چاپ

نسیم گیلان- امروز عاشورا در کشورهای مختلف از جمله افغانستان، آذربایجان، بحرین، ایران، لبنان، پاکستان، بنگلادش، هند، عراق و هر کجایی که مسلمان دلداده حسین(ع) هست، برگزار می شود.

شور عاشورای حسین بن علی(ع) آنچنان گیرا و دلنشین است که در کشورها و مناطقی که هیئت‌های حسینی و دسته‌های عزاداری محرم برگزار می‌شود نه فقط مسلمانان بلکه پیر و جوان از ادیان و آیین‌های مختلف نیز جذب این تجمعات می‌شوند که هنوز بعد از بیش از هزار و چهارصد سال، واقعه عاشورا نه تنها فراموش نشده بلکه حلقه‌های عزای حسینی هر سال بیشتر از سال قبل می‌شود.

اولین مراسم سوگواری عاشورا را زینب(س) خواهر بزرگوار حسین بن علی در اسارت یزیدیان ولی آنچنان مستحکم و با صلابت برگزار کرد که قطعا "کربلا در کربلا می‌ماند اگر زینب نبود" و بعد از آن نیز شاهد گسترش عزاداری‌ها و مراسم زنده نگه داشتن یاد و خاطره شهدای کربلا بودیم و این مکتب تا به امروز و پرشورتر از دیروز ادامه دارد.

عاشورا تقابل خیر بود و شر، رودررویی روشنی و ظلمت، جدالی که از زمان هابیل و قابیل شروع شد و تا آخر جهان هرجا زیاده‌خواهی و پیروی از هوای نفس در برابر فطرت پاک الهی وجود دارد این تقایل و کشمکش نیز وجود خواهد داشت.

لشکری که یک‌سو سپاه یزید با زیاده‌خواهی‌هایش ایستاده بود و این‌سو خاندان نور بودند...جنگ‌ نابرابر تجهیزات و ادوات جنگی با نیروی قوی ایمان و اراده و آنچنان این ایمان قوی بود که حسین بن علی(ع) حتی کودک شش ماهه‌اش را همراه آورده بود... همانند جدش نبی اکرم محمد مصطفی(ص) که در روز مباهله در کمال بی‌آلایشی فقط اهل بیتش را با خوش برد.

پیام عاشورا بیداری است در برابر نفس عماره، ازادگی است در برابر اسارت هوای نفس و این پیام آنقدر متعالی است که زمان و مکان نمی‌شناسد. در هر دوره هر جا انسانی در مسیر الهی قدم بگذارد تاسی به راه عاشورا همانند چراغ راهی برای طی طریق به سوی کمال الهی خواهد بود.

عاشورا فرصت تمرین شور و شعور حسینی است نه فقط برای یک روز یا یک دهه، بلکه باید هر روزمان عاشورایی و با تاسی به اخلاق حسینی باشد و در کنار عزای محرم، تمرین بندگی و تسلیم رضای الهی را داشته باشیم.

این‌ مکتب آنقدر عظیم و گسترده است و به دلیل اهمیت تاریخی و اجتماعی عاشورا شاهد تاثیر عمیق آن نه فقط در فرهنگ و شکل‌گیری دسته‌ها و هیئت‌های عزاداری بلکه در عرصه هنر و ادبیات هنرمندان ایرانی و اسلامی نیز اثر گذاشته و ابراز ارادت را با این ابزار شاهد هستیم.

ایرانیان و شیعیان از گذشته تا به امرو از سرودن شعر تا خلق تابلوی نقاشی و تعزیه‌ و شبیه‌خوانی همه و همه برای عرض ارادت به حسین بن علی(ع) و پاسداشت واقعه عاشوراست.

در واقع ادبیات عاشورایی در این سال‌ها و قرن‌ها به یکی از غنی‌ترین و حماسی‌ترین سبک‌های شعری در ادبیات ما مبدل شده تا جایی که برخی از این شاعران عمده یا حتی تمام شهرتشان را مدیون سروده‌های عاشورایی خود هستند.

کسایی‌مروزی، ناصر خسرو در رثای عاشورا شعر سرودند و قطران‌تبریزی نیز بستن آب به روی امام و یارانش و تشنگی‌ها را برای سرودن انتخاب کرده و در بیتی می‌گوید: «رفتی زجهان به تشنگی بیرون/ مانند شهید کربلا بودی».

حتی سنایی که از شاعران سنی بود، به‌عنوان نخستین شاعر اهل سنت در مدح امام حسین سروده است: "خرمی چون باشد اندر راه دین کز بهر حق/ خون روان گشتست از حلق حسین" و یا می‌سراید: " سراسر جمله عالم پر شهید است/ شهیدی چون حسین کربلا کو؟".

خواجوی‌کرمانی و ابن حسام از دیگر شعرایی هستند که در زمینه عاشورا شعر سرودند و محتشم کاشانی که او را «پدر مرثیه‌سرایی ایران» نیز نامیده‌اند و ترکیب‌بند معروف او با نام «باز این چه شورش است» هنوز هم در عزاداری‌های ابا عبدالله خوانده می‌شود و الهام‌بخش سرایش اشعار عاشورایی زیادی شده است. "باز این چه شورش است که در خلق عالم است/ باز این چه نوحه و چه عزا و چه ماتم است...گر خوانمش قیامت دنیا بعید نیست/ این رستخیز عام که نامش محرم است...در بارگاه قدس که جای ملال نیست/ سرهای قدسیان همه بر زانوی غم است...جن و ملک بر آدمیان نوحه می‌کنند/ گویا عزای اشرف اولاد آدم است".

در زمینه هنر نقاشی نیز آثار متعددی خلق شده که یکی از تاثیرگذارترین و ماندگارترین نقاشی‌های عاشورایی تابلوی «عصر عاشورا» اثر استاد محمود فرشچیان نقاش و نگارگر پیشکسوت است.

پای هنر نقاشی و نقالی به قهوه‌خانه‌ها نیز کشیده شده و مهم‌ترین مضمون نقاشی‌های سبک قهوه‌خانه‌ای نیز که در گذشته بیشتر رواج داشت، واقعه عاشورا و صحنه‌هایی از رشادت‌های امام حسین(ع) و یاران‌شان در جنگ حق علیه باطل بود و مهمترین هنرمندان این سبک حسین قوللر آغاسی، حسین همدانی، محمد مدبر و حسین تفتی بودند که آثارشان بر سه محور روایت‌های حماسی، مذهبی و بزمی متمرکز بود.

در دوران معاصر نیز هنرمندان از پرداختن به مفهوم عاشورایی در آثار خود غافل نبودند و از جمله هنرمندان نقاش نسل انقلاب، کاظم چلیپا است که چندین اثر در مورد واقعه عاشورا و شهادت یاران امام حسین(ع) خلق کرده که تابلوی «توبه حرّ» مهمترین آن‌هاست.

عرض ارادت به آستان مقدس حسین بن علی(ع) و یاران باوفایش به هر وسیله‌ای و با هر زبانی در واقع "هر کس به زبانی صفت مدح تو گوید/ مطرب به سرود نی و بلبل به ترانه" زمانی اثرگذار و مقبل ایتن خاندان مطهر و وجیه نزد باریتعالی خواهد بود که خود را متخلق به اخلاق حسینی و عاشورایی در همه ابعاد زندگی کنیم و چه خوب است از امروز این عهد را با خود بندیم و قدم در این راه بگذاریم.