بزرگنمايي:

نسیم گیلان - ایسنا / تصویرگری؛ هنری که چون برای اغلب ناشران به صرفه نیست، مورد کم توجهی هم قرار گرفته است. اما مسأله‌ای که وجود دارد این است: آیا این کم توجهی باعث شده تا اقبال نسبت به این هنر در سال‌های اخیر کمتر شود؟
برای پاسخ به پرسشی که در بالا مطرح شد، به گفت‌وگو با لیدا طاهری هنرمندی که به عنوان تصویرگر کتاب‌های کودک شناخته می‌شود، پرداختیم تا نظر این او را درباره اقبال نسبت به تصویرگری، نحوه ارتباط درست بین نویسنده و تصویرگر، بومی‌سازی تصویرگری و. .. جویا شویم.
هنر عامه پسند رو به جلو در حال حرکت است؟
این هنرمند تصویرگر که عقیده دارد اقبال نسبت به تصویرگری در سال‌های اخیر خوب بوده، درباره این موضوع به خبرنگار ایسنا گفت: «همه ما به تماشای خیال و تصور نیاز داریم، منتها در ایران این موضوع بیشتر برای کودکان در نظر گرفته شده است. اقبال نسبت به تصویرگری خوب و حوزه چاپ و نشر هم کارشان نسبت به قبل بهتر شده و الان کتاب‌های متنوعی هست؛ ولی مثل خیلی از کارهای هنری دیگر باید گفت، هزینه‌ای که تصویرگرها دریافت می‌کنند، نسبت به سایر اقشار بسیار اندک است. حالا شاید این موضوع به دلیل آن باشد که اقبال از کتاب‌ها در حال حاضر کم شده و شاید اولویت‌های مردم خیلی کتاب خریدن و خواندن نباشد و شاید اینترنت یا مسائل دیگر بیشتر افراد را درگیر خودش کرده باشد.»
او ادامه داد: «از طرفی شاید مردم شناخت کافی‌ای از هنری که به شکل درستی اجرا شده باشد، ندارند و شما در تمام حوزه‌ها این را می‌بینید که هنر عامه‌پسند بیشتر جلو می‌رود و متأسفانه کسی جلوی این موضوع را نمی‌گیرد. یعنی ما نمی‌آییم برای همه کارهای خوب، نمایشگاه‌های خوب برگزار کنیم. الان بچه‌ها خیلی کمتر با کار خوب مواجه می‌شوند و در خیلی از حوزه‌ها ما با این مشکل دست و پنجه نرم می‌کنیم که الزما آنچه که به فروش می‌رسد، خیلی کار ارزشمندی نیست.»
طاهری با اشاره به ارتباط خوبی که بین تصویرگران و ناشران شکل گرفته، اظهار کرد: «درحال حاضر تصویرگران ایرانی فعال هستند و ارتباطی که باید بین تصویرگران و ناشران باشد هم شکل گرفته، اما هم ناشران و هم تصویرگران با مشکل اقتصادی مواجه هستند و دیگر اینکه خیلی از ناشران تصویرگران خوب و بزرگ در این حوزه را نمی‌شناسند و از افرادی استفاده می‌کنند که خیلی کارهای شاخصی ندارند، اما اقبال عمومی از کارهای آن‌ها خوب است.»
او ادامه داد: «اگر ناشران با انجمن تصویرگران ارتباط خوبی برقرار کنند، کارهای خیلی بهتری می‌توان ارائه داد و همین طور اگر تصویرگران امنیت مالی داشته باشند، فرصت خیلی خوبی را برای کار اختصاص خواهند داد. برخی از دوستان ما صرفا کارشان تصویرگری است و خب هزینه‌ها بالاست. هم هزینه لوازم و هم هزینه وقتی که آدم متخصص در این زمینه می‌گذارد، بالاست.»
چرا کودکان تصویر را بیشتر از متن دوست دارند؟
شاید برای خود شما به‌ عنوان یک بزرگسال پیش آمده باشد که ترجیح داده‌اید به جای خواندن کتابی، فیلم آن را تماشا کنید یا در اطرافیانتان دیده باشید که کودکی تماشای تصاویر یک کتاب را به خواندن متن آن ترجیح دهد.
