بزرگنمايي:

نسیم گیلان- مسیری که طی ماه‌های اخیر در پی بحران اوکراین اهمیتی دو چندان یافته و روسیه و کشورهای منطقه به استفاده از مسیری دیگر چون ایران افزایش یافته است.

در این میان دولت سیزهم با توسعه مناسبات سیاسی و اقتصادی با محوریت کشورهای همسایه در طول یکسال گذشته تلاش کرده فضای فعالیت و تجارت و مبادلات اقتصادی کشور را بازتر و ارتباطات را گسترده نماید وتاکیدی مضاعف بر اقتصاد دریا محور دارد.

بدین منظور گسترش ارتباط با همسایگان شمالی و فعال کردن کریدورهای بین المللی شمال - جنوب و شرق- غرب را از اولویت های کاری خود قرار داده و در این راستا بدنبال بهره گیری بیشتر از پتانسیل های بنادر کشور از جمله بنادر گیلان است.

استان گیلان با بهره مندی از بنادر مهم و استراتژیک از جمله مجتمع بندری انزلی با سابقه ای 300 ساله و ظرفیت اسمی 17 پست اسکله، بندر کاسپین واقع در منطقه آزاد انزلی که دارای چهار پست اسکله فعال است و نیز بندر آستارا فرصت مناسبی را در اختیار دولت سیزدهم برای دستیابی به اهداف خود جهت توسعه هرچه بیشتر مناسبات تجاری و اقتصادی با کشورهای عضو اوراسیا و شمال اروپا قرار می دهد.

تاکید کارشناسان بر موقعیت استراتژیک مجتمع بندری انزلی و برنامه‌ریزی‌ها و اقداماتی که در راستای فعال‌سازی کریدورهای شمال - جنوب و شرق - غرب، پیوستن ایران به معاهده شانگ‌های و عضویت در اتحادیه اقتصادی اوراسیا در حال انجام است می‌تواند به پویایی بیشتر این بندر باسابقه کمک کند.  

استفاده کامل از ظرفیت کریدور شمال-جنوب با توسعه شبکه ترانزیتی بنادر گیلان 

یک فعال اقتصادی و سرمایه گذار حوزه تجارت، بهره برداری از کل ظرفیت کریدور شمال - جنوب را وابسته به توسعه شبکه ترانزیت استان گیلان می داند و معتقد است برای استفاده کامل از ظرفیت های بنادر گیلان (انزلی و کاسپین) باید در پسکرانه این بنادر زیر ساخت لازم را فراهم کرد.

مسعود دانشمند عدم موفقیت این کریدور در ترانزیت کشور را به دلیل عدم توسعه یافتگی مناسب در زیرساخت‌های آن به خصوص گیلان می داند و می‌گوید: علاوه بر اصلاح قوانین گمرکی باید زیر ساخت‌های بندری احداث یا توسعه یابد و شرکت‌های حمل و نقل منسجم و منظمی ایجاد شود.  

به اعتقاد وی، ساخت بنادر جدید اشتباهی استراتژیک و اسراف در هزینه های سنگین است و باید هزینه‌های احداث بنادر جدید صرف توسعه بنادر کنونی مانند ایجاد ترمینال کانتینری، تجهیز کانتینرهای یخچالی، انبار و تجهیزات بندری و پایانه‌ای در بنادر موجود شود تا کشتی‌ها بتوانند به راحتی عملیات تخلیه و بارگیری کالاها و ارسال به سایر نقاط دنیا را انجام دهند.

از آنجایی که دولت سیزدهم به اجرایی کردن راهبرد اقتصاد دریا محور به عنوان یک راهبرد مهم اقتصادی اهتمام ویژه دارد لذا بدنبال استفاده بهینه از همه ظرفیت‌های موجود بندری و دریایی است و برای تحقق این امر توسعه ناوگان دریایی و استفاده از کشتی‌های رو رو را مورد توجه قرار داده است.

راه اندازی خطوط منظم کشتی رو رو و کانتینری در بنادر گیلان 

یکی از اهداف بنادر گیلان استفاده از ظرفیت کشتی‌های رو رو و کانتینری در بنادر است تا محصولات ترانزیتی را با کامیون یا تریلی حامل بار از کشورهای ترکیه و عراق و حوزه خلیج فارس نظیر امارات، قطر و عمان به کشورهای قزاقستان، روسیه، ازبکستان و قرقیزستان ترانزیت کند.  

مجتمع بندری انزلی برای تحقق اهداف خود در سال 1400 اقدام به راه اندازی این خطوط منظم با اجرای محوطه‌سازی ترمینال کانتینری و تاسیسات زیربنایی اراضی استحصالی ضلع شرقی مجتمع بندری انزلی با اعتبار سازمانی 910 میلیارد ریال و اشتغال‌زایی 101 نفر کرد که در هفته دولت به بهره برداری رسید.

