نسیم گیلان - رشت - رودخانه‌های زرجوب و گوهررود رشت که سالهاست با مشکل ورود فاضلاب شهری و خانگی مواجه هستند، هنوز نتوانسته از این بحران زیست محیطی خارج شوند و به نظر می‌رسد برای برون رفت از این معضل و مدیریت آن برنامه‌ای جدی وجود ندارد.

به گزارش خبرنگار ایرنا، ناخوشی تمام نشدنی رودخانه‌های زرجوب و گوهررود رشت تنها رنج مردم این شهر نیست، بلکه درد مشترک همه گیلانیها است. این دو رودخانه که روزگاری به عنوان آبراه‌های حیاتی و قلب شهر رشت گردشگران زیادی را به خود جذب می کرد، اکنون غرق در انبوهی از مشکلات زیست محیطی، حتی نمی‌توان لحظه‌ای در کنار این رودخانه‌ها توقف کرد.
فقدان برنامه ریزی شهری برای مدیریت فاضلاب، مدیریت نادرست منابع شهری در حوزه پسماند خانگی و عدم دوراندیشی نسبت به آینده شهری شهر رشت باعث شد که این دورودخانه به عنوان تنها راه حل پوشاندن و عبور فاضلاب خانگی و تجاری رشت دور از چشمان مردم تبدیل شود. 
تداوم همین مدیریت ضعیف در کنار فقدان ورود محکم دستگاه های نظارتی و زیست محیطی امروز این 2 شاهراه حیاتی شهر را به آلوده ترین رودخانه های استان تبدیل کرده است به طوری که حتی به دغدغه رئیس جمهور نیز بدل شد و در سفر بهمن ماه سال گذشته دکتر آیت الله رئیسی خواستار احیا مجدد این رودخانه‌ها و حل مشکل فاضلاب آن شدند.
رئیس جمهوری در بازدید خود پس از شنیدن ارائه گزارش وضعیت این دو رودخانه، با انتقاد از وضعیت نامناسب رودخانه گوهررود خواستار برنامه‌ریزی و ساماندهی وضعیت این رودخانه‌ها در کمترین زمان ممکن شد.

بازدید رییس جمهور از رودخانه زرجوب در تاریخ هشتم بهمن 1400 احیاء رودخانه‌های زرجوب و گوهررود رشت از سال‌های گذشته به مطالبه عمومی تبدیل شده‌است، شهروندان به ویژه ساکنان حاشیه زرجوب و گوهررود از بی‌مهری‌ها نسبت به این رودخانه‌ها نگران هستند، آنان از آلودگی و بوی نامطبوع این رودخانه‌ها به ویژه در روزهای گرم، گلایه دارند و بارها از مسئولان مربوطه خواستار نجات زر و گوهر هستند، اما وضعیت این رودخانه‌ها نگران کننده است.
زرجوب و گوهررود بیلبور وعده‌های تبلیغاتی
سالهاست که زرجوب و گوهررود و مردم حاشیه آن علاوه بر تمامی مشکلات میزبان انبوهی از مسئولان هستند. این دورودخانه طی سالهای اخیر باترافیک پرحجم مسئولان شهری و استانی برای بازدید و ارائه وعده حل یک شبه معضل ورود زباله مواجه بودند که البته تا به امروز هیچکدام از آنها راه به جایی نرده است. 
البته نه تنها شاید اراده ای برای حل معضل این دورودخانه وجود ندارد، بلکه شاید تداوم وضعیت فعلی آن برای عده‌ای سودآور باشد تا با ریختن وعده‌های انتخاباتی خود در آن، خود را به کرسی های مدیریت شهری برسانند. بی توجهی و انبوه وعده های تحقق نیافته مدیران محلی را می توان در سخنان شهروندان رشتی بخصوص ساکنین مجاور زرجوب و گوهررود به وضوح دید.