طاهری در تبیین علت این مسأله به ایسنا گفت: «انسان‌های اولیه از طریق تصویر باهم ارتباط برقرار کردند و بنابراین باتوجه به این نکته، تصویر بر نوشته نزد انسان‌ها ارجحیت دارد. شما با یک تصویر هزاران حرف می‌توانید بزنید که اگر بخواهید آن را توضیح دهید، شاید نتوانید کامل منتقل کنید. بچه‌ها با تصویر صحبت و ارتباط برقرار می کنند. آن‌ها در عین حال از همه حواسشان برای یادگیری بهره‌گیری می‌کنند و در یک لحظه به همه چیز توجه دارند و به همین خاطر یادگیری شان خیلی بیشتر است.»
او ادامه داد: «در تصویرگری حتما باید زاویه دید بچه‌ها را در نظر گرفت و صرفا نباید ترجمه متن باشد؛ بلکه خیال‌مان نیز در آن باید وجود داشته باشد. خلاقیت در تصویرگری تا جایی که به فهم بهتر متن کمک کند، از نظر من هیچ ایرادی ندارد و به نظرم اگر تخیل را در همه کارهایمان استفاده کنیم، خیلی خوب است.»
این هنرمند تصویرگر همچنین در ادامه درباره‌ی چگونگیِ ارتباط میان تصویرگران و نویسنده‌ها گفت: «به نظرم این ارتباط باید کاملا نزدیک به هم باشد. اینکه صرفا متن را در اختیار تصویرگر قرار دهید، کافی نیست. من با هر نویسنده‌ای که صحبت کردم و ارتباط برقرار کردیم، کار بهتر انجام شده و این دو گروه همکاری‌شان نتایج خیلی خوبی ایجاد خواهد کرد و ارتباطشان خیلی ارتباط خوبی خواهد بود.»
برای بومی‌سازی تصویرگری چه کنیم؟
مسأله‌ای که در زمینه تصویرگری در حال حاضر به نوعی آسیب محسوب می‌شود، این است که تعداد قابل توجهی از کتاب‌های تصویرگری درحال حاضر ترجمه هستند و این امر برای بومی سازی تصویرگری یک آسیب محسوب می‌شود. طاهری درباره راه حل این مشکل چنین عقیده دارد: «ما، هم نویسنده خوب داریم و هم تصویرگر خوب؛ چرا از آن‌ها استفاده نکنیم؟ چون ترجمه آسان تر است و هزینه کمتری نیاز دارد و از طرف دیگر بچه‌ها نیز از آن استقبال می‌کنند، رایج شده است اما خب ارزش‌های بومی و فرهنگی مد نظر قرار داده نمی‌شوند. ناخودآگاه ما اِلمان‌های فرهنگی مربوط به تصویرسازی خودمان را داریم و دیگران نیز از آن لذت می‌برند.»
او ادامه داد: «به نظرم می‌توانیم از داستان‌های کهن خودمان و داستان‌هایی که در حال حاضر وجود دارند، تصویرسازی کنیم. فکر می‌کنم در دنیا هم به این موضوع اهمیت می‌دهند و هم مطمئنا طرفدارهای خودش را خواهد داشت؛ اما نیاز به یک پشتیبانی و ریسک‌پذیری دارد. از طرفی نیاز به یک پشتوانه دارد چون اصلا کار فرهنگی را نمی‌توان بدون پشتوانه انجام داد.»
این هنرمند تصویرگر در آخر خاطرنشان کرد: «توجه به تصویرگری یک سرمایه گذاری بزرگ است. کشورهایی که بینال‌های مختلف تصویرسازی برگزار می‌کنند، چیزی بیشتر از ما ندارند به جز اینکه باور کرده‌اند این موضوع مهمی است. هنر موضوع مهمی است. آنطور که ما می‌توانیم از طریق هنر پیش برویم و کشورمان را نیز رو به جلو ببریم، از هیچ راه دیگری نمی‌توان آن را انجام داد.»