چاپ

نسیم گیلان - زومیت / عبور بلندمدت دمای زمین از مرز 1٫5 درجه تقریباً اجتناب‌ناپذیر است، مگر آنکه اقداماتی فوری و گسترده در راستای کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای انجام شود.
اگرچه جهان امید داشت که در سال 2025 اندکی از گرمای فزاینده‌ی زمین کاسته شود، دمای ماه‌های ابتدایی سال نشان داد که طبیعت برنامه‌ی دیگری در سر دارد. آمارها حکایت از آن دارد که رکوردهای گرمایی نه‌تنها متوقف نشده، بلکه امسال نیز ممکن است پا جای پای سال 2024 بگذارد و برای دومین سال پیاپی، دمای زمین از آستانه‌ی بحرانی 1٫5 درجه‌ی سانتی‌گراد گذر کند. پرسش اصلی این است که آیا هنوز فرصتی برای رسیدن به هدف اقلیمی پاریس باقی مانده، یا دیگر خیلی دیر شده است؟
اکنون، به نظر می‌رسد که هدف حیاتی برای مهار گرمایش زمین در مرز 1٫5 درجه‌ی سانتی‌گراد، بیش از هر زمان دیگری در معرض شکست قرار گرفته است. به‌گزارش نیوساینتیست، تازه‌ترین داده‌های اقلیمی نشان می‌دهد دمای جهانی همچنان در سطحی بسیار بالا باقی مانده و سال 2025، احتمالاً به‌اندازه‌ی سال 2024، رکورددار گرما خواهد بود.
بازار
بررسی داده‌های اقلیمی از سوی سرویس تغییرات اقلیمی کوپرنیک اتحادیه اروپا و مؤسسه‌ی غیرانتفاعی برکلی ارث در آمریکا، نشان می‌دهد آوریل 2025، پس از آوریل 2024، دومین ماه آوریل گرم تاریخ بوده است. بر اساس داده‌های سرویس کوپرنیک، در آوریل 2025، میانگین دمای جهانی 1٫51 درجه‌ی سانتی‌گراد بالاتر از سطح پیشاصنعتی بود. آمار نشان می‌دهد این مرز حساس در 21 ماه از 22 ماه گذشته، شکسته شده است. داده‌های برکلی ارث، میانگین دمای آوریل 2025 را 1٫49 درجه گزارش کرده‌اند که فقط 0٫07 درجه از آوریل سال گذشته پایین‌تر است.
سال 2025 نیز احتمالاً به‌اندازه سال 2024 گرم خواهد بود
تداوم گرمای بی‌سابقه، برای بسیاری از دانشمندان غافلگیرکننده بوده است. سال 2024 با ثبت میانگین دمای 1٫55 درجه‌ی سانتی‌گراد بالاتر از سطح پیشاصنعتی، رکورد گرم‌ترین سال تاریخ را شکست و برای نخستین بار، دمای جهانی به‌صورت سالانه از مرز 1٫5 درجه فراتر رفت؛ مرزی کلیدی که در توافق اقلیمی پاریس به‌عنوان سقف مطلوب افزایش دما در نظر گرفته شده بود. در این توافق، کشورهای عضو متعهد شدند دمای زمین را زیر 2 درجه و در حالت ایده‌آل، زیر 1٫5 درجه حفظ کنند، اما اکنون تحقق این هدف بسیار دشوارتر از گذشته به نظر می‌رسد.
پیش‌بینی‌ها حاکی از آن بود که الگوی سردکننده‌ی «لانینا» که در ماه ژانویه آغاز شد، موجب کاهش نسبی دمای جهانی در سال جاری شود. با‌این‌حال، دما همچنان بالا باقی مانده و نگرانی‌ها درباره‌ی ثبت دومین سال متوالی فراتر از مرز 1٫5 درجه را افزایش داده است. رابرت رود از برکلی ارث، در نشستی خبری اعلام کرد: «لانینا که به‌تازگی پایان یافته، تأثیر خنک‌کننده‌ی مورد انتظار را نداشته است.»
داده‌های آماری برکلی ارث نشان می‌دهد احتمال اینکه سال 2025 گرم‌ترین سال تاریخ باشد، 18 درصد است و احتمال قرار‌گرفتن امسال در جایگاه دوم، 53 درصد تخمین زده می‌شود. همچنین، شانس گذر میانگین دمای امسال از آستانه 1٫5 درجه‌ی سانتی‌گراد، 52 درصد است. به‌گفته‌ی رود، چشم‌انداز ادامه‌ی سال 2025 و هرآنچه ممکن است برای دمای جهانی در پیش باشد، تا حدود زیادی به شکل‌گیری ال‌نینو یا لانینای جدید در اقیانوس آرام بستگی دارد.
تداوم روند گرمای فعلی، امید به حفظ دما در محدوده‌ی هدف‌گذاری‌شده‌ی توافق پاریس را به‌شدت کمرنگ کرده است. اگرچه این هدف بر پایه‌ی میانگین 20 ساله‌ی دما سنجیده می‌شود، بسیاری از پژوهشگران معتقدند روند کنونی ممکن است به‌معنای عبور عملی از مرز باشد. رود هشدار می‌دهد: «تقریباً قطعی است که در دهه‌ی آینده، میانگین بلندمدت دمای جهانی از 1٫5 درجه خواهد گذشت.»
مطالعات منتشرشده در سال گذشته نشان داده‌اند که اگر در سه سال غیرمتوالی میانگین دمای جهانی بالاتر از 1٫5 درجه باقی بماند، هدف توافق پاریس عملاً از دست رفته است. همچنین، بر اساس مقاله‌ای که اوایل امسال منتشر شد، اگر دمای جهانی در 12 ماه پیاپی از این آستانه عبور کند، احتمال عبور دائمی از سطح 1٫5 درجه، به 80 درصد می‌رسد.
ریچارد آلن، اقلیم‌شناس در دانشگاه ریدینگ بریتانیا، از پایداری موج گرمای کم‌سابقه ابراز شگفتی کرده و می‌گوید: «پژوهش‌های دو سال اخیر و رکوردهای دمایی تازه، باعث شده‌اند نگاه علمی به امکان‌پذیری مهار گرمایش در مرز 1٫5 درجه تغییر کند. بدون کاهش بسیار گسترده‌ی انتشار گازهای گلخانه‌ای در طول 20 سال آینده و یا حتی یک فوران عظیم آتشفشانی، عبور از آستانه‌ی 1٫5 درجه تقریباً قطعی است.»
با وجود هشدارها، آلن تأکید می‌کند که هدف کلیدی توافق پاریس، به معنای حفظ دما زیر 2 درجه‌ی سانتی‌گراد و همچنان تحقق‌پذیر است. او می‌افزاید: «بسیار مهم است که برای حفظ دما زیر این مرز حیاتی همچنان تلاش کنیم.»