نسیم گیلان - شهر: شهرداری تهران به بیش از 1.5 میلیون نفر بی خانمان در شب در 22 گرمخانه تهران خدمات ارائه داده است.

به گزارش شهر، سال 83 چند تن از بی خانمان ها در سرمای تهران جان خود را از دست دادند و هجمه زیادی به شهرداری پایتخت وارد آمد. شهرداری در آن زمان گرمخانه های موقت را ایجاد کرد و در سال 85 گرمخانه های دائمی مورد بهره برداری قرار گرفت. اما زنان بی خانمان، پناهگاهی برای شب هایشان نداشتند. پس از چندی زنان بی پناه نیز گرمخانه دار شدند و با تدبیر مدیریت جدید شهری در چهارگوشه تهران یک گرمخانه جهت خدمت رسانی زنان بی خانمان راه اندازی شد.
آماری از بی خانمان ها در دست نیست
اما آمار مشخصی از بی خانمان های تهران وجود ندارد. اما آرش نصر اصفهانی، مدیرکل دفتر مطالعات اجتماعی و فرهنگی شهرداری تهران درباره تعداد بی خانمان ها می گوید: «باید کمپ های ماده 15 و 16 را مورد توجه قرار دهیم. آمار تا حدود 18 هزار نفر می رسد. اما کمپ ها مانند زندانی است که فقط معتادان را از جلوی چشم ما پنهان می کند. زمانی میزان واقعی بی خانمان های تهران مشخص می شود که تمام کمپ های اطراف تهران خالی شود و بی خانمان های ساکن در آن به شهر تهران بیایند. سیاست مدیریت کلان این است که این افراد را در کمپ ها نگه دارند تا به شهر وارد نشوند.»
از سوی دیگر طبق اعلام معاونت امور اجتماعی و فرهنگی شهرداری تهران در سال 99 شناسایی و جذب 129 هزار و 16 نفر متکدی و بی خانمان توسط واحدهای گشت فوریت های خدمات اجتماعی انجام شده و 950 هزار 968 نفر شب در 19 گرمخانه شهرداری خدمت گرفته اند.
محمدرضا جوادی یگانه، معاون امور اجتماعی و فرهنگی شهرداری تهران درباره اعلام آمار وجود 20هزار معتاد متجاهر، اظهار کرد: یکی از مشکلات ما بزرگ نمایی آمار معتادان متجاهر است. آمار اعلام شده بی خانمان ها اعلام می شود با توجه به مراجعات به گرمخانه ها در فصل سرما، اینقدر نیست. تعداد معتادان متجاهر تقریبا ثابت است و به 20 هزار نمی رسد. اسفند 98 تعدادی به دلیل کرونا از زندان آزاد شدند و به شوش آمدند حدود 4هزار نفر به تعدادشان اضافه شد. اما تعداد معتادان متجاهر به 10هزار نفر هم نمی رسد.
نباید حمایت از بی خانمان ها کامل باشد
اما حمایت های کامل از بی خانمان ها همچون تیغ دو لبه است. تجربه نشان داده که اگر معتادان بدانند جایی از آنها حمایت کامل می کند نه تلاشی برای بازگشت به خانه نمی کند، بلکه بر جمعیت شان افزوده می شود. وظایف گرمخانه تامین سرپناه، استحمام و وسایل بهداشتی، غذای گرم و خدمات مددکاری است.
در گذشته ساعت 7 صبح معتادان را از گرمخانه ها بیرون می کردند در حالی که از 98 گرمخانه ها به صورت 24ساعته پذیرای آنهاست و تمام امکانات را برای آنها به وجود آورده است. معتادان در گرمخانه ها می مانند. البته طبق بررسی های انجام شده حدود 40 درصد افرادی که به مددسراها مراجعه می کنند، اعتیاد ندارند. بسیاری از مراجعه کنندگان نیز بزهکار نیستند. شاید همین آمارها دلیل خوبی باشد برای این که نگاه جامعه، مدیریت ملی و محلی نسبت به افراد بی خانمان تغییر کند.
راه اندازی 4 مددسرای جنرال و فرامنطقه ای در تهران
معمولا مددسراها فضای محدودی داشتند و برای دسترسی های محلی تر مناسب هستند. اما جمعیت تهران قابل توجه و نزدیک به 10 میلیون نفر است. حاشیه نشینی و پیامدهای بی خانمانی، بی سرپناهی و آسیب های اجتماعی در مقیاس بزرگتری در تهران وجود دارد. بنابراین تهران نیازمند مراکز بزرگتر برای خدمات رسانی بیشتر است.
در دوره جدید مدیریت شهری ساخت 4 مددسرای جنرال طراحی شد. از سوی دیگر تلاش شد که ارائه خدمات به صورت تخصصی انجام شود. سازمان رفاه و خدمات اجتماعی با همکاری مرکز مطالعات پژوهشی درباره سرویس دهی و خدمات، حتی از لحاظ زیرساخت ها، طراحی، سازه و تاسیسات لازم برای این مراکز جنرال انجام داد. قرار بود کلنگ زنی این 4 مجموعه در زمستان 98 محقق شود اما به دلیل موانع و مسائلی موجود، این کلنگ زنی امروز محقق شد و فقط یکی از این 4 مرکز چندی پیش کلنگ زنی شد. این مرکز مردانه است. از بین این 4 مرکز فرامنطقه ای یک مرکز مخصوص زنان و سه مرکز برای استفاده مردان طراحی و پیش بینی شده است.

آموزش مهارت به بی خانمان ها برای بازگشت به زندگی
ریشه های بی خانمانی و بی سرپناهی در اختیار نهادهای شهری نیست اما شهرداری سعی کرد با ظرفیت هایی که در اختیار دارد و در راستای مسئولیت مدنی خدمات ارائه کرده و مسیر بهبود زندگی بی خانمان ها را فراهم کند. تعداد قابل توجهی از مددجویان که به مددسراها مراجعه می کنند با استفاده از مهارت آموزی ها توانسته اند زندگی سالمی در پیش گرفته و دوباره روی پای خودشان بایستند. برخی از این مددجویان خانواده تشکیل دادند و برخی دیگر به آغوش خانواده های خود بازگشتند.
تعداد قابل توجهی از مراجعه کنندگان به این مراکز نه دچار اعتیادند نه بزهکار. آنها افرادی هستند که بنا به تغییراتی که در زندگی شان رخ داده بی سرپناه شده اند. مددسراها با خدمات چند جانبه از ایجاد خطر یا آسیب های جدید برای این افراد پیشگیری می کند. طبق بررسی های انجام شده حدود 40 درصد افرادی که به مددسراها مراجعه می کنند، اعتیاد ندارند. بسیاری از مراجعه کنندگان نیز بزهکار نیستند. باید نگاه جامعه، مدیریت ملی و محلی نسبت به افراد بی خانمان تغییر کند. چون این افراد فقط بی سرپناه شده اند نه مجرم و نه لزوما معتاد هستند.