پیش از آن نیز معاون امور بندری اداره کل بنادر و دریانوردی استان گیلان از تخفیف 80 درصدی بنادر استان گیلان به کشتی های رو رو و کانتینرهای یخچالی با حمایت‌های سازمان بنادر و دریانوردی خبر داده بود. این حمایت‌ها اولویت پهلودهی کشتی های رو رو بدون انتظار نوبت در اسکله ها، تخفیف 80 درصدی حقوق و عوارض بندری بر کشتی های رو رو، تخفیف 60 درصدی هزینه باربری و معافیت انبارداری کامیون‌های مذکور را شامل می‌شد.

طبق اعلام این اداره کل کشتی های رو رو با حداکثر 35 دستگاه تریلی و یا 80 دستگاه سواری در هر سفر، کالای خود را از مجتمع بندری انزلی به مقاصد بنادر کوریک و آکتائو قزاقستان به مدت 48 ساعت و به بنادر آستاراخان در روسیه و باکو در آذربایجان به ترتیب ظرف مدت چهار روز و 20 ساعت تحویل دادند.

با اقداماتی که در این حوزه انجام شد امکانات و زیرساختهای لازم در خصوص توسعه تجارت این کانتینرها از بنادر گیلان فراهم شد و در این راستا 68 سوکت برق جهت مونیتورینگ و نگهداری کانتینرهای یخچالی در مجتمع بندری انزلی و تعداد 28 سوکت در  منطقه ویژه اقتصادی بندر آستارا ایجاد شد. احداث یارد کانتینری اختصاصی در بنادر انزلی و آستارا نیز صورت پذیرفت که در مجتمع بندری انزلی این سایت اختصاصی از یک هکتار به بیش از 4 هکتار توسعه یافت.

مرداد ماه 1401 نیز مدیرکل بنادر و دریانوردی گیلان از آغاز راه‌اندازی خطوط کشتیرانی منظم کانتینری در دریای خزر خبر داد که نشان می داد برنامه‌ریزی های انجام شده به ثمر نشسته و 9 کشتی از بنادر انزلی، امیرآباد و نوشهر به بنادر آستراخان، آکتائو و ماخاچ‌کالا تردد خواهند کرد.

حسین یونسی با اشاره به مصوبه سازمان بنادر و شرکت کشتیرانی دریای خزر به منظور راه‌اندازی خطوط لاینر کانتینری از بنادر شمالی کشور از ایجاد چنین خط لاینری در بنادر شمالی خبر داده بود که فعالیت خطوط لاینر کانتینری در ابتدای امر از سه بندر اصلی انزلی، امیرآباد و نوشهر آغاز می‌شود و در صورت وجود کانتینر 2 بندر آستارا و فریدون‌کنار نیز به عنوان مبدا تردد اضافه می‌شوند. بنادر آستراخان، آکتائو و ماخاچ کالا نیز به عنوان مقاصد خطوط لاینر کانتینری در نظر گرفته شده اند.

ظرفیت ویژه بنادر شمالی ایران برای ارایه خدمات به اعضای شانگهای

با توجه به عزم دولت سیزدهم برای بازیابی شرایط اقتصادی کشور کارشناسان حضور ایران در سازمان همکاری شانگهای را نقطه قوتی برای بنادر کشور ارزیابی می کنند. در بازدیدی که از سوی سفیر چین در ایران از بندر کاسپین منطقه آزاد انزلی صورت گرفت سفیر حمایت کشور چین را از حضور ایران در معاهده شانگهای اعلام کرد.

ظرفیت ویژه ترانزیت کالا با تاکید بر حمل و نقل دریایی از طریق ایران با محوریت بنادر شمالی فرصت مناسبی است تا از ظرفیت این بنادر استفاده بیشتری شود.

با توجه به اینکه کشورهای متقاضی حضور در سازمان همکاری های شانگهای در خشکی محصور هستند ظرفیت های دریایی و بندری کشورمان بویژه بندرانزلی بهترین فرصت را در اختیار کشورهای عضور قرار می دهد تا با بهره گیری از حمل و نقل ترکیبی بتوانند در هزینه و زمان صرفه جویی کنند.  

بندر انزلی با ظرفیت تخلیه و بارگیری پنج تا 10میلیون تن کالا امکانات مناسبی در این حوزه دارد و کشورهای عضو این معاهده می توانند از آن بهره گیرند. با تحقق این امر دولت سیزدهم گام موثری را برای دستیابی به توسعه اقتصادی با بهره گیری از توان و ظرفیت بنادر کشور بر می دارد.

