نسیم گیلان - - میلیون‌ها پرنده هر ساله در سراسر دنیا به امید زیستی بهتر و مطلوب‌تر تنها یا همراه با گروه مهاجرت می‌کنند، مهاجرتی که آسان نیست و هزار قصه تلخ و شیرین و راز در پس خود دارد تا یک گونه یا یک نسل بماند.
فرهاد حسینی طایفه، مدیرکل حفاظت محیط زیست استان گیلان با اعلام این مطلب به مناسبت «روز جهانی پرندگان مهاجر» گفت: این روز یادآوری و تلنگر برای توجه بیشتر به پرندگان مهاجر و زیستگاه‌های آنها است.
بیشتر بخوانید: اخبار روز خبربان
به امید آنکه آگاهی و توجه عمومی در خصوص پرندگان مهاجر بیشتر و از خطر‌ها و تهدید‌های آنها در مسیر مهاجرت کاسته شود. او با بیان اینکه شعار امسال این روز (فضا‌های مشترک؛ ایجاد شهر‌ها و روستا‌های پرنده‌پسند) با مضمون تأکید بر فضا‌های شهری و روستایی اطراف ما که می‌تواند برای پرندگان مهاجر مفید باشند، تعیین شده است، افزود: در سال‌های گذشته نیز شعار‌هایی برای گرامیداشت این روز در نظر گرفته شده بود، شعار‌هایی که مضمون اثرات تغییر اقلیم، جلوگیری از کشتار، موانع مهاجرت، آلودگی‌های نوری و پلاستیک داشت تا توجه بیشتر مردم به خطر‌هایی که پرندگان مهاجر با آنها رو‌به‌رو هستند، جلب شود.
مدیرکل حفاظت محیط زیست استان گیلان تصریح کرد: شاید باورش سخت است، اما پرندگانی هستند که هزاران کیلومتر را مهاجرت می‌کنند تا به درختان حیاط منزل، محل کار، پارک‌های شهری، ساختمان‌ها یا برج‌های شلوغ شهری برسند، آشیانه‌سازی و جوجه‌آوری موفقی داشته باشند.
به گفته حسینی، پرندگانی همچون شاهین، پیغوی کوچک، سسک سرسیاه، بلبل، بادخورک و پرستو از جمله این پرندگان هستند که با ایجاد محیط‌های امن و سازگار در محیط‌های شهری و روستایی برای آنها می‌توانیم از تماشا و فواید حضورشان بهره‌مند شویم.
او از دست دادن زیستگاه‌های طبیعی را یکی از تهدیدات برای پرندگان در ناحیه خزری اعلام کرد و گفت: با توجه به اینکه در گیلان به دلیل تراکم جمعیتی، پرندگان مجبورند در زیستگاه‌های نزدیک شهر‌ها زندگی کنند، فضا‌های شهری این استان را باید جوری طراحی و نگهداری کنیم تا فضای امنی برای پرندگان ایجاد شود.
عوامل کاهش جمعیت پرندگان مهاجر
عباس عاشوری، رئیس اداره محیط زیست دریایی اداره کل حفاظت محیط زیست گیلان هم گفت: دو روز در سال شامل دومین شنبه ماه می و اکتبر را به دلیل ماهیت چرخه مهاجرت پرندگان در نیمکره شمالی و جنوبی و همچنین مهاجرت بهاره و پاییزه، روز جهانی پرندگان مهاجر می‌نامند و این روز یک تلنگر برای توجه بیشتر ما به پرندگان مهاجر است.
دانلود فیلم اصلی کد ویدیو
او با بیان اینکه در ایران 579 گونه پرنده وجود دارد که حدود 60 درصد این پرندگان مهاجر هستند، از تخریب زیستگاه‌ها، تغییر اقلیم ، شکار‌های غیرمجاز، زباله‌های پلاستیکی، امواج نوری و آلودگی‌های محیطی به عنوان تهدیدات عمده و عوامل کاهش جمعیت پرندگان مهاجر نام برد.
در سال‌های اخیر چالش‌هایی نظیر کاهش تنوع زیستی، تغییرات اقلیمی، تخریب زیستگاه‌ها، آلودگی محیط زیست و استفاده از سموم ضد آفت در اراضی کشاورزی، تهدیدات جدی برای بقای پرندگان مهاجر ایجاد کرده‌اند. به اعتقاد کارشناسان و فعالان محیط زیست، این تهدید‌ها می‌تواند منجر به کاهش جمعیت برخی از گونه‌ها یا حتی انقراض کامل آنها شود که تأثیرات منفی بر سلامت و پایداری زیست بوم‌ها خواهد داشت.
ضرورت افزایش آگاهی عمومی درباره پرندگان مهاجر
همچنین کارشناسان و فعالان محیط زیست معتقدند: مهاجرت پرندگان از منظر زیست‌محیطی اهمیت بسیار زیادی دارد. بسیاری از پرندگان مهاجر نقش کلیدی در تعادل اکولوژیکی ایفا می‌کنند. آنها به عنوان شکارچیان طبیعی آفات به کنترل جمعیت حشرات مضر و جوندگان کمک کرده و نیاز به استفاده از سموم شیمیایی در کشاورزی را کاهش می‌دهند.
برخی از این پرندگان به ویژه گونه‌های کوچک و حشره‌خوار در گرده‌افشانی گل‌ها نقش دارند که موجب افزایش باروری گیاهان، تولید میوه و بذر می‌شود. همچنین بسیاری از پرندگان با انتقال بذر گیاهان به مناطق مختلف به پراکندگی گیاهان و تنوع زیستی در زیستگاه‌های طبیعی کمک می‌کنند.
