بزرگنمايي:
نسیم گیلان - ایسنا / در اعماق ارتفاعات مه‌آلود شمال‌غربی پرو، جایی که کوه‌های باستانی، ابرها را می‌شکافند و پای انسان کمتر به آن می‌رسد، دانشمندان موفق به کشف سه گونه کاملا جدید از قورباغه‌ها شده‌اند. این دوزیستان در سکوت و بی‌خبری، در یکی از دورافتاده‌ترین نقاط زمین زندگی می‌کرده‌اند.
این قورباغه‌های تازه کشف‌شده در رشته‌کوهی به نام کوردیِرا د هواکابامبا (Cordillera de Huancabamba) زندگی می‌کنند؛ منطقه‌ای ناهموار و خطرناک که حتی پژوهشگران باتجربه آن را پر از لبه‌های تند و باز با خاک سست و گل‌آلود توصیف می‌کنند؛ جایی که آب‌وهوا بسیار متغیر است. اما به نظر می‌رسد همین محیط خشن، محل فعالیت بی‌وقفه تکامل و زایش گونه‌های تازه باشد.
به نقل از اس‌اف، این سه گونه در منطقه‌ای کشف شده‌اند که از اوایل دهه 1990 تاکنون تقریبا دست‌نخورده باقی مانده بود. با وجود تخریب زیستگاه در این ناحیه، گروه تحقیقاتی بین‌المللی معتقدند گونه‌های ناشناخته بیشتری هم ممکن است هنوز در این ارتفاعات دورافتاده پنهان باشند.
پنهان شدن در ارتفاعات
ممکن است در سال 2025 کشف گونه‌های جدید کمی عجیب به نظر برسد، اما دانشمندان همچنان در مناطق کوهستانی دوردست در حال یافتن گونه‌های تازه هستند. کوردیِرا د هواکابامبا در ارتفاعی حدود 2600 تا 2900 متر از سطح دریا قرار دارد، جایی که هوا رقیق و شرایط سخت است.
پریستیمانتیس چینگوئلاس
هر یک از این قورباغه‌ها خود را با زیستگاه خاصی وفق داده‌اند. پریستیمانتیس یونکه (Pristimantis yonke) کوچک‌ترین گونه در میان این سه، داخل گیاهان برومیلیاد زندگی می‌کند که گیاهان خاردار و فنجانی‌شکلی هستند که در بالای درختان آب جمع می‌کنند. همه نمونه‌های این گونه در ارتفاع 1 تا 3 متر بالای زمین، داخل این مخازن طبیعی آب پیدا شده‌اند.
از سوی دیگر، پریستیمانتیس چینگوئلاس (Pristimantis chinguelas) زندگی بر لبه‌های صخره‌ای و خالی را ترجیح می‌دهد و روی برگ‌هایی تا ارتفاع 1.8 متری سکونت دارد. گونه سوم یعنی پریستیمانتیس نونیزکورتسی (Pristimantis nunezcortezi) نیز در نزدیکی جریان‌های آبی صخره‌ای در جنگل‌های ثانویه کشف شده است.
تایید گونه با بررسی ژنتیکی
گروه تحقیقاتی برای اطمینان از اینکه این قورباغه‌ها گونه‌های جدیدی هستند و نه فقط انواعی از گونه‌های شناخته‌شده، از تحلیل‌های پیشرفته DNA استفاده کردند. اگر دو گونه‌ای بیش از سه درصد تفاوت ژنتیکی داشته باشند، به‌عنوان گونه‌ای مستقل شناخته می‌شوند و در برخی موارد، تفاوت ژنتیکی این قورباغه‌ها با نزدیک‌ترین خویشاوندانشان بین چهار تا 6 درصد بود.
پژوهشگران همچنین اشاره کرده‌اند که بسیاری از گونه‌هایی که قبلا در این منطقه کشف شده‌اند، یا دیگر دیده نشده‌اند یا فقط بعد از سال‌ها دوباره مشاهده شده‌اند. برآورد آن‌ها این است که تقریبا 50 درصد از گونه‌های دوزیست این منطقه بومی‌اند، یعنی فقط در این منطقه وجود دارند و در هیچ نقطه دیگری از زمین یافت نمی‌شوند.
محققان برای نام‌گذاری این گونه‌ها، از عناصر طبیعی و فرهنگی منطقه الهام گرفته‌اند. پریستیمانتیس چینگوئلاس نام خود را از کوه سررو چینگوئلاس گرفته است؛ جایی که در اواخر دهه 1970 اولین پژوهش‌های علمی در این کوهستان آغاز شد.
بازار
پریستیمانتیس نونیزکورتسی
پریستیمانتیس یونکه نیز از واژه محلی یونکه یا یونکو گرفته شده که نوشیدنی سنتی تقطیر شده از نیشکر است که مردم محلی شمال‌غرب آند در سفرهای شبانه و سرد خود برای گرم نگه داشتن بدن می‌نوشند.
گونه سوم، به افتخار پرنده‌شناس پرویی الیو نونیز-کورتس نام‌گذاری شده که نقش مهمی در تلاش‌های حفاظتی منطقه داشته است.
وضعیت حفاظتی و خطرات زیست‌محیطی
بین سال‌های 2001 تا 2023، فعالیت‌هایی مثل آتش‌سوزی، کشاورزی و چرای دام باعث تخریب حدود پنج هزار هکتار از زیستگاه طبیعی منطقه شده‌اند. در ماه نوامبر سال 2024 نیز دوباره آتش‌سوزی‌های گسترده‌ای رخ داد، هرچند هنوز مشخص نیست که آیا زیستگاه این گونه‌های تازه تحت تأثیر قرار گرفته یا خیر.
هر سه گونه تازه، طبق معیارهای حفاظتی، در وضعیت فاقد اطلاعات کافی قرار گرفته‌اند یعنی اطلاعات لازم برای ارزیابی خطر انقراض آن‌ها هنوز در دسترس نیست. پژوهشگران برآورد می‌کنند که قلمرو پریستیمانتیس چینگوئلاس کمتر از 10 کیلومتر مربع وسعت دارد،چ و از گونه پریستیمانتیس نونیزکورتسی فقط دو نمونه پیدا شده، آن هم در یک محل مشترک.
امیدی در دل طبیعت ناشناخته
در جهانی که گونه‌ها زیر فشار تغییرات اقلیمی یکی پس از دیگری ناپدید می‌شوند، کشف گونه‌های تازه همچنان ممکن است. در مناطقی همچون کوردیِرا د هواکابامبا، هنوز می‌توان انتظار داشت که با تلاش دانشمندانی که دل به دل کوهستان می‌زنند، زندگی حیات بیشتری فاش شود.