بزرگنمايي:

نسیم گیلان -  تالاب‌ها از زیستگاه‌های مهم جانوری، سرمایه‌های طبیعی و جاذبه‌های گردشگری هستند و گیلان این خطه سبز در شمال کشور و حاشیه دریای خزر دارای نزدیک به 31 هزار هکتار پهنه تالابی است و افزون بر 24 هزار هکتار آن در قالب سه تالاب انزلی، امیرکلایه و بوجاق تحت عنوان کنوانسیون رامسر به ثبت رسیده است اما زخم طبیعت و مدرنیته بر پیکرش روزبه روز عمیق‌تر شده و هر بار اخباری متناقض راجع به حیاتش، حال دغدغه‌مندان محیط زیست را خوش و ناخوش می‌کند.
  شانزدهم خردادماه روز جهانی محیط زیست و آغاز هفته‌ای با همین مضمون، فرصتی برای حضور چهره های علمی زیست محیطی در ایرنای گیلان و از سوی دیگر برپایی نشست‌های رسانه‌ای شد تا بار دیگر موضوع احیای تالاب انزلی مطرح و این بار شاید بیش از همیشه به بررسی راهکارهایی برای احیا پرداخته شود.
تاکید بر رسوب برداری اصولی، مدیریت کیفیت آب و پایش
رئیس پژوهشکده محیط زیست جهاد دانشگاهی گیلان راهکار احیای تالاب انزلی را در رسوب‌برداری اصولی، مدیریت کیفیت آب‌های ورودی و پایش مداوم عنوان می‌کند.
دکتر هادی مدبری با حضور در دفتر ایرنا بر پیوست مطالعاتی و علمی فعالیت‌های زیست محیطی تاکید کرده و می‌گوید: خوشبختانه پژوهش‌ها در این مرکز مساله محور شده است بطوریکه هر کدام از آنها اقدامی علمی و مثمر را در حل چالش‌های استان رقم می زند.
وی با بیان اینکه پژوهشکده محیط‌ زیست جهاد دانشگاهی فعالیت 5 گروه پژوهشی در حوزه های محیط ‌زیست طبیعی، مهندسی محیط ‌زیست، فرآوری پسماند، مطالعات ناحیه‌ای و پایش منابع آب را شامل می شود، گفت: پرداختن به موضوع تالاب انزلی یکی از مسائل مهمی است که پژوهش‌های علمی قدرتمندی از سوی این مرکز برای آن انجام شده است.
عضو هیات علمی جهاد دانشگاهی گیلان با بیان اینکه موضوع حقابه زیست محیطی تالاب انزلی از موارد در حال انجام است، تصریح کرد: حقابه زیست محیطی میزان آبی است که برای تالاب‌ها در نظر گرفته شده تا از خشک شدن آنها جلوگیری شود. قانون، محیط زیست را مکلف به تعیین حقابه زیست محیطی و وزارت نیرو را مکلف به تامین آن کرده است، حقابه تالاب بوجاق و امیرکلایه سال 98 انجام شد و حقابه تالاب انزلی در حال انجام است.
مدبری با تاکید بر تغییرات اقلیمی در گیلان، عوامل طبیعی و انسانی را تهدید کننده تالاب انزلی عنوان کرد و گفت: دریای خزر و تالاب انزلی کاملا از هم تاثیر می پذیرند و متاسفانه اکنون به برهه‌ای از زمان برخوردیم که سال به سال دریای خزر پسروی می‌کند و عملا این ارتباط کم می‌شود یعنی وقتی آب دریای خزر پائین می رود کِشنده آب تالاب می شود.
وی ادامه داد: در شرایط بارندگی آب برخی از نقاط تالاب به عمق هفت متر می‌رسد، اما پس از پایان بارندگی این آب وارد دریای خزر می‌شود. 90 درصد آب ورودی به دریای خزر آب رودخانه ولگا است و سدسازی بر روی این رودخانه نیز از دیگر عوامل انسانی رو به خشک شدن گذاشتن تالاب انزلی است.
رئیس پژوهشکده محیط زیست جهاد دانشگاهی گیلان تاکید کرد: فقط و فقط پسروی دریای خزر چالش تالاب انزلی نیست بلکه عوامل متعددی در رو به خشکی گذاردن این تالاب نقش دارد؛ انجام طرح ها بر اساس مطالعات و پژوهش باید مستمر باشد و در این میان رسوب‌برداری در تالاب انزلی یکی از روش‌های احیای تالاب است اما باید با پیوست مطالعاتی همراه باشد.
دکتر مدبری بیان کرد: تالاب انزلی مخزنی است که ظرفیتش با ورود رسوب بالادست و رسوب‌هایی که در تالاب است پرمی‌شود؛ نخستین کاری که باید انجام دهیم آن است که ظرف تالاب را به حالت اول بازگردانیم، در واقع رسوب‌برداری با شیوه اصولی انجام شود و دومین بحث اینکه آیا تغذیه گرایی(رشد بیش از حد پوشش گیاهی که باعث از بین رفتن ماهی‌های تالاب می‌شود) را ما در تالاب بوجود آوردیم یا وجود داشت؟
وی اضافه کرد: فاضلاب شهری، صنعتی، انسانی و شیرابه سراوان نباید به زرجوب و گوهر رود بریزد عملا چون تالاب انزلی در پایین دست قرار گرفته تمام اتفاقات بالادست روی آن تاثیرگذار است و سومین مورد برای احیای تالاب، پایش مداوم فاکتورهایی چون پرندگان، تخم‌ریزی ماهیان و بررسی مسائل اقتصادی و اجتماعی حاشیه تالاب است؛ بگونه ای که هر چقدر تالاب دربحث گردشگری رونق یافته در صحبت با صیادان متوجه می‌شوید ماهی‌هایی که پیش‌تر وجود داشته‌اند دیگر نیستند و در واقع حاشیه نشینان هشداری برای وضعیت تالاب هستند.
