نسیم گیلان - همشهری آنلاین / رمان «در غرب خبری نیست» اثر نویسنده معروف اریش ماریا رمارک توسط سیروس تاجبخش، رضا جولایی و پرویز شهدی به فارسی برگردانده شده است. یکی از بهترین ترجمه‌های این اثر آلمانی، ترجمه‌ای است که پرویز شهدی، مترجم پیشکسوت آن را برای مخاطبان فارسی زبان ترجمه کرده. شهدی پس از تاجبخش دومین مترجم این کتاب است. درباره سبک این کتاب و کتاب‌هایی که بر اساس آنها فیلم‌های سینمایی ساخته می‌شود، با شهدی مصاحبه کرده‌ایم.
گفت‌وگوی ما را با پرویز شهدی بخوانید:

پرویز شهدی، مترجم «در غرب خبری نیست» رمان شما چندین سال پیش با عنوان «در غرب خبری نیست» منتشر شد. سبک ادبی نویسنده در این کتاب چگونه است؟ این اثر برای مخاطب فارسی زبان چقدر جذاب است؟
نویسنده، «اریش ماریا رمارک» همان‌طور که می‌دانید، آلمانی است. این رمان در واقع سرگذشت خود نویسنده است که در جنگ جهانی اول شرکت کرد. پیش از آن جنگ را با کورنا و شیپور و از این دست آلات و ادوات جنگی نوعی کار شجاعانه جلوه می‌دادند. در واقع بیش و کم جنگ کاری باشکوه به نظر می‌رسید. در حالی که واقعاً جنگ چنین نیست. جز صحنه‌های کشتارِ زننده و رقت انگیز و ناراحت کننده چیز دیگری ندارد. نویسنده با این کتاب آن فرهنگ را تغییر داد و آنچه را واقعاً در جبهه وجود داشت به تصویر کشید.

واکنش سیاستمداران در همان دوره نسبت به این کتاب چگونه بود؟
حتی موقعی که این رمان چاپ شد، به دستور هیتلر همه نسخ آن را سوزاندند و از بین بردند.
سرنوشت نویسنده کتاب چه شد؟
نویسنده به امریکا مهاجرت کرد. من هم البته کتاب دیگری از همین نویسنده به فارسی ترجمه و منتشر کرده‌ام به نام «طاق پیروزی» که آن هم باز مربوط به جنگ جهانی دوم می‌شود. آنچه این نویسنده را معروف کرد و کتابش را مورد توجه قرار داد، بیان حقیقت و بی پرده سخن گفتن درباره آنچه در دهه‌های قبل و حتی در قرن نوزدهم رخ داده، است. نویسنده واقعیت را به تصویر می‌کشد و عکس حالت شکوهمندانه و شجاعانه و بی‌باکی از جنگ به مخاطب منتقل می‌شود. با این کتاب چهره واقعی جنگ و جبهه‌ها به تصویر کشیده شد. به ویژه جنگ جهانی اول که بخش قابل توجهی‌اش سنگری بود و سربازان، چه آلمان‌ها و چه فرانسوی‌ها در شرایط بدی زندگی می‌کردند و در همان شرایط بد هم کشته می‌شدند. به هر حال این نویسنده با سبکش بیشتر کارهایش روی همین محتواها چرخ می‌زند. یک کتاب دیگرش هم راجع به بازداشت‌گاه‌های آلمانی در جنگ جهانی دوم است. او با کتاب «در غرب خبری نیست» و با این طرز نویسندگی در جهان مورد توجه قرار گرفت.
نویسندگان پیش از او چگونه بودند؟
تا پیش از او کسی جرأت نمی‌کرد که در آلمان سراغ چنین موضوعاتی برود.
وقتی یک رمان تبدیل به فیلم سینمایی می‌شود، به نظرتان در فروش کتاب تأثیر دارد؟
بله. می‌دانید که این کتاب 60، 70 سال پیش ترجمه شده بود. آن زمان هنوز فیلمی از آن نساختند. این اواخر از ماهواره فیلم‌هایی از این رمان دیدم که واقعیتی که نویسنده می‌خواست نشان بدهد، به تصویر کشید. در ایران اما تبدیل شدن یک کتاب به فیلم ساز و کار دقیقی ندارد و نمی‌توان میزان استقبال مخاطب را با آن تخمین زد. قدر مسلم فیلم جدید واجد شرایطی است که تا این مرحله اسکار پیش رفته است.
اما گاهی وقت‌ها کتابی مورد توجه قرار می‌گیرد و به چندین چاپ می‌رسد. اما وقتی کتابی تبدیل به فیلم می‌شود، می‌تواند طرفداران بیشتری داشته باشد. به هر روی بینندگان ترغیب می‌شوند بدانند که کتاب اصلی نویسنده چگونه بوده. این ترجمه اما به چاپ دوم نرسید و مدت‌هاست که من از چند و چون فروشش خبری ندارم. این کتاب اما واقعاً خواندنی است و برای کسانی که از جنگ چیزی نشنیده‌اند و نمی‌دانند، با وجود اینکه درباره جنگ جهانی اول و دوم بسیاری کتاب نوشته‌اند، مفید است. «در غرب خبری نیست» نخستین کتاب در این زمینه است و در دنیا هم مورد توجه قرار گرفت.