نسیم گیلان - زومیت / دانشمندان تلسکوپ رادیویی میرکت در آفریقای جنوبی نخستین امواج رادیویی ساطع‌شده از دنباله‌دار اطلس را شناسایی کرده‌اند؛ اما این سیگنال منشأ طبیعی دارد.
اخترشناسان برای نخستین بار «سیگنالی رادیویی» را از دنباله‌دار میان‌ستاره‌ای 3I/ATLAS شناسایی کرده‌اند؛ آن هم دقیقا زمانی که این جسم خبرساز در نیمه‌ی راه عبورش از منظومه شمسی قرار داشت. هرچند این موضوع ممکن است در نگاه اول نشانه‌ای از منشأ بیگانه‌ی این دنباله‌دار به نظر برسد، واقعیت کاملاً برعکس است.
بازار ![]()
اطلس سومین جرم میان‌ستاره‌ای است که از محله‌ی کیهانی ما عبور می‌کند. این جرم نخستین بار اوایل ماه ژوئیه در حالی مشاهده شد که با سرعت بیش از 210هزار کیلومتر بر ساعت به سمت خورشید می‌آمد. البته اکنون مشخص شده که داده‌های قدیمی‌تر درمورد این جرم از ماه مه نیز وجود دارد. بیشتر پژوهشگران اتفاق‌نظر دارند که اطلس یک دنباله‌دار و احتمالاً قدیمی‌ترین جسم از این نوع است که تاکنون دیده‌ایم؛ احتمالاً حداکثر 7 میلیارد سال پیش از یک منظومه‌ی ستاره‌ای بیگانه در ناحیه‌ی «مرزی» کهکشان راه شیری، به بیرون پرتاب شده است.
اما از زمان کشف سومین مهمان میان‌ستاره‌ای منظومه شمسی، گروه کوچکی از دانشمندان به رهبری اوی لوب، اخترفیزیکدان دانشگاه هاروارد و جستجوگر مشهور موجودات فضایی، به ترویج این ایده‌ی بی‌اساس پرداخته‌اند که اطلس در واقع فضاپیمایی بیگانه در لباس دنباله‌دار است.
اظهارات لوب و همفکرانش موجب انتشار شایعات گمراه‌کننده‌ی فراوان درباره 3I/ATLAS شده است؛ اتفاقی که به گفته‌ی متخصصان، توجه‌ها را از پژوهش‌های علمی واقعی مربوط به این دنباله‌دار میان‌ستاره‌ای منحرف می‌کند. مشابه همین اتفاق برای نخستین جرم میان‌ستاره‌ای، یعنی «اومواموا» نیز رخ داد؛ جسمی که لوب و دیگران آن را «سفینه‌ی مادر احتمالی بیگانگان» معرفی کرده بودند.
سیگنال‌های رادیویی دریافتی از اطلس منشأ فناورانه ندارند.
درنتیجه، وقتی اخترشناسان تلسکوپ رادیویی میرکت (MeerKAT) در آفریقای جنوبی اعلام کردند که اولین امواج رادیویی از 3I/ATLAS را شناسایی کرده‌اند، طرفداران نظریه‌ی لوب احتمالاً منتظر بودند شاهد مدرکی از یک سیگنال مخفی بیگانه باشند؛ به‌ویژه از آنجایی که این کشف همزمان با نزدیک‌ترین فاصله‌ی دنباله‌دار به خورشید، یعنی حضیض خورشیدی‌اش در 29 اکتبر، اتفاق افتاد.
اما سیگنال‌های رادیویی دریافتی از اطلس منشأ فناورانه ندارند؛ بلکه در عوض، حاصل جذب طول موج‌های خاصی هستند که به وجود رادیکال‌های هیدروکسیل (مولکول‌های OH) در گیسوی دنباله‌دار مربوط می‌شود. این رادیکال‌ها زمانی تشکیل می‌شوند که مولکول‌های آب در فرآیندی طبیعی به نام «گازپراکنی» از دنباله‌دار بیرون رانده و تجزیه می‌شوند؛ اتفاقی که طبق مطالعه‌ای در سال 2016، نشانه‌ی واضح فعالیت دنباله‌داری است.
دریافت سیگنال رادیویی، نخستین مدرک وجود آب در 3I/ATLAS نیست؛ اوایل اکتبر، پژوهشگران ناسا فوران آب از دنباله‌دار را «مثل شلنگ آتش‌نشانی» گزارش کرده بودند. اما یافته‌های جدید نشان می‌دهد که این آب دراثر تابش خورشید تجزیه می‌شود؛ دقیقاً همان‌طور که انتظار می‌رود در زمان حضیض رخ دهد.
لوب در آخرین به‌روزرسانی وبلاگ شخصی‌اش که اکنون بیش از 100هزار مشترک دارد، وجود رادیکال‌های هیدروکسیل را تأیید کرد؛ اما اشاره نکرد که آیا این کشف نشانه‌ی فعالیت کلاسیک یک دنباله‌دار است یا خیر.
سیگنال‌های رادیویی جدید نخستین بار 24 اکتبر، اندکی پس از ناپدیدشدن موقت اطلس در پشت خورشید حین رسیدن به حضیص شناسایی شدند. پرواز نزدیک دنباله‌دار از کنار خورشید همچنین با روشنایی غیرمنتظره و تغییر موقت رنگ آن همراه بود و پس از ظهور دوباره در اوایل ماه جاری، به نظر می‌رسید که دنباله‌دار دم خود را از دست داده؛ هرچند بعداً مشخص شد این تصور اشتباه بوده است.
دنباله‌دار اطلس پیش‌تر چند ویژگی غیرمعمول دیگر نیز نشان داده بود که آتش نظریه‌های توطئه را شعله‌ور کرد؛ از جمله سطح بسیار تابش‌دیده، فراوانی غیرعادی دی‌اکسیدکربن و وجود دم برعکس گیج‌کننده. اما تمام این ویژگی‌ها توسط جامعه‌ی علمی توضیح داده شده‌اند و تقریباً همه‌ی متخصصان اتفاق نظر دارند که 3I/ATLAS جرمی کاملاً طبیعی است.
یک نظریه‌ی متفاوت دیگر اما مرتبط با بیگانه‌ها نیز همین هفته رد شد: اخترشناسان جرمی «تقریباً میان‌ستاره‌ای» را شناسایی کردند که سه‌شنبه 11 نوامبر به نزدیک‌ترین فاصله‌ی خود از زمین رسید. شایعاتی مطرح شد مبنی بر اینکه شاید این جرم کاوشگری باشد که اطلس درطول حضیض خورشیدی خود به سمت زمین فرستاده؛ اما این موضوع خیلی سریع رد شد و حتی خود لوب نیز اذعان کرد که این ادعا بعید است. در عوض، جرم تازه‌کشف‌شده که C/2025 V1 (بوریسف) نام گرفته، دنباله‌داری معمولی متعلق به منظومه شمسی است.
سایر گزارش‌ها نیز که به محاسبات لوب درمورد شتاب غیرگرانشی 3I/ATLAS استناد می‌کردند، ادعا کردند که این دنباله‌دار ممکن است به دلیل از دست‌دادن بیش از حد جرم، منفجر شده باشد؛ اما مشاهدات اخیر ثابت کرده‌اند که این ادعا نیز صحت ندارد.