افزایش ظرفیت 200 هزار تنی سیلوهای غلات  

در دهه های اخیر رویکرد و ماهیت کالایی در مجتمع بندری انزلی براساس نیاز کشور از آهن‌آلات به غلات تغییر کرد لذا این بندر از اسکله های روباز به سمت احداث سیلوها و انبارهایی برای نگهداری غلات و مخازن روغن و سوخت تغییر جهت داد و انبارهای موجود که در شرایط مناسبی نبودند نیز بازسازی شدند.

در این راستا طی سه سال گذشته ظرفیت سیلوهای مجتمع بندری انزلی از 15 هزار تن به  حدود 200 هزار تن افزایش یافت.  

در هفته دولت سال 1400 مجتمع بندری انزلی سیلوی غلات 30 هزار تنی شرکت "غلات بان" را در قالب قرارداد b.o.t با سرمایه گذاری 404 میلیارد ریال در مساحت هشت هزار و 500 متر مربع و اشتغالزایی 43 نفر افتتاح و به بهره برداری رساند.  

با افزایش ظرفیت سیلوی غلات در این بندر مسئولان بندری انزلی اعلام کردند 51 درصد گندم گیلان از مجتمع بندری انزلی به صورت حمل یکسره وارد می شود.  

در بخش مخازن روغن نیز ظرفیت کنونی 10 هزار تن اعلام شده است که با تکمیل مخزن 6 هزار تنی توسط سرمایه گذار بخش خصوصی این مقدار به 16 هزار تن افزایش پیدا می کند.  

بهره برداری از اسکله های دلفین 

یکی از شعارهای دولت مردمی استفاده از زیرساخت‌های بنادر انزلی در ترانزیت کالا بود و در این راستای تحقق این مهم در اردیبهشت 1401،   2 پست اسکله دلفین و خطوط لوله انتقال فرآورده های فله مایع در مجتمع بندری انزلی با دستور رئیس جمهور بصورت ویدئو کنفرانسی به بهره‌برداری رسید.  

با بهره برداری از این اسکله ها که مواد سوختی و فله مایع را ترانزیت می‌کنند 450 میلیارد ریال از محل اعتبارات سازمان بنادر و دریانوردی هزینه شد و 90 نفر مستقیم و غیرمستقیم مشغول به کار شدند. بهره‌برداری از خط لوله این 2 پست اسکله مواد سوختی و فله مایع به مخازن خارج از شهر انزلی انتقال داد.

در ساخت این اسکله ها بخش خصوصی نیز مشارکت داشت و بالغ بر 650 میلیارد ریال سرمایه گذاری کرد و با کشیدن 7.5 کیلومتر خط لوله، اسکله‌های دلفین بندر انزلی به مخازن سوختی و روغنی متصل شد و شرایطی در بندر انزلی فراهم ‌آمد که مواد سوختی و خطرناک که وارد مجتمع بندری انزلی می شدند به طور مستقیم به خارج از محدوده شهری انتقال یابند.

بهره‌برداری از این پروژه‌ها، مجتمع بندری انزلی را یک گام برای رسیدن به جایگاه اصلی خود در ترانزیت مواد نفتی که از سال‌های قبل در دریای خزر متوقف شده بود، نزدیک‌تر کرد.

اعطای مشوق‌های سرمایه‌گذاری در راستای حمایت از سرمایه گذاران از جمله برخورداری از مزایای مناطق آزاد تجاری و صنعتی و معانیت مالیاتی و امکان برخورداری از تسهیلات وجوه اداره شده سازمان برای توسعه و تمرکز طرح های زیرساختی و دسترسی آسان به مناطق صنعتی و پر جمعیت مرکز، شمال و شمال غرب کشور از جمله مزایای این بندر 300 ساله است.  

مجتمع بندری انزلی در تامین کالاهای اساسی کشور و استان نقش پررنگی داشته و بیش از 52 درصد کالاهای اساسی مورد نیاز استان گیلان از طریق این بندر تامین می‌شود.

سال گذشته 809 هزار تن کالاهای اساسی شامل گندم، جو، ذرت، روغن و محصولات کشاورزی-دامی وارد مجتمع بندرانزلی شد که 375 هزار تن آن گندم بود.

بندرانزلی ظرفیت اقتصادی خوبی در منطقه بشمار می رود که به دلیل وجود برخی موانع هنوز نتوانسته به جایگاهی که برای آن هدف گذاری شده دست یابد؛ با ایجاد راه های دسترسی، پایانه ها و باراندازهای کالایی در کنار ایستگاه های ریلی می توان قسمتی از ظرفیتهای بنادر استان گیلان را مورد بهره برداری قرار داد و به رونق اقتصادی منطقه و کشور کمک کرد.