نسیم گیلان - خراسان / گفت‌وگوی اختصاصی خراسان با رضا اسماعیلی، دبیر علمی هفدهمین جشنواره شعر فجر درباره امتیازات ، کاستی ها و جنبه انتقادی آثار ارسالی به این دوره از جشنواره که در شیراز برگزار می شود
این روزها فضای فرهنگی کشورمان آکنده از عطر شعر و ادب فارسی است و شیراز، شهر غزل‌سرایان بزرگ فارسی، سعدی و حافظ، میزبان شاعران و دوستداران شعر در قالب هفدهمین جشنواره شعر فجر است. شاعران کشورمان تا 10 دی امسال فرصت داشتند آثارشان را در پنج بخشِ شعر کلاسیک، شعر نو، شعر محاوره، شعر کودک و نوجوان و همچنین بخش درباره شعر به این جشنواره ارسال کنند. هفدهمین جشنواره شعر فجر، 17 دی ماه در شهر شیراز آغاز به کار کرد و حالا به ایستگاه پایانی، یعنی معرفی شاعران برگزیده نزدیک می‌شود. دبیر علمی هفدهمین جشنواره شعر فجر از رسیدن 3100 اثر چاپ اول در سال 1400 و رشد قابل‌توجه عناوین کتاب‌های تألیفی و پژوهشی در زمینه شعر خبر می‌دهد. گفت‌وگوی ما با رضا اسماعیلی، شاعر و دبیر علمی این دوره از جشنواره را در ادامه می‌خوانید.

جشنواره امسال چه اهدافی را دنبال می‌کند؟
 پاسداشت زبان و ادبیات فارسی، تکریم شعر و شاعران و زمینه‌سازی برای ایجاد رقابتی سالم در عرصه شعر و ادبیات از مهم‌ترین اهداف جشنواره امسال است. رسالت بزرگ دیگری که بر دوش این جشنواره است، ایجاد وفاق و همدلی و همزبانی بین اهالی شعر و ادبیات و فراهم کردن بستری برای گفت‌وگو و «به هم رسیدن» است. البته من نیز بر این باور هستم که جشنواره شعر فجر در دوره جدید، باید به دنبال فتح قله‌های جدید باشد. امید آن‌که با همدلی و همراهی هیئت علمی و داوران جشنواره شاهد برگزاری جشنواره‌ای در تراز شعر و ادبیات انقلاب اسلامی باشیم.
آیا برای حضور شعرهای انتقادی ، اعتراضی یا همان مطالبه گر در این جشنواره تمهیداتی اندیشیده‌اید؟
وقتی قرار بر این است که همه آثار منتشر شده در قالب کتاب در سال 1400 ارزیابی و داوری شود، در بین این آثار، مجموعه شعرهای اجتماعی با محتوای اعتراضی(در ساختار گفتمان انقلاب اسلامی) نیز وجود دارد. این مجموعه‌ها نیز در صورت داشتن ارزش‌های ادبی و برخورداری از مؤلفه‌های زیباشناختی به صورت طبیعی در چرخه داوری قرار می‌گیرند و امکان برگزیده شدن شان مانند دیگر گونه‌های ادبی وجود دارد، ولی اگر منظورتان از طرح این سؤال اختصاص دادن بخش ویژه‌ای به شعر اجتماعی(اعتراضی) است، هنوز در این‌باره تصمیمی گرفته نشده است.
تعداد آثار رسیده به این دوره از جشنواره چند اثر است؟
در هفدهمین دوره جشنواره شعر فجر بیش از 3100 عنوان کتاب چاپ اول در سال 1400 در بخش‌های پنج‌گانه بررسی و داوری می‌شود. در بخش شعر کلاسیک 1175 کتاب، در بخش شعر نو (شعر نیمایی و سپید) 1200 کتاب، در بخش محاوره 95 کتاب، در بخش کودک و نوجوان 328 کتاب و در بخش «درباره شعر» که شامل نقد و پژوهش‌های ادبی است، داوران 327 کتاب را ارزیابی خواهند کرد.
کیفیت آثار رسیده به جشنواره در چه سطحی است؟
در حوزه شعر بزرگ سال، مجموعه‌های شعر از نظر فرم و ساختار و تکنیک‌های ادبی وضعیت نسبتاً مطلوبی دارند، ولی در حوزه اندیشه، فارغ از تعریف و تعارف باید بگویم که هنوز به سطح مطلوبی نرسیده‌ایم. به این معنا که لحن و لهجه اکثر شعرها توصیفی است. به‌ رغم پیشرفت‌های قابل‌توجهی که در حوزه فرم و ساختار شعر داشته‌ایم، متأسفانه در حوزه مضمون، درون‌مایه و محتوا هنوز به نقطه مطلوبی نرسیده‌ایم. بیشتر شعرها ازنظر زیبایی‌های صوری و زبانی، آثار دلفریبی هستند، اما از نظر محتوا لهجه‌ای عاطفی دارند و در سطح حرکت می‌کنند. به تعبیر ساده‌تر، در شعر دچار فقر اندیشه هستیم، در حالی‌که در اشعار بزرگان، عنصر تفکر و اندیشه از تشخص ویژه‌ای برخوردار است. قله‌های ادب فارسی مانند سنایی، عطار، فردوسی، مولانا، سعدی و حافظ شاعرانی حکیم و دانشور بوده‌اند و به دلیل وجود حکمت‌های متعالی و محتوای درخشانِ اشعارشان در ایران و جهان نام‌آور شدند. بخش «درباره شعر» در جشنواره امسال ،در مقایسه با دوره‌های گذشته، بخش نسبتاً پر و پیمانی است. چاپ 327 کتاب تألیفی و پژوهشی در سال 1400 نکته‌ای امیدبخش و قابل تأمل است. متأسفانه در دو بخش شعر محاوره(ترانه) و کودک و نوجوان همچون سال‌های گذشته رشد قابل توجهی نداشته‌ایم. کتاب‌های منتشر شده در این دو بخش تشخص و برتری ویژه‌ای در مقایسه با هم نداشتند. هم‌سطحی و مشابهت‌های ذهنی و زبانی در این دو بخش خیلی زیاد بود. در بخش شعر محاوره نیز ساده نویسی‌های افراطی، شعر را از سکه انداخته است. باید توجه داشته باشیم که حرکت به سمت گفتمان نیمایی و راه یافتن به طبیعت صمیمی زبان با دمیدن در تنور شعرهای ژورنالیستی صرف و حرکت به سمت سانتی‌مانتالیسم حاصل نمی‌شود. فرم و صورت زیبا در صورتی که بهره‌مند از اندیشه زیبا و مضمون متعالی و انسانی باشد، به شعر رنگ ماندگاری می‌زند.
چشم‌انداز این دوره از جشنواره شعر فجر را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
به لطف خدا و با حمایت‌های مسئولان خانه کتاب و ادبیات و همدلی و همراهی جامعه ادبی و شاعران، کارها تا به امروز خیلی خوب پیش رفته‌است.