بزرگنمايي:
نسیم گیلان- دکتر مرتضی ضرابی، در گفت وگوی خبری شبکه باران، خون
موجود در بند ناف را یک مخزن ارزشمند از سلول های بنیادی دانست و اظهار
کرد: با توجه به تحقیقات انجام گرفته در حوزه سلول های بنیادی طی سال های
اخیر، خون بند ناف می تواند به عنوان یک منبع ارزشمند از سلول های بنیادی
خون ساز مورد استفاده قرار بگیرد.
وی با اشاره به وجود منابع مختلف سلول های بنیادی، افزود: خون بند ناف
که در بند ناف و جفت جریان دارد به عنوان زباله بیولوژیک دور ریخته می شد؛
اما اکنون مشخص شده که این خون دارای سلول های بنیادی است و اگر جمع آوری
شود، می تواند در درمان بیماری های صعب العلاج به ویژه بیماری های دارای
منشا خونی، مورد استفاده قرار گیرد.
مدیرعامل شرکت فناوری بن یاخته‌های پژوهشگاه رویان ، سلول های بنیادی
خون بند ناف را سلول بنیادی خون ساز دانست که مشخصا در بیماری های دارای
منشا خونی همچون تالاسمی و انواع سرطان های خون و کم خونی های مادرزادی و
بیماری نقص سیستم ایمنی و... کاربرد دارد و تصریح کرد: در حال حاضر امکان
درمان این بیماری ها با استفاده از سلول های بنیادی خون بند ناف وجود دارد.
ضرابی با بیان اینکه خوشبختانه منابع مختلف سلول های بنیادی را در
اختیار داریم، گفت: منابع سلول های بنیادی چند دسته هستند؛ یعنی هم امکان
گرفتن سلول بنیادی از مغز استخوان و خون محیطی وجود دارد و هم از خون بند
ناف؛ طی چند سال اخیر منبع دیگری از سلول های بنیادی مورد توجه قرار گرفته
که شامل سلول های بنیادی ریشه دندان شیری و دندان عقل است، یعنی امکان
جداسازی و ذخیره سازی سلول بنیادی از ریشه دندان شیری و دندان عقل وجود
دارد.
وی ادامه داد: خوشبختانه دانش فنی این کار در مجموعه پژوهشگاه رویان
جهاد دانشگاهی وجود دارد و لذا تلاش می کنیم ظرف چند ماه آینده خدمت ذخیره
سازی بافت پالپ دندان را برای ذخیره سازی سلول های بنیادی ارائه کنیم؛ برای
نگهداری پالپ، دندان حتما باید توسط پزشک کشیده و درون محلول مخصوص قرار
داده شود تا امکان جداسازی سلول های بنیادی آن را فراهم کنیم.
مدیرعامل بانک خون بند ناف رویان، با اشاره به جایگاه ایران در حوزه
دانش سلول های بنیادی، یادآور شد: در گام اول توانایی جداسازی سلول بنیادی
از منابع مختلف مطرح است که خوشبختانه دانش فنی آن در ایران وجود دارد و
کاملا بومی است. گام دوم توانایی تبدیل سلول بنیادی به سلول تخصصی دیگر است
تا سلول را متمایز و سلول بنیادی را به سلول قلبی و عصبی و انسولین ساز
و... تبدیل کنیم که از این دانش نیز برخوردار هستیم.
وی گام سوم را ذخیره سازی طولانی مدت سلول های بنیادی تا 30 سال دانست و
که در ایران وجود دارد و بیان کرد: ایران جزو کشورهای پیشرو در دانش سلول
های بنیادی بوده و در سطح منطقه نیز، بزرگترین ظرفیت ذخیره سازی سلول های
بنیادی خون بند ناف را با بیش از 200 هزار نمونه داریم و ده ها پیوند را با
استفاده از سلول های بنیادی خون بند ناف انجام دادیم؛ همچنین بزرگترین طرح
کارآزمایی بالینی برای بیماری غیر خونی(عصبی) را در کشور آغاز کردیم و
نتایج آن در مطالعات بین المللی مورد استفاده قرار گرفته است.
ضرابی با اشاره به راه اندازی دفاتر بانک خون بند ناف رویان در همه
استان ها، گیلان را جزو اولین دفاتر استانی دانست که به مدد سازمان جهاد
دانشگاهی راه اندازی شده و عنوان کرد: با همکاری دانشگاه علوم پزشکی استان،
ظرفیت انجام فعالیت های تحقیقاتی مشترک در حوزه سلول های بنیادی و زخم پوش
ها وجود دارد.