اما حالا مردم رشت نگران‌تر از همیشه و ناامید از مسئولان خواستار ورود جدی دستگاه قضا شده تا آخرین درهای امید خود را بزنند. شهروندان ساکن در حاشیه این رودخانه‌ها اخیراً در بازدید حجت الاسلام و المسلمین حمزه خلیلی رییس کل دادگستری استان گیلان از این 2 رود، از وضعیت نابسامان این رودخانه ها گلایه کردند و خواستار ورود هرچه سریع تر دستگاه قضا برای برخوردار با مسببان وضع موجود و باز شدن گره ان شدند.
یکی از بانوان ساکن در حاشیه رودخانه زرجوب و گوهررود رشت در بازدید رییس دستگاه قضا استان با گله و ابراز نگرانی از آلودگی این رودخانه‌ها گفت: چرا کسی به داد این رودخانه‌ها و ما که در حاشیه این رودخانه ها زندگی می‌کنیم، نمی رسد. 
وی ادامه داد: بوی نامطبوع زرجوب و گوهررود و زباله‌های اطراف این رودخانه‌ها امان ما را بریده‌است، ما آدم هستیم، در چنین شرایطی زندگی می‌کنیم. به دلیل بوی زننده این رودخانه‌ها به ویژه در تابستان نمی‌توانیم بازکردن پنجره‌ها را نداریم، در گرما هستیم وضعیت مالی خوبی هم که نداریم کولر بخریم.
او اظافه کرد: بارها مسئولان از این رودخانه‌ها بازدید کرده‌اند و ما هم گلایه‌ها را مطرح کردیم اما نتیجه‌ای حاصل نشد و همچنان فاضلاب وارد این رودخانه‌ها می‌شود.
رییس کل دادگستری پس از بازدید از رودخانه‌های زرجوب و گوهررود طی جلسه‌ای اظهار داشت: ما به درد آن پیرزنی که از وضعیت زرجوب و گوهررود آنطور ناله داشت و گفت نمی‌توانم بوی تعفن این رودخانه‌ها را تحمل کنم، منی که متولی و مسئول هستیم و ما را قرار دادند تا شبانه روز بروم و ببینم درد این افراد چی هست، چه کار کردیم؟
البته شاید نیاز به اظهارات شهروندان نباشد زیرا این روزها هرکسی حتی از کنار این 2 رودخانه عبور کند نیز وضعیت بحرانی آنها را به خوبی خواهد دید و بوی ان را استشمام خواهد کرد. البته شاید متولیان ساماندهی این رودخانه‌ها مسیری بهتر برای عبور و مرو خود یافغته اند که شهروندان از آن بی خبرند.

ورود فاضلاب خانگی به طر مستقیم به رودخانه گوهررود پولی که معلوم نشد چه شد!
رییس دادگستری گیلان در جلسه اخیر با بیان اینکه بسیاری از نارسایی‌های جسمی و بیماری‌های گوارشی در گیلان به دلیل آلودگی فاضلاب‌ها و وضعیت رودخانه‌های آن است گفت: سالیان گذشته اعتبارات زیادی به رودخانه‌های زرحوب و گوهررود اختصاص داده شد، اما در محل‌های مناسب هزینه نشده و مسئولان باید در این زمینه پاسخگو باشند، با تمام توان در برابر تضییع‌کنندگان حقوق مردم ایستادگی خواهم کرد.
حجت الاسلام و المسلمین خلیلی با انتقاد از ساخت و سازهای زیاد در بستر رودخانه‌های استان گیلان اظهار داشت: مسئولان و مدیران استانی باید هرچه زودتر نسبت به اختصاص محل سکونت مناسب برای این خانوارها اقدام کرده و آنان را به محل مناسبی انتقال دهند.
معاون اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم دادگستری گیلان نیز با بیان اینکه امروز یکی از آسیب‌های نظام اجتماعی، آسیب‌های محیط زیستی و بهداشت عمومی است، گفت: پساب‌ها و فاضلاب‌ها اعم از خانگی و صنعتی و بیمارستانی از دلایل آلودگی رودخانه‌های استان است.
احمد آقایی فاضلاب‌ها و پساب‌ها را تهدیدی برای بهداشت محیط زیست و زیست بوم استان گیلان عنوان کرد و افزود: به لحاظ قانونی نیز آلوده‌کردن محیط زیست جرم انگاری شده و در ماده 688 قانون مجازات اسلامی برای کسانی که محیط زیست و بهداشت عمومی را به مخاطره بیندازند یک سال حبس در نظر گرفته شده‌است.
