند تنوع طلبی، هیجان و میل به استقلال در نوجوانان منجر به انجام فعالیت هایی در نوجوانان می شود. اغلب نوجوانان در این برهه زمانی تمایل دارند تا اوقات فراغت خود رابا سپری کردن زمان با دوستان، بودن در فضای مجازی، دیدن فیلم و سریالهای جذاب، رفتن به طبیعت و مهمانی بگذرانند.
علاوه بر این افراد در نوجوانی بیش از هر زمان دیگری تمایل به فعالیت های ورزشی و هنری دارند. به همین دلیل اگر والدین به خوبی استعداد و علایق فرزندان را بشناسند می توانند با کمک و حمایت از نوجوانان خود، سکوی پرتابی برای موفقیت آینده آنها شوند.

یکی از روشهای گذراندن ساعات فراغت، ورزش کردن است که در تمام دوران زندگی مخصوصا در نوجوانی اهمیت بسیاری دارد. ورزش علاوه بر اینکه بخشی از ساعات فراغت را پر می کند در سلامت جسمی و روانی فر بسیار موثر است. همچنین با انجام تمرینات ورزشی اغلب رفتارهای نامطلوب اجتماعی و اقتصادی کاهش پیدا می کند.
ورزش در اسلام نیز جایگاه مناسبی دارد. توجه به ورزش هم سلامت جسم را تضمین می کند هم از طریق آن عزت و عظمت مسلمانان و دفاع از مرزهای کشور اسلامی میسر می شود. دین اسلام برای آمادگی جسمانی مسلمان بر روی برخی از ورزشها تاکید زیادی دارد.
حضرت علی (ع) می فرمایند :به فرزندان خود شنا کردن و تیراندازی را آموزش دهید.
بسیاری از مردم در اوقات فراغت به سفر می روند، مطالعات نشان می دهد که سفر یکی از فعالت های جدی در اوقات فراغت است. در دین اسلام برای سفر و گردش در طبیعت دنیا و همچنین آداب آن، تاکیر شده است. در اسلام به جهانگردی اهمیت زیادی داده شده است، علاوه بر این در قرآن چند آیه، انسان را به سفر تشویق می کند. البته منظور قرآن از مسافرت، بهره وری جسمی و روانی از طبیعت، تحقیق و بررسی آثار و سرنوشت پیشینیان و مشاهده آثار عظمت خداوند در نقاط گوناگون جهان و عبرت گیری از همه این ها می باشد.
خداوند در آیه 46 سوره حج در قرآن کریم می فرمایند:افلم سییروا فی الارض فتکون لهم قلوب یعقلون بها ؛ آیا آنان در زمین سیر نکردند تا دل هایی داشته باشد که حقیقت را با آن درک کنند.
یکی مکانهای مفیدی که می توان در اوقات فراغت به آنجا مراجعه کرد، اماکن زیارتی می باشد. این تفریح های زیارتی جایگاه ویژه ای در میان مسلمانان دارد. به طور کلی می توان گفت اوقات فراغت مهمترین و دلپذیرترین زمان انسان است. برای دانشمندان ساعات تفکر و موفقیت، برای مومنان لحظه های عبادت و بندگی، برای هنرمندان زمان ساخت و ابتکارات هنری می باشد از سوی دیگر برای برخی از افراد بدترین لحظات می باشد. در جامعه امروزی اهمیت داشتن اوقات فراغت به اندازه ای قابل لمس است که با کمی دقت و توجه به روحیات و نیازهای مرد می توان فهمید که فرصت های زندگی مانند ابر بهار به سرعت از زندگی انسان عبور می کنند و هر کسی که از آنها استفاده نکند، افسوس می خورد.
اوقات فراغت فرصتی برای تقویت ارتباط والدین با نوجوانان
یکی از بهترین روشها برای تقویت ارتباط والدین با فرزندان، برنامه ریزی برای انجام فعالیت های مشترک با نوجوان در زمان اوقات فراغت است. جهت انجام این کار لیست کاملی از پیشنهادات مفید برای پر کردن اوقات فراغت را در مطلب " پر کردن اوقات فراغت کودکان به بهترین شکل ممکن " در مطلب قبلی نمناک ارائه کردیم که علاوه بر آنها می توانید موارد زیر را در نظر بگیرید:
گاه فرصتی را به رفتن به سینما یا کنسرت همراه با نوجوان خود اختصاص دهید. به فرزندتان اجازه دهید تا در کنار تجربیات با دوستان خود، با شما نیز ارتباط دوستانه ای داشته باشد.
مشارکت در کارها :
مشارکت در امور منزل مانند پخت غذیی که فرزندتان دوست دارد، اوقات خوشی را ایجاد می کند.
مشورت با فرزندان :
برای بهتر کردن دکوراسیون و محیط منزل از فرزندتان سوال کنید و نظر او را در تغییرات منزل اعمال کنید.
رفتن به پیکنیک و لذت بردن از طبیعت در کنار هم :
از کمترین ساعات فراغت برای تفریح و گردش در طبیعت با یکدیگر استفاده کنید.
توجه داشته باشید که برای اوقات فراغت سالم نیاز دارید تا با نوجوان خود صحبت نمائید و در برنامه ریزی های خود با او مشورت کنید. این کارها و نظرگرفتن های این پیام را به فرزندتان منتقل می کند که برای احساسات او ارزش قائل هستید و به او احترام می گذارید.
بازار