بزرگنمايي:

نسیم گیلان - ایسنا / کهکشان همسایه راه شیری، آندرومدا، هرگز به اندازه‌ تصویر جدید تلسکوپ فضایی پرتو ایکس چاندرای ناسا خیره‌کننده به نظر نرسیده است.
تصویر این کهکشان که با نام مسیه 31 (M31) نیز شناخته می‌شود، با کمک طیف وسیعی از تلسکوپ‌های فضایی و ابزارهای زمینی دیگر ساخته شده است. از جمله این ماموریت‌ها می‌توان به تلسکوپ فضایی XMM-Newton، تلسکوپ‌های بازنشسته ناسا از جمله GALEX در طیف فرابنفش، Spitzer در فروسرخ و ماهواره‌های کیهانی دیگر از جمله IRAS، COBE، Planck و Herschel اشاره کرد.
به نقل از اسپیس، همه این ابزارها آندرومدا را در طول موج‌های مختلف نور در طیف الکترومغناطیسی مشاهده کردند و ستاره‌شناسان این داده‌ها را گرد هم آوردند تا تصویری خیره‌کننده و پیچیده ایجاد کنند. این تصویر ادای احترامی شایسته به ستاره‌شناس ورا سی. روبین است که به لطف مشاهداتش از آندرومدا، مسئول کشف ماده تاریک بود.
بازار
آندرومدا به عنوان نزدیکترین کهکشان بزرگ به کهکشان راه شیری، با فاصله‌ای حدود 2.5 میلیون سال نوری، نقشی حیاتی در امکان مطالعه جنبه‌هایی از کهکشان‌ها داشته است که از کهکشان خودمان قابل دسترسی نیستند. به عنوان مثال، از درون کهکشان راه شیری، نمی‌توانیم بازوهای مارپیچی کهکشان خود را ببینیم، اما می‌توانیم بازوهای مارپیچی آندرومدا را ببینیم.
هر طول موج نوری که برای ایجاد این تصویر جدید باورنکردنی از آندرومدا گرد هم آمده است، به ستاره‌شناسان نکته‌ای متفاوت و منحصر به فرد در مورد کهکشان همسایه می‌گوید.
به عنوان مثال، داده‌های اشعه ایکس ارائه شده توسط چاندرا، تابش پرانرژی آزاد شده از اطراف سیاهچاله فوق عظیم مرکزی آندرومدا، معروف به مسیه 31 را آشکار کرده است.
مسیه 31 به طور قابل توجهی بزرگتر از سیاهچاله ابرپرجرم در قلب کهکشان راه شیری، معروف به کمان‌ای* است. در حالی که سیاهچاله ابرپرجرم خانه ما جرمی 4.3 میلیون برابر خورشید دارد، مسیه 31 با جرمی 100 میلیون برابر خورشید، آن را کوچک جلوه می‌دهد. همچنین به خاطر شراره‌های گاه به گاه خود قابل توجه است که یکی از آنها در سال 2013 در پرتوهای ایکس مشاهده شد، در حالی که کمان‌ای* سیاهچاله‌ای بسیار آرام‌تر است.
چه چیزی آندرومدا و روبین را به هم متصل می‌کند؟
آندرومدا به عنوان ادای احترام به روبین انتخاب شد، زیرا این کهکشان همسایه نقش مهمی در کشف یک عنصر گمشده از جهان توسط ستاره‌شناس ایفا کرد؛ عنصری که اکنون آن را «ماده تاریک» می‌نامیم.
در دهه 1960، روبین و همکارانش چرخش آندرومدا را به طور دقیق اندازه‌گیری کردند. آنها دریافتند که سرعت چرخش بازوهای مارپیچی این کهکشان نشان می‌دهد که این کهکشان توسط هاله وسیعی از نوعی ماده ناشناخته و نامرئی احاطه شده است.
جرم این ماده، تاثیر گرانشی را ایجاد می‌کرد که مانع از متلاشی شدن آندرومدا به دلیل سرعت چرخش آن می‌شد. گرانش ماده مرئی آن برای نگه داشتن این کهکشان کافی نبود.
از آن زمان، ستاره‌شناسان کشف کرده‌اند که به نظر می‌رسد همه کهکشان‌های بزرگ توسط هاله‌های مشابهی از آنچه اکنون به عنوان ماده تاریک شناخته می‌شود، احاطه شده‌اند. این امر منجر به کشف این موضوع شده است که ماده‌ای که شامل تمام چیزهایی است که در اطراف خود می‌بینیم از جمله ستاره‌ها، سیارات، قمرها، بدن ما و کهکشان همسایه تنها 15 درصد از مواد موجود در کیهان را تشکیل می‌دهد و ماده تاریک 85 درصد دیگر را تشکیل می‌دهد. این یافته همچنین جستجوی ذراتی فراتر از مدل استاندارد فیزیک ذرات را که می‌توانند ماده تاریک را تشکیل دهند، برانگیخته است.
بنابراین، شکی نیست که کار روبین نقطه عطفی در نجوم و یکی از مهمترین پیشرفت‌ها در علم مدرن را رقم زد و اساسا مفهوم ما از جهان را تغییر داد.
ماه ژوئن سال 2025 ماه درخشانی برای به رسمیت شناختن تاثیر عظیم روبین بر نجوم و میراث ماندگار او بوده است. علاوه بر این تصویر ادای احترام، رصدخانه ورا سی. روبین اولین تصاویر خود از کیهان را منتشر کرد، زیرا خود را برای اجرای یک برنامه رصد 10 ساله از آسمان جنوبی به نام «بررسی میراث فضا و زمان» (LSST) آماده می‌کند.
علاوه بر این، به پاس قدردانی از کمک‌های عظیم روبین به درک ما از جهان، ضرابخانه ایالات متحده به تازگی یک سکه یک چهارم دلاری با تصویر روبین را عرضه کرده است. او اولین ستاره‌شناسی است که در این مجموعه مورد تقدیر قرار می‌گیرد.