وی به واحدها و کارگاه‌های تولیدی توصیه کرد تا هرچه سریع‌تر نسبت به تصفیه فاضلاب خود اقدام کنند در غیر این صورت برای چنین ترک فعلی بر اساس قانون، مجازات خواهند شد.
همکاری؛ تکرار یک کلیدواژه بدون اثر
شهردار رشت نیز با اشاره به اقدامات شهرداری رشت برای رفع مشکلات رودخانه‌های زرجوب و گوهررود رشت گفت: طی 10 سال اخیر با برنامه‌ریزی شورای اسلامی رشت و شهرداری این شهر نزدیک 42 هکتار از حاشیه این رودخانه‌ها آزادسازی انجام شد. هم اکنون 6 کیلومتر از حاشیه زرجوب و گوهرورد رشت در تصرف دستگاه های دولتی و شبه دولتی است که در صورت آزادسازی آن، شهرداری رشت می‌تواند نسبت به فضای سبز و مسیر تردد برای شهروندان اقدام کند.
سیدامیرحسین علوی در گفت و گو با خبرنگار ایرنا موضوع دیگر در حاشیه رودخانه‌ها را تصرفات غیرقانونی در اختیار اشخاص عنوان کرد و افزود: شهرداری رشت در گذشته خیلی ها را تملک کرده است ضمن اینکه آب منطقه ای باید در موضوع تملک ها و آزادسازی تصرفات اقدام حقوقی انجام دهد.
وی با بیان اینکه شهرداری رشت همواره اعتباراتی را برای لایروبی، ساماندهی و آزادسازی حاشیه رودخانه ها اختصاص داده‌است، افزود: آزادسازی حاشیه رودخانه ها و ایجاد فضای سبز جمله اقدامات شهرداری رشت در این بخش است که ادامه این روند با همکاری آب منطقه‌ای تسهیل می‌شود.
شهردار رشت گفت: به طور کلی در قوانین کشورمان مشخص شده که مدیریت پسماند و پساب بر عهده کدام ارگان است، ضمن اینکه لایروبی رودخانه های درون شهر از تکالیف شهرداری ها به شمار می‌رود اما تنها معضل اساسی رودخانه‌های رشت موضوع لایروبی نیست، محیط زیست متعلق به همه ما است، تمامی دست‌اندرکاران باید برای مدیریت درست و حل معضلات این رودخانه ها پای کار باشند.
علوی بزرگترین چالش زرجوب و گوهررود رشت را فاضلاب شهری دانست که باید سازمان‌های متولی در این ارتباط اهتمام کنند. شهردار رشت در حالی در پایان سخنانش با اشاره به مشکل اساسی یعنی ورود فاضلاب خانگی به این دو رودخانه از همراهی و همصدایی سخن می گوید که طی چند دهه اخیر این کلیدواژه تکرار تمامی مسئولان بود. شاید مشکل رودخانه زرجوب و گوهررود فراتر از «همراهی و اهتمام»، انجام وظایف قانونی دستگاه ها باشد که در قانون به طور روشن مشخص شده است.
علوی بدرستی به وظایف قانونی شهرداری و اداره آب و فاضلاب اشاره کرد، اما آنچه مدیریت کلان شهر رشت باید بر آن اصرار ورزد نه اهتمام و همصدایی، بلکه تاکید بر انجام وظایف قانونی در قبال شهر و مردم ساکن آن است که متولیان برای آن مسئولیت قبول کرده اند.
رنج رودخانه‌های رشت از حریم خوری
طی سالهای اخیر هنوز هیچ نهادی تولیت لوله های بزرگی که هر روز صدها هزار لیتر فاضلاب خانگی و تجاری را وارد زرجوب و گوهر رود می کنند را نپذیرفته و همواره در کنار تاکید بر همکاری بین دستگاهی، سخت از ساماندهی آن می کنند. در حالی که این مسئله نیازمند مسئولیت پذیری و اقدامی جهادی در عین حال برنامه ریزی شده و بلند مدت است.