مدیرعامل شرکت فناوری بن یاخته‌های رویان با بیان اینکه پتانسیل درمان
بیش از 80 بیماری با استفاده از سلول های بنیادی وجود دارد، تصریح کرد: اگر
بتوانیم برای هر بیمار که آسیب سلولی یا تخریب بافتی دارد، سلول بنیادی
سالم را جایگزین کنیم، امید به درمان آن بیماری نیز وجود دارد. در بیماری
های خونی، سلول بنیادی سالم را در مغز استخوان پیوند می کنیم و لذا بیمار
مبتلا به بیماری خونی، درمان را با استفاده از سلول بنیادی سالم انجام می
دهد، اما به غیر از بیماری های خونی، امکان استفاده از سلول های بنیادی در
بیماری های عصبی مانند فلج مغزی در اطفال و ضایعات نخاعی و بیماری قلبی و
سکته های مغزی و... نیز وجود دارد.
وی سلول های بنیادی را یک منبع ارزشمند در حوزه درمان دانست و یادآور
شد: فازهای اول و دوم کارآزمایی بالینی بیماری های غیر خونی در حال انجام
است و لذا در سال آینده از سلول درمانی در کنار دارو درمانی به عنوان یک
رکن در درمان بیماری ها استفاده خواهیم کرد.
ضرابی سلول های بنیادی را به دو دسته خون ساز و غیر خون ساز تقسیم کرد
که در بیماری های مختلف مورد استفاده قرار می گیرد و گفت: قدم بعدی استفاده
از ضمائم زایمانی، یعنی آن چیزی است که در حال حاضر به عنوان زباله دور
ریخته می شود.
وی با بیان اینکه بعد از تولد نوزاد، پنج جزء زایمانی شامل خون بند ناف،
بافت بند ناف، پرده های جنینی، مایع جنینی و جفت از رحم خارج و دور ریخته
می شود، اظهار کرد: امروزه مشخص شده که هر کدام از این ضمائم زایمانی، در
صورت فرآوری می تواند در حوزه پزشکی مورد استفاده قرار گیرد. در واقع سلول
های بنیادی در درمان بیماری های خونی و غیر خونی موثر است و از پرده جنینی
به عنوان بافت زنده می توان در زخم پوش های سوختگی و جراحی های قرنیه و زخم
پای دیابتی و... استفاده کرد.
مدیرعامل بانک خون بند ناف رویان، سرم خون بند ناف را نیز دارای
فاکتورهای ارزشمند برای کشت سلولی دانست و خاطرنشان کرد: به زودی پالایشگاه
محصولات زایمانی را رونمایی خواهیم کرد که در دنیا بی سابقه است. در واقع
محصولات به ظاهر دور ریختنی را فرآوری و در حوزه پزشکی استفاده می کنیم.
وی با بیان اینکه مادران باردار از هفته 34 بارداری به بعد می توانند
جهت ثبت نام به سایت بانک خون بند ناف مراجعه کنند، افزود: کارشناس بانک
خون بند ناف در زمان زایمان در بیمارستان حضور می یابد و نمونه خون را جمع
آوری می کند. در واقع خون گیری از بند ناف بلافاصله پس از تولد نوزاد انجام
خواهد شد.
ضرابی نمونه خون های اهدایی بانک خون بند ناف را در دسترس بیماران
نیازمند دانست و اضافه کرد: بانک خانوادگی(خصوصی) به صورت قراردادی بوده و
خانواده ها هزینه ذخیره سازی را پرداخت می کنند تا در زمان لزوم از آن
استفاده یا آن را اهدا کنند؛ البته افراد با هرگونه تمکن مالی امکان
استفاده از این خدمت را دارند.
مدیرعامل شرکت فناوری بن یاخته‌های رویان با بیان اینکه بیماران نیازمند
از طریق پزشک یا مرکز پیوند به بانک خون بند ناف معرفی می شوند، گفت: از
بیمار یک آزمایش ژنتیک می گیریم و جست و جو در بانک را آغاز می کنیم، زیرا
بیمار و اهداکننده حتما باید تطبیق ژنتیکی داشته باشند تا نمونه خون بند
ناف برای پیوند مورد استفاده قرار گیرد.
وی به همه خانواده ها توصیه کرد از فرصت ذخیره سازی خون بند ناف استفاده
کنند و آن را نوعی بیمه بدانند و تاکید کرد: نمونه خون بند ناف هم در
اختیار خانواده خود و هم دیگران قرار می گیرد.
ضرابی از خانواده های دارای کودک مبتلا به بیماری های خونی ژنتیکی خواست
در بارداری مجدد حتما از فرصت ذخیره سازی خون بند ناف استفاده کنند و
افزود: در حال حاضر از حدود 2.5 تا 3 درصد زایمان ها در ایران نمونه خون
بند ناف جمع آوری می شود که مشابه آمارهای جهانی است.