دانلود فیلم اصلی کد ویدیو الهه کلانتری، رئیس اداره آموزش و پژوهش اداره کل حفاظت محیط زیست گیلان در این باره گفت: به منظور افزایش توجه جهانی به موضوع نقش و اهمیت پرندگان مهاجر در زیست بوم از سال 2006 میلادی توافقنامه پرندگان مهاجر آبی آفریقا - اوراسیا اقدام به نامگذاری و برگزاری روز جهانی پرندگان مهاجر کرده است.
او افزود: هدف از برگزاری روز جهانی پرندگان مهاجر ترغیب مردم به مشارکت فعال در حفاظت از این پرندگان و افزایش آگاهی عمومی است که با طراحی و اجرای فعالیت‌ها و برنامه‌های ویژه این روز از سوی مسؤولان، سازمان‌های مردم نهاد، باشگاه ها، دانشگاه‌ها و مدارس سراسر دنیا به دست می‌آید.
طراحی فضا‌های شهری در جهت همزیستی با طبیعت
همان طور که گفته شد، شعار امسال روز جهانی پرندگان مهاجر؛ «فضا‌های مشترک، ایجاد شهر‌ها و جوامع دوستدار پرندگان» است. این شعار بر لزوم طراحی فضا‌های شهری و اجتماعی تأکید دارد که به نحوی با نیاز‌های پرندگان مهاجر هماهنگ باشد.
بر اساس تحقیقات و گزارش‌های جهانی، برخورد پرندگان با شیشه‌های ساختمان‌ها یکی از بزرگترین تهدیدات است. همچنین «نور مصنوعی» یکی دیگر از عوامل مهم در سردرگمی پرندگان است. این نور‌ها نه تنها باعث ایجاد مشکلات جهت‌یابی برای پرندگان می‌شوند، بلکه آلودگی صوتی نیز تأثیرات منفی زیادی بر پرندگان مهاجر دارد. «آلودگی صوتی» هم می‌تواند بر توانایی پرندگان در جلب توجه جفت یا تعیین قلمرو تأثیر منفی بگذارد و در نتیجه تولیدمثل آنها را به خطر اندازد.
آواز و پرواز پرندگان مهاجر بر فراز آسمان گیلان
وجود پرندگان در هر منطقه یکی از شاخص‌های مهم برای ارزیابی سلامت و پایداری اکوسیستم‌های آن منطقه است. مشاهده پرندگان مهاجر نادر و کمیاب در سال‌های اخیر در گیلان و تجارب پرنده نگری در این استان اهمیت توجه به محیط‌های طبیعی این استان را دوچندان می‌کند. پرواز پرندگان مهاجر در آسمان تالاب‌های گیلان ، فرود آمدن در میان آب و سبزه زار‌های خوشرنگ و آواز دل انگیزی که در این زیستگاه منحصر‌به‌فرد سر می‌دهند، اهمیت حفاظت از زیبایی‌های طبیعی را بیش از پیش یادآور می‌شود.
دانلود فیلم اصلی کد ویدیو بنا بر آمار‌های اعلام شده؛ از مجموع پرنده‌های بومی و مهاجر موجود در ایران، بیش از 350 گونه در گیلان قابل مشاهده هستند که اغلب این پرندگان به صورت مهاجر زمستانه، جوجه آور و عبوری وارد زیستگاه هایشان در این استان می‌شوند و تالاب‌های امیرکلایه، پارک ملی بوجاق و تالاب بین المللی انزلی به ویژه پناهگاه حیات وحش سلکه، پناهگاه حیات وحش سرخانگل و منطقه حفاظت شده سیاه کشیم بیشترین میزان مهاجرت پرندگان آبزی زمستان گذران از جمله قوی فریادکش، غاز خاکستری، انواع مرغابی‌ها، خوتکا، کاکایی، چنگر، اردک اره‌ای و... که برای بقا و ادامه حیات به این استان سفر می‌کنند را به خود اختصاص می‌دهند.
کارشناسان حفاظت محیط زیست گیلان، شرایط آب و هوایی، وجود مواد غذایی کافی، امنیت نسبی در تالاب‌ها را مهمترین علت حضور پرنده‌ها در زیستگاه‌های این استان اعلام کرده‌اند. گیلان همواره استراحتگاهی امن در مسیر پرواز انواع پرندگان مهاجر بوده است، بعضی از آنها تا 2 ماه در استان می‌مانند و بعضی هم جوجه‌آوری دارند.
نمایشگاه عکس پرندگان مهاجر در گیلان
برپایی نمایشگاه عکس پرندگان مهاجر در گیلان می‌تواند حسن ختام این گزارش باشد، به این شرح که اداره کل حفاظت محیط زیست استان گیلان به مناسبت روز جهانی پرندگان مهاجر تا روز شنبه 27 اردیبهشت ماه میزبان نمایشگاهی ویژه از عکس‌های این موجودات دوست داشتنی با هدف جلب توجه جامعه به حفاظت از محیط زیست و معرفی گونه‌های مهاجر در معرض خطر است.
دانلود فیلم اصلی کد ویدیو این نمایشگاه عکس در رشت، بلوار رسالت، جنب صدا و سیما، اداره کل حفاظت محیط زیست گیلان برپا شده است، بازدید برای عموم رایگان و ساعت بازدید آن هم 9 صبح الی 12 ظهر هر روز اعلام شده است.