اما شاید در کنار مشکل شبکه فاضلاب، این دورودخانه با مشکل بزرگ حریم خوری و ورود مستقیم فاضلاب خانگی مواجه هستند که شرکت آب منطقه ای نیز به این مسئله اشاره دارد. مدیرعامل آب منطقه‌ای استان گیلان در گفت و گو با خبرنگار ایرنا به اقدامات شهرداری رشت برای آزادسازی حریم رودخانه ها اشاره کرد و گفت: شهرداری رشت خانه هایی را در حریم رودخانه ها آزادسازی کرد؛ ضمن اینکه آب منطقه ای با این مجموعه همکاری لازم را دارد.
وحید خرمی با اشاره به ضرورت حفظ حریم رودخانه‌ها اظهار داشت: آب منطقه‌ای حریم رودخانه‌ها را مشخص می‌کند لذا تمام سعی ما همکاری با شهرداری رشت برای آزادسازی حریم رودخانه‌ها است.
وی با اشاره به اقدامات آب منطقه‌ای گیلان و همکاری با سایر دستگاه‌ها برای کاهش و رفع مشکلات رودخانه های زرجوب و گوهر رود رشت افزود: نقاط آلاینده‌ها را شناسایی و به محیط زیست استان گیلان اعلام کرده‌ایم.
26 هزار میلیارد تومان؛ رقمی برای حل سالها بی‌توجهی
طبق آخرین برآورد شرکت آب منطقه ای گیلان، برای جمع‌آوری و دفع بهداشتی فاضلاب استان که 2 رودخانه رشت از مهم ترین پروژه محسوب می شوند به اعتباری بالغ بر 26 هزار میلیارد تومان نیاز است. اعتباری که ناشی از فرسایش سالها و شاید دهها بی مدیریتی و بی توجهی است. شاید چند دهه پیش با ارقامی بسیار کمتر از این میشد مشکلات استان از جمله رشت را حل کرد. 
مازیار علیپور مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب گیلان چندی پیش در نشستی با خبرنگاران گیلان با بیان اینکه در زمان حاضر، 430 هزار خانوار معادل 40 درصد جمعیت استان تحت پوشش شبکه فاضلاب قرار دارند، گفت: 76 کیلومتر خطوط انتقال، 914 کیلومتر شبکه فاضلاب بهداشتی و یکهزار و 630 کیلومتر شبکه فاضلاب سنتی در شهرهای مختلف استان در مدار بهره‌برداری است.
وی با بیان اینکه در سفر رییس جمهور به گیلان 500 میلیارد تومان برای جمع‌آوری و دفع بهداشتی فاضلاب شهر رشت اختصاص یافت، اظهار داشت: تخصیص اعتبارات ساماندهی رودخانه‌های زرجوب و گوهررود آغاز شده که تاکنون بخشی از آن اختصاص یافته و در فاضلاب رشت استفاده می‌شود.
مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب گیلان بیان داشت: در مجموع برای تکمیل و بهره‌برداری از فاضلاب استان 26 هزار میلیارد تومان اعتبار نیاز است که 6 هزار و 600 میلیارد تومان آن برای تکمیل فاضلاب رشت می باشد.
علیپور با اشاره به ظرفیت های بالای ماده 23 ، 56 و فاینانس جهت اجرای پروژه های بزرگ آب و فاضلاب؛ خواستار پیگیری نمایندگان گیلان جهت بهره مندی از این ظرفیت ها شد.
با این حال همچنان رودخانه های حیاتی رشت باید تا اقدامی جدی متولیان میزبان فاضلاب باشند. فاضلابی که بهتر از این دورودخانه جایی برای مخفی شدن نداشته و رودخانه‌هایی که مانند سراوان نیز صدایی برای شنیده شدن ندارد.
گفتارهای متولیان امر نشان میدهد هنوز مدیریتی منسجم و جدی برای حل مشکل این رودخانه ها وجود ندارد در حالی که موضوع از حد بحران فراتر رفته و دیگر شاید برایاحیای دوباره آن دیر شده باشد.
برچسب‌ها
رشت سازمان حفاظت محیط زیست مدیریت پسماند آب و فاضلاب گیلان