وی تاکید کرد: مدیریت کیفیت آب‌های ورودی به تالاب، رسوب برداری و پایش مهمترین راه برای احیای تالاب است.
بیشتر بخوانید:
اراده‌ای برای پالایش و احیای تالاب انزلی
تالاب انزلی در جزر و مد واقعیت
صدور مجوز رسمی رسوب‌برداری برای نخستین بار در تالاب انزلی
مدیرکل حفاظت محیط زیست گیلان با بیان اینکه در حوزه تالاب انزلی، خود تالاب آخرین هدف برای مواجهه است، گفت: آبخیزداری و لایروبی در خصوص تالاب بسیار حائز اهمیت هستند لذا بر اساس مطالعات جایکا که در آن طرح، مطالعات اولیه هشت پهنه تالاب انزلی انجام و پیشنهاد شده بود رسوب‌برداری انجام شود. براین اساس تیم کارشناسی در خود اداره کل تشکیل و یک به یک پهنه‌ها بررسی شد.
حمزه عشوری در نشست رسانه‌ای بمناسبت هفته محیط زیست گفت: با توجه به شرایط و بر اساس مطالعات جایکا برای 5 پهنه تالاب انزلی مجوز رسوب برداری انجام شد و اداره کل بنادر هم برای استفاده از اعتبار تخصیص یافته برای رسوب‌برداری در تالاب نیازمند آن بود که مجوزهای زیست محیطی صادر شود لذا برای نخستین بار بصورت قانونی و رسمی توسط اداره کل حفاظت محیط زیست گیلان مجوز رسوب‌برداری از 5 پهنه که در مسیر تردد بومیان بود، صادر شد.
وی با تاکید بر این موضوع که نقشه راه دستگاه‌های متولی در خصوص احیای تالاب انزلی برنامه‌ای هفت ساله است، اظهار کرد: مهم است که تعارضات دستگاه های اجرایی با مردم کاهش پیدا کند و از مشکلاتشان کاسته شود و در همین راستا برای 15 آبراهه مجوز لایروبی سطح برداری برای تردد قایق های موتوری صادر شد.
مدیرکل حفاظت محیط زیست گیلان با تاکید بر اینکه معتقدیم آخرین منطقه ما تالاب است و باید اول آبخیزداری، مدیریت فاضلاب و جلوگیری از منابع آلاینده‌ای که وارد تالاب می شود، صورت بگیرد، گفت: رودخانه‌های تالاب برای لایروبی نیازمند ارزیابی زیست محیطی هستند و در حوزه فاضلابی که وارد تالاب انزلی می شود خوشبختانه طی چند سال اخیر یک سری اعتباراتی بویژه در حوزه شهرستان‌های رشت، فومن و انزلی اختصاص یافته است.
عشوری گفت: قالب آلودگی‌هایی که در حوزه تالاب داریم در بخش شرق تالاب عمدتا صنعتی و خانگی است و سازمان حفاظت محیط زیست سعی کرد طی چند ماه گذشته از طریق صندوق ملی محیط زیست اعتبار 142 میلیارد تومانی در مرحله اول برای تصفیه خانه شهرک صنعتی رشت تخصیص دهدکه این موضوع اتفاق مهمی در این خصوص است.
تالاب انزلی؛ زیستگاه گونه‌های زیادی از آبزیان، پرندگان و گیاهان و یکی از زیست ‌بوم‌های ارزشمند جهان که از سال 1354(1975میلادی) در کنوانسیون بین المللی رامسر به ثبت رسید اما نفسش روز به‌روز تنگ‌تر شد و زخم مدرنیت بر پیکرش عمیق تر گشت. ورود رسوبات و فاضلاب‌های صنعتی، خانگی، بیمارستانی، ضایعات کشتارگاهی، سموم کشاورزی، پسماندها و نخاله‌ها، گیاهان مهاجمی چون آزولا و سنبل آبی، تصرف اراضی و ساخت و سازها در حریم تالاب، آتش زدن نیزارها با هدف تصرف و انتقال آلودگی از دریا و کاهش میزان آب موجود تالاب زخم هایی است که هر بار پیکره تالابی را می خراشد که هزاران هزار گردشگر پس از گذر از شالی های منظم و دم و بازدم دریا در میان نیلوفران آبی گویی سقف دنیا را در کنار 189 گونه پرنده لمس می کنند.
زیست بوم طبیعی امروزه با دخالت و بهره وری نامعقول انسان ها به بحران دچار شده و محیط زیست گیلان نیز فارغ از این دغدغه نیست؛ چالشی که تنها راهکارش توسعه پایدار و حفظ زمین برای ما و آیندگان است و این انتخاب بیش از حرف نیازمند عمل است. زیست بومی که قرن ها و از دیرباز گذشتگانمان در آن همدلانه زیسته اند، امروز درگیر بدخبرهای زیست محیطی است؛ نه از خشم طبیعت بلکه از زیاده خواهی انسان مدرن، انسانی که تیشه بر دست گرفته و آگاه و ناآگاه به جان ریشه طبیعت افتاده است.
هوا، آب، خاک، گونه‌های گیاهی، حیات وحش و هر آنچه که محیط زیست را می سازد امروز دچار چالش‌های فراوانی شده است و رفع آنها که برای ادامه حیات ضروری است در گرو بازنگری رفتارها و روش های توسعه و روی آوری به توسعه پایدار دور از تخریب، بازآفرینی و ترمیم طبیعت دارد.